Υστερα από μια χρονιά-σοκ για την εγχώρια παραγωγή ελαιολάδου που υπέστη κυριολεκτικά καθίζηση, τα χαμόγελα επιστρέφουν στους ελαιοπαραγωγούς με τις προβλέψεις για τη χώρα μας να είναι πολύ ευοίωνες.
H φετινή εμπορική χρονιά για το ελληνικό ελαιόλαδο ξεκινάει με τους καλύτερους οιωνούς, καθώς, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, πέραν της ικανοποιητικής παραγωγής που θα επανέλθει στα προ διετίας επίπεδα, οι τιμές παραγωγού αναμένεται να γνωρίσουν σημαντική άνοδο και να κυμανθούν 3-4 ευρώ.
Σύμφωνα με τις -εντός των ελληνικών συνόρων- εκτιμήσεις στις βασικές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας, όπως είναι η Πελοπόννησος και η Κρήτη, προβλέπεται υπερδιπλασιασμός της συνολικής παραγωγής ελαιολάδου, φθάνοντας τους 270.000-280.000 τόνους, έναντι 135.000 τόνων την προηγούμενη καλλιεργητική περίοδο. Εξαιτίας δε της μειωμένης παραγωγής στην Ισπανία, που αποτελεί βαρόμετρο για την πορεία των διεθνών τιμών, η γενική πρόβλεψη για την παραγωγή ελαιολάδου την περίοδο 2014-2015 είναι πως η ζήτηση θα υπερβεί την προσφορά, τα αποθέματα ελαιολάδου θα μειωθούν ακόμη περισσότερο και οι τιμές θα γνωρίσουν μεγάλη άνοδο.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, οι τιμές παραγωγού του ελαιολάδου στις αρχές Οκτωβρίου σημείωσαν αύξηση της τάξεως του 5% σε σχέση με τις τιμές της περιόδου 2012- 2013. Σε περιοχές της Πελοποννήσου όπως η Καλαμάτα η τιμή κυμάνθηκε από 2,8 ευρώ το καλοκαίρι μέχρι 3,1 ευρώ το κιλό τον Οκτώβριο. Επίσης στην Κρήτη οι τιμές κυμάνθηκαν τον Οκτώβριο στα επίπεδα των 2,8 ευρώ το κιλό.
Για χρονιά που θα αποζημιώσει τους παραγωγούς μετά το άσχημο 2013 κάνουν λόγο οι παραγωγοί στην Πελοπόννησο και την Κρήτη, τονίζοντας ότι πέραν της αυξημένης παραγωγής αναμένεται και προϊόν καλής ποιότητας.
Η αυξημένη παραγωγή ελαιολάδου υψηλής μάλιστα ποιότητας – όπως αναφέρει στο «Εθνος» ο γεωπόνος Κάσσανδρος Γάτσιος- οφείλεται σε δύο παράγοντες. Ο πρώτος έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα ελαιόδεντρα είναι «ξεκούραστα» λόγω της περυσινής χαμηλής παραγωγής και ο δεύτερος σχετίζεται με τις μειωμένες βροχοπτώσεις τον Σεπτέμβριο και τις αυξημένες θερμοκρασίες τον Αύγουστο.
Ενα ακόμη στοιχείο που συνηγορεί υπέρ της παραγωγής ελαιολάδου υψηλής ποιότητας, είναι η επίσπευση του χρόνου συγκομιδής σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η πρώιμη παραγωγή ελαιολάδου οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής έξτρα παρθένου ελαιολάδου, το οποίο ποιοτικά είναι ανώτερο διαθέτοντας εξαιρετικά χαρακτηριστικά. Αυτό ναι μεν βέβαια οδηγεί σε μειωμένες αποδόσεις αφού ο καρπός της ελιάς δεν έχει ωριμάσει πλήρως, ωστόσο οι παραγωγοί που προχωρούν σε πρόωρη συγκομιδή του καρπού κερδίζουν από την υψηλότερη τιμή πώλησης του έξτρα παρθένου ελαιολάδου.
Τις τελευταίες ημέρες σε αρκετές περιοχές η τιμή του ελαιολάδου έχει σπάσει το «φράγμα» των 3 ευρώ και οι τάσεις παραμένουν ανοδικές. Οι τελικές τιμές που θα διαμορφωθούν στη χώρα μας θα εξαρτηθούν από το ποσοστό της μείωσης της συνολικής παραγωγής στην Ισπανία.
Στο έδαφος της Ελλάδας -σύμφωνα με τον γεωπόνο Κάσσανδρο Γάτσιοκαλλιεργούνται περισσότερα από 132 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, από τα οποία παράγονται σε χρονιές κανονικές περίπου 300.000 τόνοι ελαιολάδου ετησίως, εκ των οποίων το 82% ανήκει στην κατηγορία «εξαιρετικά-παρθένο», ενώ της Ισπανίας μόνο το 25-30% και της Ιταλίας το 40-45% χαρακτηρίζονται έτσι. Περίπου η μισή από την ετήσια ελληνική παραγωγή ελαιολάδου εξάγεται προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και κυρίως στην Ιταλία. Η χώρα αυτή απορροφά περίπου το 75% του συνόλου της ελληνικής παραγωγής που εξάγεται. Η περισσότερο γνωστή ελληνική ποικιλία ελιάς είναι η κορωνέικη, προερχόμενη από την Κορώνη της Μεσσηνίας.
