Το ΗΛΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ κάθε Κυριακή δημοσιεύει παλιές εικόνες του Πύργου και της Ηλείας.
Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι.
Μια προσφορά για να δείξουμε ότι η Ηλεία ήταν δυναμικός Νομός και οι κάτοικοί της φιλοπρόοδοι.
ΚΑΠΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΑ Β. ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗ
Πύργος τέλη 19ου,αρχές 20ου αιώνα.
Η εποχή της οικονομικής άνθησης της περιοχής που σήμερα έχει αφήσει μόνο νεκρά μνημεία και θολές μνήμες από τη ζωή της πόλης στους χρόνους εκείνους.
Κυρίαρχη θέση στην οικονομική ζωή του Πύργου έπαιξε η δραστηριότητα της μεγάλης καπνοβιομηχανίας, της πρώτης σε μέγεθος της εποχής εκείνης, που ήταν δημιούργημα μιας φωτεινής επιχειρηματικής μορφής του Βασ. Καραβασίλη.
Το κείμενο που ακολουθεί φιλοδοξεί να δώσει μια εικόνα του χρονικού αυτής της προσπάθειας που ξεκίνησε από το μηδέν και που ανδρώθηκε σε μια κολοσσιαία επιχειρηματική μονάδα που ξεπέρασε κατά πολύ τα τοπικά σύνορα.
Η παραγωγή καπνών, το καπνεμπόριο και η καπνοβιομηχανία είναι το τρίπτυχο μιας από τις πιο βασικές δραστηριότητες της Ελληνικής Επικράτειας τα χρόνια εκείνα που ήταν παράλληλα η εποχή που η βιομηχανική επανάσταση μπαίνει δυναμικά στη χώρα μας και επηρεάζει έντονα τον τρόπο λειτουργίας και το μέγεθος των οικονομικών μονάδων.
Η περίπτωση της βιομηχανίας Καραβασίλη είναι ένα κλασικό παράδειγμα της μετάβασης από την προβιομηχανική στη βιομηχανική εποχή για ένα από τα πιο κλασικά και σημαντικά βιομηχανικά προϊόντα της χώρας μας.
ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ
Ο Βασίλης Καραβασίλης γεννιέται το 1854 στο Μοναστηράκι της Γορτυνίας. Σε νεαρή ηλικία παίρνει τον δρόμο για την πόλη και έρχεται στον Πύργο της Ηλείας για να δουλέψει.
Η πρώτη του δουλειά ήταν σαν υπάλληλος στο κηροπλαστείο του συγγενούς του Ευθυμίου Σπηλιοτόπουλου που βρισκόταν στην οδό Ερμού.
Ανήσυχος όμως καθώς ήταν και βλέποντας ότι υπήρχε εμπορικό ενδιαφέρον στην πώληση καπνού στους καπνιστές άνοιξε ένα μικρό καπνοπωλείο όπου κόβοντας μόνος του με το μαχαίρι τον καπνό τον πωλούσε μαζί με τσιγαρόχαρτα σε πρώτη υποτυπώδη τυποποίηση του τσιγάρου.
Τα χρόνια πέρασαν και δέκα χρόνια αργότερα προσλαμβάνει συνέταιρο τον μικρό τον αδελφό Κωνσταντίνο και δουλεύουν μαζί 15 χρόνια ακόμα σαν Αδελφοί Καραβασίλη.
Στο διάστημα αυτό την επεξεργασία του καπνού με τα χέρια και την χρησιμοποίηση χαβανιών και κουπιών για σιγαροποίηση αντικαθιστά μια μικρή χειροκίνητη κοπτική μηχανή και μερικά χρόνια αργότερα στα 1912 αγοράζεται μια από τις πρώτες που χρησιμοποιήθηκαν στην Ελλάδα αυτόματη κοπτική και κολλητική σιγαρετοποιητική μηχανή.
Στο μεταξύ η δραστηριότητα αυτή αναπτύσσεται σε βιομηχανία και μεταφέρεται από την αρχική της εγκατάσταση, που ήταν το κτίριο ιδιοκτησίας Καγιάφα στην οδό Ερμού που υπάρχει ακόμα και σήμερα και είναι δίπλα στο πρώην ξενοδοχείο «ΑΚΡΟΠΟΛ», στο νέο χώρο που είναι το οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Συλλαϊδοπούλου-Ξάνθου-Αλλέως και Ομήρου απέναντι από το Θέατρο «ΑΠΟΛΛΩΝ»
ΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΟ
Στο νέο χώρο δημιουργούνται μηχανολογικές και κτηριακές εγκαταστάσεις.
