Πως θα ψηφίσουμε στις εκλογές; Πότε ευνοείται το πρώτο κόμμα; Τι θα συμβεί εάν μπουν πολλά κόμματα στη βουλή; Μπορεί το πρώτο κόμμα να μην πάρει το bonus των 50 εδρών; Τι θα συμβεί εάν η αποχή ξεπεράσει το 50%;
Με μαθηματικό τύπο που προκύπτει από πολλαπλασιασμούς και διαρέσεις γίνεται η κατανομή των εδρών στις εκλογές. Υπάρχει περίπτωση ΠΑΣΟΚ και ΝΔ μαζί να πάρουν ποσοστό που δεν θα τους επιτρέπει να κάνουν κυβέρνηση συνεργασίας αφού δεν θα έχουν πλειοψηφία εδρών.
- Όσο περισσότερα κόμματα μπουν στη Βουλή, τόσο αποδυναμώνεται το πρώτο κόμμα και μαζί οι πιθανότητες αυτοδυναμίας.
- Όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των κομμάτων που δεν μπαίνουν στη Βουλή, όσο περισσότερα είναι τα άκυρα, τα λευκά και η αποχή, τόσο ενισχύεται το πρώτο κόμμα. Επομένως η ψήφος σε κόμμα που μπαίνει στη Βουλή πιάνει τόπο με την έννοια ότι πηγαίνει εκεί που θέλει ο ψηφοφόρος και όχι με καραμπόλα στο πρώτο κόμμα.
Ο καθηγητής του συνταγματικού δικαίου στο Πάντειο πανεπιστήμιο Ηλίας Νικολόπουλος μιλώντας στο ipop.gr είπε ότι η κατανομή των εδρών με το νόμο Παυλόπουλου, με τον οποίο γίνονται οι εκλογές, κατανέμει τις έδρες με βάση ένα πολλαπλασιασμό και μια διαίρεση. Το συμπέρασμα είναι ότι αν θέλει κάποιος να ρίξει μεν ψήφο διαμαρτυρίας αλλά να μην χάσει την ψήφο του θα πρέπει να ψηφίσει ένα μικρό κόμμα που μπαίνει στη Βουλή. Διαφορετικά είναι σα να ψηφίζει το πρώτο κόμμα αφού το βοηθά να πάρει το μπόνους των 50 εδρών που δίνει ο εκλογικός νόμος και να κάνει αυτοδυναμία με μικρότερο ποσοστό.
Όπως είπε ο κ. Νικολόπουλος οι έδρες ανά κόμμα κατανέμονται με τον αριθμό των ψήφων που παίρνει ένα κόμμα επί 238 έδρες (αφαιρείται από τις 300 το μπόνους 50 εδρών και οι 12 επικρατείας) δια των εγκύρων ψηφοδελτίων. Δεν υπολογίζονται δηλαδή τα άκυρα,τα λευκά, η αποχή και οι ψήφοι σε κόμματα κάτω του 3%. Όσο μικραίνει ο παρονομαστής ευνοείται το πρώτο κόμμα. Είναι με τέτοιο τρόπο κομμένος και ραμμένος στα μεγάλα κόμματα ο εκλογικός νόμος ώστε όποιος ψηφίζει οτιδήποτε δεν μπαίνει στη Βουλή ή απέχει, είναι σα να ψηφίζει εκείνον που θα πάρει τις περισσότερες ψήφους.
Με βάση τα δεδομένα των εκλογών ένα κόμμα για να έχει αυτοδυναμία θέλει περίπου 42%. Το ποσοστό αυτό είναι?κυμαινόμενο. Αν δηλαδή μπουν λίγα κόμματα στη Βουλή τότε το πρώτο κόμμα μπορεί να κάνει αυτοδυναμία με μικρότερο ποσοστό. Αν όμως μπουν στο κοινοβούλιο πολλά κόμματα τότε αυξάνεται το ποσοστό που απαιτείται για αυτοδυναμία και ανέρχεται περίπου σε 45%. Όσον αφορά την περίπτωση συνεργασίας ΝΔ-ΠΑΣΟΚ εφόσον πιάσουν και οι δυο μαζί το ποσοστό 42% τότε μπορούν να κάνουν κυβέρνηση αφού θα έχουν πάνω από 150 έδρες.
Ο καθηγητής του συνταγματικού δικαίου θέτει μια παγίδα του εκλογικού νόμου για το πρώτο κόμμα. Από την ώρα που θα πιάσουν πολλά κόμματα το 3% υπάρχει περίπτωση το πρώτο κόμμα να πάρει κουτσουρεμένο το μπόνους των 50 εδρών. Δηλαδή με 3% το μικρό κόμμα παίρνει περίπου επτά έδρες. Αν τα κόμματα είναι πολλά, ο αριθμός των εδρών που μένει για το πριμ μπορεί να είναι πάνω από 50 έδρες. Κι αυτό γιατί κάθε κόμμα που μπαίνει στη Βουλή αφαιρεί από τον πρώτο έξι με επτά έδρες.
Σε βουλή έξι κομμάτων μπορεί να γίνει κυβέρνηση συνεργασίας ανάμεσα στα δυο πρώτα κόμματα. Σε βουλή επτά και οκτώ κομμάτων η συνεργασία μπορεί να οδηγήσει σε κυβέρνηση με 151 ή 152 έδρες. Σε βουλή εννέα κομμάτων μπορεί να μην γίνεται κυβέρνηση ούτε με συνεργασία.
Όσον αφορά το άκυρο και το λευκό με βάση τον εκλογικό νόμο είναι ακριβώς το ίδιο. Θεωρούνται άκυρα και τα λευκά ψηφοδέλτια. Όσο περισσότερα είναι αυτά τα ψηφοδέλτια τόσο περισσότερο ευνοείται το πρώτο κόμμα. Κι αυτό επειδή αυξάνουν τον παρονομαστή της διαίρεσης με την οποία κατανέμονται οι έδρες. Ουσιαστικά το άκυρο και το λευκό μεγαλώνουν το ποσοστό του πρώτου κόμματος.
Σύμφωνα με τον κ. Νικολόπουλο η είσοδος πολλών κομμάτων δεν ευνοεί το πρώτο κόμμα διότι παίρνει βουλευτές από το πακέτο των εδρών χωρίς το πριμ και το ψηφοδέλτιο επικρατείας δηλαδή από τον αριθμό 238 έδρες. Έτσι όσο πιο πολλά είναι τα κόμματα που μπαίνουν στη Βουλή τόσο περισσότερες έδρες χάνουν τα μεγάλα κόμματα.
Όμως όσο πιο μεγάλο ποσοστό παίρνει ένα μικρό κόμμα που δεν πιάνει το όριο του 3% για να γίνει κοινοβουλευτικό, τόσο ευνοείται το πρώτο κόμμα διότι αυξάνεται ο παρονομαστής της διαίρεσης που κάνει την κατανομή των εδρών. Πρόκειται για την αρχική μαθηματική πράξη που μοιράζει τις βουλευτικές έδρες.
Σχετικά με την αποχή, όσο και αν είναι το ποσοστό της γίνονται εκλογές και βγαίνει αποτέλεσμα. Ακόμη και αν η αποχή ανέλθει στο 90%. Από το 10% που θα πάει να ψηφίσει θα εκλεγούν οι 300 βουλευτές και μάλιστα με ευνοημένο το πρώτο κόμμα αφού και πάλι παίζει ρόλο ο παρονομαστής στην περίφημη αρχική διαίρεση!
