Ακούμε για προϊόντα και την τυποποίηση τους. Ποιός είναι όμως ο αρμόδιος Οργανισμός για την τυποποίηση;
Ο ΕΛΟΤ που είναι ο Εθνικός Οργανισμός Τυποποίησης της Ελλάδας, εξουσιοδοτημένος από το κράτος να εκδίδει τυποποιητικά έγγραφα, όπως πρότυπα.
Τι σημαίνει όμως «εθνική τυποποίηση»;
Πρόκειται για το σύνολο των διαδικασιών και δραστηριοτήτων που έχει καθιερώσει ο εθνικός οργανισμός τυποποίησης μιας χώρας (όπως ο ΕΛΟΤ για την Ελλάδα), προκειμένου να εκπονούνται τυποποιητικά έγγραφα.Το «τυποποιητικό έγγραφο» είναι ένα έγγραφο που παρέχει κανόνες, κατευθυντήριες οδηγίες ή χαρακτηριστικά, για δραστηριότητες ή για τα αποτελέσματά τους.
Τα τυποποιητικά έγγραφα μπορεί να είναι πρότυπα, τεχνικές προδιαγραφές, κώδικες πρακτικής και κανονισμοί, όπως αναλυτικά προσδιορίζονται στο ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 45020. Πρότυπο είναι το τυποποιητικό έγγραφο που έχει καθιερωθεί με συναίνεση, έχει εγκριθεί από έναν αναγνωρισμένο φορέα και περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας (π.χ. χαρακτηριστικά ποιότητας, επιδόσεις, χαρακτηριστικά ασφάλειας, διαστάσεις). Το εθνικό πρότυπο (π.χ. πρότυπο ΕΛΟΤ) έχει εκπονηθεί με συναίνεση όλων των ενδιαφερομένων-σε εθνική κλίμακα-και έχει εγκριθεί από αναγνωρισμένο εθνικό οργανισμό τυποποίησης( πχ τον ΕΛΟΤ).
Ποιά είναι όμως η αξία της τυποποίησης για τους επαγγελματίες;
Η παραγωγή προϊόντων σύμφωνα με «δοκιμασμένες συνταγές» διασφαλίζει την εύκολη διείσδυση και την ευρεία αποδοχή αυτών από την αγορά.
Όσον αφορά στους καταναλωτές, η τυποποίηση εγγυάται ότι κατά την παραγωγή ενός προϊόντος/υπηρεσίας έχουν τηρηθεί όλες οι προδιαγραφές που επηρεάζουν την ασφάλεια, την υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος.
Ένα άλλο ζήτημα που προκύπτει είναι αν μπορεί οποιοσδήποτε να συμμετέχει στις διαδικασίες τυποποίησης του ΕΛΟΤ. Ο οποιοσδήποτε λοιπόν μπορεί να συμμετέχει στις διαδικασίες τυποποίησης, όχι όμως ως μεμονωμένο πρόσωπο ή εταιρεία, αλλά ως εκπρόσωπος επαγγελματικού κλάδου, επιστημονικής ένωσης, καταναλωτικής οργάνωσης ή του κράτους. Ως εκ τούτου, η συμμετοχή στις διαδικασίες τυποποίησης είναι ανοικτή σε πρόσωπα που εκπροσωπούν τους ανωτέρω ενδιαφερόμενους.
Για να εντοπίσετε τα πρότυπα που αφορούν ένα συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη μηχανή αναζήτησης προτύπων του eshop. Ως κριτήρια αναζήτησης μπορεί να είναι ο κωδικός αριθμός ICS του προτύπου, ο τίτλος ή μέρος αυτού, λέξεις-κλειδιά, ημερομηνία έκδοσης, η τεχνική επιτροπή, ο τομέας και το στάδιο του προτύπου.
Ο ΕΛΟΤ διαθέτει προς πώληση τα ελληνικά πρότυπα, καθώς και τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, δηλαδή τα πρότυπα της CEN, της CENELEC, του ISO, της IEC. Επίσης, ως εκπρόσωπος των άλλων φορέων τυποποίησης, μπορεί να προμηθεύσει τους ενδιαφερόμενους, με τα πρότυπα των φορέων αυτών.
Επίσης, ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) είναι μέλος και συμμετέχει ενεργά στις διοικητικές και τεχνικές δραστηριότητές όλων των ευρωπαϊκών και διεθνών οργανισμών τυποποίησης, δηλαδή :
? Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης-CEN
? Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης-CENELEC
? Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Προτύπων ?ETSI
? Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης-ISO
? Διεθνής Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή-IEC
Ας δούμε όμως ποια είναι η διαφορά ενός εθνικού προτύπου από ένα ευρωπαϊκό ή διεθνές πρότυπο:
Τα εθνικά πρότυπα έχουν εφαρμογή στα όρια της επικράτειας ενός κράτους και περιορίζονται για προϊόντα και υπηρεσίες που κυκλοφορούν μέσα σε μια χώρα. Τα ευρωπαϊκά πρότυπα υιοθετούνται από τους φορείς των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να αποσύρουν, ταυτόχρονα με την υιοθέτηση, τα αντίστοιχα εθνικά πρότυπα. Τα ευρωπαϊκά πρότυπα και η συμμόρφωση προς αυτά αποτελούν διαβατήριο για την ελεύθερη διακίνηση των προϊόντων στις χώρες μέλη της ΕΕ. Τα διεθνή πρότυπα είναι πρότυπα διεθνούς αποδοχής και ευρύτερης εφαρμογής. Προσφάτως, γίνεται προσπάθεια τα ευρωπαϊκά πρότυπα να εναρμονισθούν με τα διεθνή, αλλά σε κάθε περίπτωση, όλα τα πρότυπα είναι προαιρετικής εφαρμογής, εκτός κι αν κανονιστικές διατάξεις επιβάλουν την εφαρμογή τους.