Το νέο εργοστάσιο περιλαμβάνει μεγάλες αποθήκες καπνού όπου αρχίζει η επεξεργασία και γίνεται το χαρμάνιασμα και αίθουσες όπου είναι εγκατεστημένες διάφορες κατηγορίες μηχανημάτων κοπτικές, τριπτικές, μηχανές αποξήρανσης και σιγαροποιητικές μηχανές.
Υπάρχει επίσης τμήμα κατασκευής κουτιών (κυτοποιία), αποθήκες έτοιμου προϊόντος και ένα σύγχρονο μηχανοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από σειρά πετρελαιομηχανών ντήζελ.
ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
Τα κάπνα φθάναν αρχικά στον Πύργο σιδηροδρομικώς και με κάρα. Ήσαν συσκευασμένα σε δέματα τυλιγμένα σε λινάτσες βάρους 50-60 Kgr. Τα δέματα ανοίγονταν στις αποθήκες του εργοστασίου και τα φύλλα ξεχωρίζονταν. Στη συνέχεια έφτιαχναν τα ονομαζόμενα μασκιά (ένα είδος γιούκου) αφού ράντιζαν α φύλλα με νερό και τα άφηναν έτσι μέχρι ότου προωθηθούν για τις κοπτικές μηχανές.
Μετά το χαρμάνιασμα ο καπνός προχωρεί στο διαμέρισμα ελέγχου και καπνοκοπτικών μηχανών μπαίνει στα τριπτικά μηχανήματα στη συνέχεια αποξηραινόταν και προωθείτο στις σιγαροποιητικές μηχανές μέσα σε ειδικά κιβώτια.
Το τελευταίο στάδιο ήταν το πακετάρισμα και η συσκευασία που γινόταν χειρονακτικά από γυναίκες και στη συνέχεια τοποθετούντο οι ταινίες φορολογίας, γινόταν η σφράγισις και προωθείτο στις αποθήκες του έτοιμου προϊόντος.
ΟΙ ΜΑΡΚΕΣ ΤΩΝ ΣΙΓΑΡΕΤΩΝ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ
Τα πρώτα κουτιά της βιομηχανίας Καραβασίλη ήσαν συρταρωτά κουτιά, ονομάζονταν «Σιγαρέτα Β. Καραβασίλη» και στο πλαϊνό μέρος απ? όπου άνοιγαν έγραφαν τη λέξη «ώθησον».
Έτσι έγιναν για πολλούς γνωστά σαν τα σιγαρέτα «ΩΘΗΣΟΝ». Τα πρώτα σιγαρέτα είχαν σαν σχήμα τους την προσωπογραφία του Θ. Κολοκοτρώνη.
Στην πορεία της λειτουργίας της έβγαλε ένα μεγάλο αριθμό από μάρκες σιγαρέτων πολυτελείας όπως τη μάρκα «ΩΜΕΓΑ», το «Ζ», το «Ε», το «Α» κτλ., χρησιμοποιώντας κυρίως γράμματα του Αλφαβήτου.
Μια από τις πιο εμπορικές ήταν η μάρκα «EGO»και η μάρκα «Ζ» που απέκτησε μια πολύ μεγάλη κατανάλωση.
Τη μάρκα αυτή βλέπουμε να τη διαφημίζουν σε διαφημίσεις της εποχής εκείνης η μεγάλη ηθοποιός Κατερίνα Ανδρεάδη με τα λόγια «Μα κύριε Καραβασίλη ήταν ανάγκη να κυκλοφορήσετε ένα τόσο καλό σιγαρέτο, ώστε να με κάνετε να γίνω και εγώ καπνίστρια;»,
ο Γρ. Ξενόπουλος με τα λόγια «κάποτε για ένα φίλο μας που έκανε κατάχρηση στο κάπνισμα ο Δαμβέργης είπε: ο καημένος έχει φαρυγγίτιδα και προσπαθεί να την γιατρέψει. Ξαναθυμήθηκα το αστείο του Δαμβέργη τώρα που καπνίζω τα νέα σιγαρέτα Ζ- Καραβασίλη. Λοιπόν δεν είναι αστείο. Μπορεί και να γιατρευθεί η φαρυγγίτις με ένα σιγαρέτο που δεν την επηρεάζει καθόλου.»
και η Μαρίκα Κοτοπούλη με τα λόγια: «Για κάθε άνθρωπο και ιδίως για τον ηθοποιό η ποιότης του καπνού παίζει μεγάλο ρόλο στη φωνή. Ομολογώ ότι με τα τσιγάρα Ζ-Καραβασίλη η φωνή μου δεν επηρεάσθη καθόλου και ο λαιμός μου βρήκε την ανάπαυσή του.
