Με την ευκαιρία του ανεβάσματος στη σκηνή του θεάτρου « Απόλλων» της παράστασης : Εμμανουήλ Ροΐδης – Τα εφήμερα
από τη θεατρική ομάδα Πύργου, ας γνωρίσουμε άκρως περιληπτικά έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του τέλους του 19ου αιώνα, τον Εμμανουήλ Ροΐδη.
Γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου, μεγάλωσε και ανατράφηκε στην Ευρώπη, αλλά γύρισε στην Ελλάδα και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Λύκειο Ευαγγελίδη στη Σύρο.
Σ’ όλη του τη ζωή τον ταλαιπώρησε η ασθένεια της βαρηκοΐας.
Σπούδασε φιλολογία και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, έζησε και στη Ρουμανία. Ασχολήθηκε με το εμπόριο.
Αναθρεμμένος με δυτικοευρωπαϊκό πνεύμα-μακριά από την ιδεολογία της εποχής εκείνης- προκαλούσε πολύ συχνά το κοινό αίσθημα.
Με την Πάπισσα Ιωάννα, το βιβλίο που τον έκανε πανελλήνια γνωστό, άσκησε δριμύτατη κριτική τόσο στο δυτικό κλήρο, όσο και στην ελληνική πραγματικότητα μέσα από τις περιπέτειες μιας γυναίκας που λέγεται ότι έγινε αρχηγός της καθολικής εκκλησίας τον 9ο αιώνα. Με την Πάπισσα είχε χτυπήσει τα «αισχρά» και όχι τα «άγια». Τους νοθευτές της θρησκείας και όχι τη θρησκεία. Ο Ροΐδης θεωρεί τη θρησκεία-φύλακα άμισθο- των προνομίων των πλουσίων.
Η Ιερά Σύνοδος τον αφόρισε και προκάλεσε δικαστική δίωξη.
Το 1873 έχασε σχεδόν όλη την περιουσία του.
Βασισμένος στην πείρα που είχε από τη συνεργασία με ελληνόφωνες και γαλλόφωνες εφημερίδες ίδρυσε το 1875 την εφημερίδα « Ασμοδαίος» σατιρικού και πολιτικού χαρακτήρα. Μ’ ένα πλήθος ψευδώνυμα ακόμη και γυναικεία και λογής λογής γραφτά, άρθρα, δελτία, αθράκια, τις περίφημες «σκνίπες» επιστολές και άλλα, έγραψε ότι σχεδόν είχε να γράψει για την πολιτική και τους πολιτικούς της Ελλάδας, κόμματα, συναλλαγή, θεσιθηρία, θεσμούς και νόμους γραμμένους στα χαρτιά και μόνο. Για όλα τούτα και πολλά άλλα είπε, άλλοτε χαμογελαστά, άλλοτε αγανακτισμένα, τον καυτερό, αλλά σωστό τις περισσότερες φορές λόγο του. Ο Ασμοδαίος παύει να εκδίδεται τον Ιούλιο του 1876 και κόβει και φανερά κάθε δεσμό του με την πολιτική.
Το 1877 ξεκίνησε η μεγάλη του φιλολογική διαμάχη με τον Άγγελο Βλάχο.
Το 1878 εκδήλωσε την ανοιχτή του υποστήριξη προς το Χαρίλαο Τρικούπη.
Διορίστηκε Έφορος της Εθνικής Βιβλιοθήκης, συμμετείχε στη συντακτική επιτροπή των περιοδικών « Παρνασσός» και « Εστία», δημοσίευσε πλήθος άρθρων, ευθυμογραφημάτων, χρονογραφημάτων, κριτικών, γλωσσικών μελετών, ενώ παράλληλα τις ετήσιες διπλωματικές επιθεωρήσεις της εφημερίδας « Ώρα» του Χαρίλαου Τρικούπη, τα « Είδωλα» μια γλωσσική μελέτη που δημοσιεύτηκαν το 1893, καθώς και τα διηγήματά του «Ιστορία ενός σκύλου» και η «Ιστορία μιας γάτας».
Ακολούθησαν το 1894 τα διηγήματα « Ιστορία ενός αλόγου και «Ψυχολογία Συριανού συζύγου», ενώ το 1895 δημοσίευσε το « Παράπονο ενός νεκροθάπτου» και το μοναδικό διήγημα γραμμένο στη δημοτική « Η Μηλιά».
Το έργο του Εμμανουήλ Ροΐδη διακρίνεται για την ευχάριστη πολυμέρειά του, το καυστικό πνεύμα, τους δηκτικούς αφορισμούς του, τη σατιρική φλέβα και τον ειρωνικό σκεπτικισμό του.
Ο σατιρικός του οίστρος αποτυπώνεται στο φοβερό: « ΄Έκαστος τόπος έχει την πληγή του. Η Αγγλία την ομίχλην, η Βλαχία την ακρίδα η Αίγυπτος τας Οφθαλμίας και η Ελλάς τους Έλληνας!» Πιστεύει ότι η σάτιρα δεν είναι ανήθικη αλλά πολύ ηθική ίσα ίσα, αφού με το γέλιο , ξεσκεπάζει και εξευτελίζει τους ανόητους και τους κακούς.
Γωγώ Παπαϊωάννου
μέλος Θεατρικής Ομάδας Πύργου
(εικόνες απο την θεατρική παράσταση της Θεατρικής Ομάδας Πύργου)