Τα τυποποιητικά έγγραφα που εκδίδει ο ΕΛΟΤ έχουν κωδικοποίηση που περιλαμβάνει δύο πεδία αποτελούμενα από ένα πρόθεμα και έναν αριθμό. Το πρόθεμα μπορεί να είναι ένα από τα παρακάτω:
? ΕΛΟΤ, που σημαίνει ότι το τυποποιητικό έγγραφο είναι εθνικό πρότυπο.
? ΕΛΟΤ ΠΡΔ, που σημαίνει ότι το τυποποιητικό έγγραφο είναι εθνική προδιαγραφή.
? ΕΛΟΤ ΕΝ, που σημαίνει ότι το τυποποιητικό έγγραφο είναι εθνικό πρότυπο, εναρμονισμένο με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό (ΕΝ).
? ΕΛΟΤ ΕΝ ISO που σημαίνει ότι το τυποποιητικό έγγραφο είναι εθνικό πρότυπο, εναρμονισμένο με ευρωπαϊκό (EN), και το οποίο περιλαμβάνει αυτούσιο το περιεχόμενο ενός διεθνούς προτύπου (ΙSΟ).
Το πρόθεμα συνοδεύεται από αύξοντα αριθμό τον οποίο χορηγεί ο φορέας έκδοσης του πρότυπου (δηλαδή ο ΕΛΟΤ, η CEN ή η CENELEC ή ο ISO).
Όσον αφορά στο εναρμονισμένο πρότυπο, αυτό είναι κάθε ευρωπαϊκό πρότυπο που έχει εκδοθεί από τους ευρωπαϊκούς φορείς τυποποίησης CEN/CENELEC για να υποστηρίξει «βασικές απαιτήσεις ασφαλείας» των Ευρωπαϊκών Οδηγιών. Τα πρότυπα αυτά είναι υποχρεωτικής εφαρμογής.
Τα ευρωπαϊκά πρότυπα είναι υποχρεωτικό να υιοθετούνται από τους εθνικούς φορείς τυποποίησης των χωρών μελών της ΕΕ ως εθνικά πρότυπα. Η εφαρμογή τους είναι προαιρετική, εκτός εάν εθνική ή ευρωπαϊκή νομοθεσία τα καθιστά υποχρεωτικά.
Τα πρότυπα του ΕΛΟΤ διατίθενται ηλεκτρονικά από τις υπηρεσίες του ΕΛΟΤ, κατόπιν παραγγελίας .
Η εκπόνηση προτύπων είναι δαπανηρή διαδικασία και περιλαμβάνει το κόστος της επιστημονικής γνώσης, της έρευνας, του έργου εκπόνησης των προτύπων και το λειτουργικό κόστος των διαδικασιών και φορέων τυποποίησης. Το συνολικό κόστος είναι πολλαπλάσιο των αναμενόμενων εσόδων από τις πωλήσεις των προτύπων, ειδικά μάλιστα, σε μικρές αγορές, όπως η ελληνική. Γεγονός που θα είχε ως φυσική συνέπεια είτε υπέρογκες τιμές πώλησης των προτύπων ή συρρίκνωση του έργου της τυποποίησης. Για να αποφευχθούν τα πιθανά αυτά ενδεχόμενα, τόσο το κράτος όσο και οι ενδιαφερόμενοι κλάδοι της οικονομίας επιδοτούν, αναλογικά, την τυποποίηση.
ΠΡΟΣΟΧΗ!
Όλα τα πρότυπα και τυποποιητικά έγγραφα τόσο του ΕΛΟΤ όσο και των άλλων φορέων τυποποίησης προστατεύονται από copyright. Επομένως, απαγορεύεται η αναπαραγωγή μέρους ή του συνόλου των τυποποιητικών κειμένων, χωρίς την έγγραφη άδεια του αντίστοιχου φορέα τυποποίησης.
Η απόφαση για την εκπόνηση ενός εθνικού τυποποιητικού κειμένου λαμβάνεται από τη διοίκηση του ΕΛΟΤ, με γνώμονα τις ανάγκες της αγοράς, της εθνικής οικονομίας και τα συμφέροντα των καταναλωτών και του κράτους. Τα πρότυπα εκπονούνται από όλους εκείνους που έχουν συμφέρον από τη δημιουργία και έκδοση τους, δηλαδή από εκπρόσωπους των καταναλωτών, των επιχειρήσεων, του κράτους και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Χρύσα Τσιώτση
Δικηγόρος
chryssa.tsiotsi@gmail.com
