Μήπως πιστεύετε ότι ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι ελληνικό έθιμο; Μήπως θεωρείτε ότι οι χριστιανοί στόλιζαν πάντα ένα έλατο για να γιορτάσουν τη γέννηση του Χριστού; Παρόλο που στις μέρες μας το στολισμένο έλατο είναι το κατεξοχήν σύμβολο των Χριστουγέννων, στο παρελθόν τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά. Πώς λοιπόν, ξεκίνησε ο στολισμός ενός δέντρου τα Χριστούγεννα;
Οι ρίζες της παράδοσης του στολισμού δέντρου μπορούν να αναζητηθούν στα ειδωλολατρικά έθιμα της λατρείας των δέντρων. Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, οι άνθρωποι έβαζαν τα δέντρα ή κομμάτια δέντρων μέσα στα σπίτια και τα στόλιζαν, για να έχουν καλή σοδειά τον επόμενο χρόνο και να διώχνουν τα κακά πνεύματα. Η χρήση τους συμβόλιζε το τέλος του χειμώνα, την αναβλάστηση και την καινούργια ζωή, γι’ αυτό και τα κλαριά έπρεπε να είναι καταπράσινα και από φυτά αειθαλή. Τα κλαριά στολίζονταν με φρούτα, ξηρούς καρπούς και νομίσματα, τυλιγμένα σε χρυσόχαρτο. Οι αναφορές είναι πολλές: Σε παγανιστικές τελετές το δέντρο δρύς είχε εξαγνιστικές ιδιότητες, ενώ σε ένα συριακό κείμενο που υπάρχει σε χειρόγραφο στο Βρετανικό Μουσείο, αναφέρεται ότι σε έναν ναό που έχτισε το 1512 ο Αναστάσιος ο Α΄ στα βόρεια της Συρίας, υπήρχαν δυο μεγάλα ορειχάλκινα δέντρα. Προϋπήρχε όμως και στο Βυζάντιο από τον 6ο αιώνα. Στην Βαυαρία, οι ξυλοκόποι, για να τιμήσουν τα έλατα που τους παρείχαν τα προς το ζην, τα στόλιζαν. Όπως λέγεται, πρώτοι οι Γερμανοί ξεκίνησαν να βάζουν τα δέντρα μέσα στα σπίτια τους. Ένας μύθος λέει ότι μια οικογένεια δέχτηκε την παραμονή των Χριστουγέννων ένα μικρό ταλαιπωρημένο αγόρι στο σπίτι της. Το επόμενο πρωί, το αγόρι είχε μεταμορφωθεί στον μικρό Χριστό και πρόσφερε στην οικογένεια σαν δώρο ένα κλαδί ελάτου.
Εκείνος που καθιέρωσε το έλατο σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν, σύμφωνα με την αγγλική παράδοση, ο Άγιος Βονιφάτιος, μετά τον 8ο αιώνα. Ο άγιος θέλησε να εξαλείψει την μέχρι τότε αποδιδόμενη ιερότητα των ?ειδωλολατρών? στην βελανιδιά (δρύ) αντικαθιστώντας την με το έλατο, δηλαδή το δέντρο των Χριστουγέννων. Το στόλισμα όμως του δέντρου αποδίδεται ότι καθιερώθηκε από τον Μαρτίνο Λούθηρο (ιδρυτή της Προτεσταντικής Εκκλησίας), όταν περπατώντας μια νύχτα στα δάση, είδε τα χειμωνιάτικα αστέρια να λάμπουν μέσα στα κλαδιά. Τότε, συνέλαβε την ιδέα να βάλει το δέντρο μέσα στο σπίτι και να το στολίσει με κεριά που θα συμβόλιζαν τον έναστρο ουρανό απ? όπου ήρθε ο Χριστός στον κόσμο.
Το έθιμο αυτό, όπως και να έχει, δεν είναι ελληνικό. Ελληνικό είναι το καραβάκι που εμφανίστηκε λίγο μετά την τουρκοκρατία. Με την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, οι Έλληνες προσπάθησαν να αναπτύξουν τη ναυτιλία και το εμπόριο. Έτσι, όταν κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, οι ναυτικοί γύριζαν στα σπίτια τους για τις γιορτές, οι νοικοκυρές στόλιζαν ένα καράβι.
Το 1833 έφτασε στην Ελλάδα το πρώτο Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Ήταν αυτό που στολίστηκε στα ανάκτορα του Όθωνα στο Ναύπλιο. Από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και έπειτα, μπήκε σιγά – σιγά σε όλα τα ελληνικά σπίτια.
Εντωμεταξύ το Χριστουγεννιάτικο δέντρο άρχισε να εξαπλώνεται σε διάφορους λαούς, περνώντας ακόμα και στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, μαζί με τους μετανάστες. Τα φωτάκια στο δέντρο εφευρέθηκαν από έναν Αμερικανό, τον Έντουαρντ Τζόνσον το 1882 στη Ν. Υόρκη, που στόλισε για πρώτη φορά ένα δέντρο με λάμπες ηλεκτρικού, αντικαθιστώντας τα κεριά και περιορίζοντας έτσι τα ατυχήματα (φωτιές).
Τα στολίδια που βάζουμε στο έλατο διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Αρχικά, τα έλατα διακοσμούνταν με ειδικά χριστουγεννιάτικα μπισκότα και κεριά, που συμβόλιζαν τα αστέρια. Κάθε χώρα, έχει τα δικά της παραδοσιακά στολίδια, πέρα από τις μπάλες και τα φωτάκια. Στη Λιθουανία, για παράδειγμα, βάζουν στο δέντρο τους μια αράχνη και τον ιστό της, γιατί σύμφωνα με τον θρύλο, αυτό είχε κάνει μια φτωχή γυναίκα όταν κοιμόνταν τα παιδιά της. Όταν αυτά ξύπνησαν, τη μέρα των Χριστουγέννων, είδαν το δέντρο με τους μεταξένιους ιστούς να λάμπει.
Φυσικά, στο πέρασμα των αιώνων, το νόημα του χριστουγεννιάτικου δέντρου πήρε αναρίθμητες μορφές. Αρχικά, για να συμβολίσει την ευτυχία που κρύβει για τον άνθρωπο η γέννηση του Χριστού, άρχισε να στολίζεται με διάφορα χρήσιμα είδη συμβολίζοντας έτσι πρακτικά την προσφορά των Θείων Δώρων. Προοδευτικά εξελίχθηκε σ? ένα απαραίτητο διακοσμητικό είδος της εορταστικής περιόδου.
