Νοικοκυριά απειλούνται με κατασχέσεις σπιτιών για οφειλές σε τράπεζες και την εφορία, επιχειρήσεις γονατίζουν από το ΙΚΑ και χιλιάδες επαγγελματίες αδυνατούν να πληρώσουν την εισφορά στον ΟΑΕΕ για την ασφαλιστική τους κάλυψη.
Αυτή τη στιγμή τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις εφορίες ξεπερνούν τα 67 δισ. ευρώ. Τα χρέη από απλήρωτες εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία έφθασαν τα 19 δισ. ευρώ ενώ τα «κόκκινα» δάνεια προς τις τράπεζες έφθασαν στα 77 δισ. Συνολικά ένα χρέος-«τέρας» ύψους 163 δισ. όσο περίπου και το ΑΕΠ της χώρας βραχυκυκλώνει τα πάντα.
«Βουνό» τα χρέη προς το Δημόσιο
Τα χρέη προς το Δημόσιο «πνίγουν» τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Τα απανωτά φορολογικά «χτυπήματα», οι δραστικές περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, η ανεργία και τα «λουκέτα» που μπήκαν στην αγορά τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν οδηγήσει σε οικονομικό αδιέξοδο εκατομμύρια φορολογούμενους που αδυνατούν όχι μόνο να πληρώσουν στην ώρα τους τις οφειλές τους προς το Δημόσιο αλλά ακόμη και να ενταχθούν στις ρυθμίσεις προκειμένου να εξοφλήσουν τα χρέη τους σε μηνιαίες δόσεις. Οι αλλεπάλληλες αυξήσεις των φόρων στα χρόνια των Μνημονίων σε συνδυασμό με τις χρόνιες παθογένειες του εισπρακτικού μηχανισμού του υπουργείου Οικονομικών φαίνεται να αποτελούν τις δύο βασικές αιτίες για τη διόγκωση κατά περίπου 10 δισ. ευρώ κάθε χρόνο των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο από το 2010 και μετά.
Τα χρέη που μένουν απλήρωτα από 33,5 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος του 2009 άρχισαν να αυξάνονται κατακόρυφα μετά την έλευση του Μνημονίου φθάνοντας στα 52,5 δισ. ευρώ στα τέλη του 2012 , στα 62,55 δισ. ευρώ στα τέλη του 2013 και στα 67,25 δισ. ευρώ στο τέλος Ιουνίου του 2014. Δηλαδή μέσα σε 4,5 χρόνια «φούσκωσαν» κατά 33,75 δισ. ευρώ ή κατά 100,7% . Την ίδια ώρα δραματική αύξηση 271,4% σημείωσε ο αριθμός των φορολογούμενων που χρωστούν στην εφορία. Από 700.000 άτομα που ήταν στο τέλος του 2009 έφθασαν στα 2,6 εκατ. την άνοιξη του 2014.
Σχεδόν ένας στους τρεις φορολογούμενους διατηρεί ανοιχτούς λογαριασμούς με την εφορία ενώ σε διάστημα 18 μηνών (από 1/1/2013-30/6/2014) τα «φρέσκα» ληξιπρόθεσμα χρέη άγγιξαν τα 14 δισ. ευρώ με συνέπεια το συνολικό ποσό των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο (νέες και παλαιές) να έχει υπερβεί το ποσό των 67,2 δισ. ευρώ, καταρρίπτοντας ένα ακόμη ρεκόρ. Η τεράστια δεξαμενή των ληξιπρόθεσμων χρεών «φουσκώνει» επικίνδυνα αφού κάθε μήνα οι απλήρωτοι φόροι αυξάνονται σχεδόν κατά 1 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα οι δύο ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών που νομοθετήθηκαν το καλοκαίρι του 2013 από το υπουργείο Οικονομικών αποδίδουν πενιχρά έσοδα στα ταμεία του Δημοσίου εξέλιξη η οποία καταδεικνύει ότι ελάχιστοι οφειλέτες του Δημοσίου είναι σε θέση να ρυθμίσουν τις οφειλές τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων:
- Από τα 67,25 δισ. ευρώ των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο έχουν ενταχθεί στις ρυθμίσεις μόλις 2,06 δισ. ευρώ, δηλαδή μόλις το 3% του συνόλου των χρεών.
- Από τα χρέη των 2,06 δισ. ευρώ που έχουν υπαχθεί στις ρυθμίσεις έχουν εξοφληθεί μέχρι στιγμής μόνο 665,4 εκατ. ευρώ.
- Από τα 2,6 εκατομμύρια των οφειλετών έχουν ενταχθεί στις ρυθμίσεις λιγότεροι από 153.000, στοιχείο που ενισχύει το αίτημα της κυβέρνησης προς την τρόικα για βελτίωση των όρων της ρύθμισης και αύξηση του αριθμού των μηνιαίων δόσεων.
ΜΑΡΙΑ ΒΟΥΡΓΑΝΑ
Βαμμένα «κόκκινα» δάνεια
Τα κόκκινα δάνεια και η αντιμετώπισή τους είναι το θέμα που απασχολεί περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο τις τράπεζες αλλά και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Οσον αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια, τα περισσότερα κινούνται σε ρυθμίσεις. Η έλλειψη ρευστότητας ωστόσο στις επιχειρήσεις οδηγεί συχνά στη μη εξυπηρέτηση ρυθμισμένων δανείων.