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ
Η ζήτηση θα υπερβεί την προσφορά
Ανοδο στις διεθνείς τιμές ελαιολάδου και συρρίκνωση των αποθεμάτων φέρνει η πρόβλεψη για πτώση της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου εξαιτίας της φετινής μειωμένης παραγωγής στην Ισπανία.
Μία τάση που καταγράφηκε σε όλες τις ελαιοπαραγωγικές χώρες τους προηγούμενους μήνες λόγω της αυξημένης σε διεθνές επίπεδο ζήτησης για ελαιόλαδο σε σχέση με την παραγόμενη ποσότητα.
Στις μεσογειακές χώρες, που είναι οι κύριοι ελαιοπαραγωγοί παγκοσμίως σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, έχει σημειωθεί αύξηση των τιμών σε Ιταλία και Ισπανία, τόσο στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο όσο και στα υπόλοιπα είδη ελαιολάδου.
Συγκεκριμένα, στην Ισπανία παρατηρήθηκε αύξηση των τιμών περίπου 5% σε σχέση με την προηγούμενη καλλιεργητική περίοδο για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, με τις τιμές παραγωγού να φθάνουν μέχρι τα 2,74 ευρώ το κιλό. Στην Ιταλία, μάλιστα, υπήρξε μία εντυπωσιακή αύξηση των τιμών παραγωγού κατά 37% σε σχέση με τη μέση τιμή της περσινής χρονιάς, φτάνοντας τα 4 ευρώ ανά κιλό.
Στην Τυνησία, επίσης, έχει παρατηρηθεί αύξηση των τιμών. Στα τέλη Σεπτεμβρίου – αρχές Οκτωβρίου παρατηρήθηκε μία αύξηση των τιμών που έφτασε το 12% σε σχέση με την προηγούμενη καλλιεργητική περίοδο, με τιμές που κινήθηκαν μέχρι τα 2,89 ευρώ το κιλό.
Αλλά και στα άλλα είδη ελαιολάδου παρατηρήθηκε αύξηση των τιμών παραγωγού.
Στην Ισπανία στο «παρθένο ελαιόλαδο» η τιμή παραγωγού έφτασε τα 2,39 ευρώ το κιλό, ενώ στην Ιταλία το «παρθένο ελαιόλαδο» έφτασε στα 2,43 ευρώ το κιλό. Στην Ελλάδα οι τιμές για το «παρθένο ελαιόλαδο» κυμάνθηκαν γύρω από τα 2-2,1 ευρώ το κιλό.
Η γενική πρόβλεψη για την παραγωγή ελαιολάδου την περίοδο 2014-2015 είναι πως η ζήτηση θα υπερβεί την προσφορά, τα αποθέματα ελαιολάδου θα μειωθούν και οι τιμές θα γνωρίσουν μεγάλη άνοδο.
Μείωση κατά 19%
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών, η παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου την περίοδο 2014-2015 θα φθάσει τους 2.560.000 τόνους, σημαντικά μειωμένη δηλαδή κατά 19% σε σχέση με την περίοδο 2013-2014. Η μείωση αυτή προέρχεται από τη μειωμένη ισπανική παραγωγή.
Αναφορικά με τα υπόλοιπα εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης μέλη του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, για την Τυνησία προβλέπεται πολύ αυξημένη παραγωγή ώστε να φτάσει τους 260.000 τόνους, ενώ η Τουρκία αναμένει η παραγωγή της να παραμείνει στα ίδια επίπεδα περίπου στους 190.000 τόνους.
Η δε παγκόσμια παραγωγή επιτραπέζιων ελιών για την περίοδο 2014-2015 θα κυμανθεί στους 2.551.500 τόνους, που σημαίνει μία μείωση σε ποσοστό 2% σε σχέση με πέρυσι. Οπως και στο ελαιόλαδο, έτσι και στις επιτραπέζιες ελιές η παραγωγή αναμένεται να είναι μειωμένη σε Ισπανία και Πορτογαλία και αυξημένη σε Ελλάδα και Ιταλία, ενώ χώρες όπως η Αλβανία, η Αλγερία, η Αίγυπτος, το Ιράν, το Ισραήλ, η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Τουρκία αναμένεται να έχουν υψηλότερη παραγωγή σε σχέση με πέρυσι.