Οι τράπεζες σε ό,τι αφορά τις μικρές επιχειρήσεις δεν είναι εύκολο να ομαδοποιήσουν κλάδους, μολονότι τα χαρακτηριστικά είναι κοινά. Στα επιχειρηματικά δάνεια των μεγάλων επιχειρήσεων η κατάσταση της αγοράς είναι μεικτή. Ηδη από τις τράπεζες εφαρμόζονται κάποια μοντέλα που πατούν σε προϋποθέσεις συγκέντρωσης της αγοράς. Σε άλλες περιπτώσεις όπου οι επιχειρηματίες δεν είχαν τη δυνατότητα να αναζητήσουν κεφάλαια, οι τράπεζες σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις αναζήτησαν νέους μετόχους προκειμένου να επεκταθεί η χρηματοδότηση. Ο κώδικας δεοντολογίας θα δώσει λύσεις στα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, που πάντως στηρίζονται στη φιλοσοφία την οποία και τώρα εφαρμόζουν οι τράπεζες στις δύο αυτές κατηγορίες.
Η διαφορά είναι πως η αστάθεια του οικονομικού περιβάλλοντος έχει οδηγήσει τις τράπεζες στην προώθηση μεσοπρόθεσμων ρυθμίσεων ή πιο συγκεκριμένα βραχυπρόθεσμες, οι οποίες μπορούν να επαναληφθούν την επόμενη χρονιά. Οι ρυθμίσεις αυτές είναι όσον αφορά τα στεγαστικά ή τα καταναλωτικά με «καλύμματα», τοκοπληρωμή για δώδεκα μήνες, μισή δόση για 12-18 μήνες και σε ορισμένες περιπτώσεις και υπό προϋποθέσεις και ακόμη χαμηλότερες δόσεις. Μικρότερες είναι οι διευκολύνσεις στα καταναλωτικά χωρίς «κάλυμμα», όπου η μείωση των δόσεων είναι πιο περιορισμένη, εκτός και εάν τα συγκεκριμένα καταναλωτικά αποκτήσουν «κάλυμμα». Σημειώνεται πως σε όλα τα δάνεια που χαρακτηρίζονται ως κόκκινα, δηλαδή με καθυστέρηση πλέον των 90 ημερών, οι τράπεζες αυτομάτως καλούν του δανειολήπτες και συζητούν εφόσον υπάρχει λόγος το θέμα ρύθμισης του δανείου. Η συντριπτική πλειονότητα των κόκκινων δανείων τυγχάνουν τέτοιας ρύθμισης.
ΕΙΡΗΝΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΗ
19 δισ. απλήρωτες εισφορές πνίγουν τα Ταμεία
Βεβαιωμένα χρέη 18,9 δισ. ευρώ (σχεδόν διπλάσιο ποσό από την ετήσια επιχορήγηση που δίνει το κράτος για την κοινωνική ασφάλιση, την περίθαλψη και την κοινωνική προστασία!) «πνίγουν» τα Ταμεία απειλώντας, σε συνδυασμό με τη μείωση των εσόδων από εισφορές, την υψηλή ανεργία και τον αυξημένο αριθμό των συνταξιοδοτήσεων, τη βιωσιμότητα των συντάξεων. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που αποκαλύπτει η «Η», σχεδόν 1.300.000 χρωστούν εισφορές και οι οφειλές, βοηθούσης της παρατεταμένης κρίσης και παρά τις αλλεπάλληλες ρυθμίσεις, αυξήθηκαν έως και 160% στην 5ετία 2009 – 2014. Στο ΙΚΑ τα χρέη από 5,2 δισ. που ήταν το 2009 έχουν φτάσει στα 8,5 δισ. στον ΟΑΕΕ «αγγίζουν» τα 9,1 δισ. ευρώ από 3,5 δισ. ευρώ και ακολουθούν το Ταμείο των επιστημόνων (ΕΤΑΑ) με οφειλές 952 εκατ. ευρώ και ο ΟΓΑ με 349 εκατ. ευρώ. Στελέχη των Ταμείων παραδέχονται ότι «ένα μεγάλο μέρος των οφειλών αυτών δεν πρόκειται να εισπραχθεί ποτέ» καθώς προέρχονται από επιχειρήσεις που έχουν πτωχεύσει (ακόμη και πριν από τη μεγάλη ύφεση) καθώς και από ελεύθερους επαγγελματίες οι οποίοι έχουν πάψει να είναι «ενεργοί» ασφαλισμένοι και…αναζητούνται (πάνω από 200.000 ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ έχουν διακόψει την ασφάλισή τους αφήνοντας απλήρωτες εισφορές 1,5 δισ. ευρώ).
Ρυθμίσεις στο… κενό
Οι διοικήσεις των Ταμείων «πιέζουν» για μια νέα ρύθμιση χρεών καθώς μόνο το 7% – 9% των οφειλετών έχει ενταχθεί στις τρέχουσες ρυθμίσεις που γίνονται ως εξής:
- Σε 34 δόσεις (έναντι των 48 που ήταν αρχικά) για όσους είναι συνεπείς στην καταβολή των τρεχουσών εισφορών και ρυθμίσουν εντός του Αυγούστου παλαιές βεβαιωμένες οφειλές έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2012 («νέα αρχή») ή
- Σε 12 δόσεις για οφειλές που έγιναν απαιτητές μετά την 1/1/2013 («πάγια ρύθμιση»). Ειδική ρύθμιση (έως και 180 δόσεις) ισχύει για επιχειρήσεις που βρίσκονται ένα στάδιο πριν από την πτώχευση και εντάσσονται, με δικαστική απόφαση, σε συμφωνία εξυγίανσης.
Γ. ΓΑΤΟΣ