Η Ελλάδα
Τρίτη σε παραγωγή, πρώτη σε ποιότητα
Η Ελλάδα είναι η τρίτη μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, μετά την Ιταλία και την Ισπανία. Με κριτήριο την ποιότητα όμως, η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη στον κόσμο, καθώς σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (Σ.Ε.ΒΙ.Τ.ΕΛ.), πάνω από το 70% της ελληνικής παραγωγής ελαιολάδου είναι «εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο». Στην Ελλάδα οι εξαγωγές του ελαιόλαδου που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο είναι κυρίως σε μορφή «χύμα», δηλαδή χωρίς τυποποίηση. Η Ελλάδα εξάγει μεγάλες ποσότητες ελαιολάδου, σε μορφή «χύμα» στην Ιταλία.
Οι ιταλικές βιομηχανίες χρησιμοποιούν το εξαιρετικά παρθένο ελληνικό ελαιόλαδο ως βελτιωτικό στα διαφόρων ειδών ελαιόλαδα που παράγονται στην Ιταλία, και στη συνέχεια το προωθούν στην αγορά, ακόμη και στην ελληνική, σαν τυποποιημένο ιταλικό ελαιόλαδο. Η διαδικασία αυτή κατατάσσει την Ελλάδα ως χώρα που κατέχει πολύ μικρό μερίδιο της αγοράς σε ό,τι αφορά το «επώνυμο τυποποιημένο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο». Σε γενικές γραμμές, οι εξαγωγές ελληνικού ελαιολάδου σε μορφή «χύμα» αντιστοιχούν σε ποσοστό 90% των συνολικών εξαγωγών ελαιολάδου της χώρας.
Στοιχεία
Ελιές τρία στα τέσσερα δέντρα στη χώρα μας
Η ελιά καλύπτει σήμερα το 75,4% της καλλιεργούμενης έκτασης με δενδροκομικές καλλιέργειες. Με την ελαιοκομία ασχολείται το 34% του αγροτικού πληθυσμού της χώρας, ενώ υπάρχουν στην χώρα μας 2.700 ελαιοτριβεία. Η μέση κατανάλωση ελαιολάδου σε εθνικό επίπεδο είναι η υψηλότερη στον κόσμο, φθάνει τα 20 κιλά ετησίως, ενώ στην Κρήτη φθάνει τα 25 κιλά. Παγκοσμίως καλλιεργούνται περισσότερα από 750 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, το 95% αυτών βρίσκονται στις μεσογειακές χώρες. Η μεγαλύτερη παραγωγή ελαιολάδου προέρχεται από τη Νότια Ευρώπη, τη Βόρειο Αφρική και την Εγγύς Ανατολή.
Από την ευρωπαϊκή παραγωγή το 93% της ελαιοπαραγωγής προέρχεται από τρεις μεσογειακές χώρες, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα.
Η Ισπανία κατέχει την πρώτη θέση στην παραγωγή και την εξαγωγή ελιών και ελαιολάδου, ενώ στο έδαφός της καλλιεργούνται περισσότερα από 300 εκατομμύρια ελαιόδεντρα. Από τα 21 εκατομμύρια στρέμματα ελαιώνων το 92% προορίζεται για παραγωγή ελαιολάδου. Η μέση ετήσια παραγωγή ποικίλλει λόγω της ετήσιας μεταβολής του ύψους της παραγωγής ελαιών, αλλά γενικά κυμαίνεται μεταξύ 600.000 και 1.000.000 μετρικών τόνων, εκ των οποίων μόνο το 20% εξάγεται.
37 ετικέτες
Η Ιταλία είναι η δεύτερη ελαιοπαραγωγική χώρα της Ευρώπης, με το 75% της παραγωγής της να ανήκει στην κατηγορία «εξαιρετικά παρθένο». Στην Ιταλία υπάρχουν 37 ετικέτες ελαιολάδου με Προστατευμένη Ονομασία Προέλευσης, τα οποία παράγονται σε όλη τη χώρα. Στην Ιταλία υπάρχουν περίπου 6.180 ελαιοτριβεία, με μέση ποσότητα κατεργασμένου ελαιοκάρπου για το 2006-2007 τους 3.500.000 τόνους και παραγωγή περίπου 600.000 τόνους ελαιολάδου.
Το 90% του ιταλικού ελαιολάδου παράγεται στις νότιες περιοχές, τη Σικελία, την Καλαβρία και την Απουλία. Η λειτουργία όλο και περισσότερων σύγχρονων ελαιοτριβείων έχει αυξήσει την παραγωγή και έχει μειώσει την ανάγκη για εργατικό δυναμικό, ενώ έχει κάνει ιδιαίτερα έντονο το πρόβλημα της διάθεσης των αποβλήτων της ελαιοπαραγωγικής διαδικασίας.
Στην Ελλάδα σχεδόν το 60% του καλλιεργούμενου εδάφους της είναι ελαιώνες, ενώ διαθέτει τις περισσότερες ποικιλίες ελιάς. Σε παγκόσμιο επίπεδο η Ελλάδα είναι πρώτη στην παραγωγή μαύρων ελιών και τρίτη στην παραγωγή ελαιολάδου.
Κώστας Νάνος
