Ο αρμόδιος για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) Υφυπουργός, κ. Α. Συρίγος, προανήγγειλε στην προχθεσινή τηλεδιάσκεψη με τους εκπροσώπους της περιφερειακής ενότητας Ηλείας, την κατάργηση του Τμήματος Μουσειολογίας που λειτουργεί στον Πύργο και την μεταβολή της έδρας του Τμήματος Γεωπονίας που λειτουργεί στην Αμαλιάδα, με πρόταση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Πατρών, η οποία συνεδριάζει τη Δευτέρα για να λάβει τη σχετική απόφαση (το περιεχόμενο της οποίας προφανώς είναι ήδη γνωστό στον κ. Συρίγο).
Χαρακτηριστικά μάλιστα ο Υφυπουργός δήλωσε: «Η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας λειτουργεί μέσα στους υπάρχοντες νόμους. Βάσει του Άρθρου 5 του Νόμου 4485/2017 δε μπορούμε να αποφασίσουμε για λογαριασμό του Πανεπιστημίου Πατρών. Πρέπει το Πανεπιστήμιο να συμφωνήσει.».
Εμείς όμως δεν ζητήσαμε από τον κ. Υφυπουργό να παραβιάσει τους νόμους του Κράτους, αλλά αντιθέτως να σεβαστεί το νόμο 4610/2019 (άρθρο 36), με τον οποίο πριν από ένα περίπου έτος η Πολιτεία, έχοντας τη σύμφωνη γνώμη της ίδιας Συγκλήτου για τη βιωσιμότητα των εν λόγω Τμημάτων, αποφάσισε την ίδρυση τους στον Πύργο και την Αμαλιάδα.
Προξενεί όμως εντύπωση το γεγονός ότι ο κ. Υφυπουργός εμφάνισε τον εαυτό του αναπόδραστα δέσμιο της επικείμενης απόφασης της Συγκλήτου, παρ’ όλο που κατά την ισχύουσα νομοθεσία την πρωτοβουλία κινήσεων σε μια τέτοια διαδικασία την έχει ο ίδιος ο Υπουργός και όχι το Πανεπιστήμιο.
Αξίζει για την πληρότητα του διαλόγου, που ξεκίνησε προχθές με το Υπουργείο, να επισημανθούν οι λόγοι για τους οποίους δεν κυβερνούν τον τόπο τα πανεπιστήμια, αλλά οι τα αρμόδια πολιτειακά όργανα:
Η κατάργηση Τμήματος Πανεπιστημιακής Σχολής δεν συντελείται με απόφαση, ή έστω και πρόταση, της Συγκλήτου αλλά με πολιτειακή πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Ειδικότερα, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 10 και 5 παρ. 1-3 του Νόμου 4485/2017, προκύπτει ότι για την κατάργηση Τμήματος Πανεπιστημιακής Σχολής απαιτείται η έκδοση προεδρικού διατάγματος (π.δ.) μετά από πρόταση των Υπουργών Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Οικονομικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Επιπλέον προσαπαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου των οικείων Ιδρυμάτων και η απλή γνώμη της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ).
Με τις διατάξεις αυτές, η Βουλή, παρέχει την απαιτούμενη νομοθετική εξουσιοδότηση στους ανωτέρω υπουργούς να εκδώσουν το εν λόγω διάταγμα και να ρυθμίσουν το συγκεκριμένο ζήτημα, το οποίο διαφορετικά θα ρυθμιζόταν από την ίδια τη Βουλή, που κατά το Σύνταγμα (άρθρο 26 παρ. 1) ασκεί αποκλειστικά τη νομοθετική εξουσία του Κράτους.
Επομένως για να καταργηθεί Τμήμα Πανεπιστημιακής Σχολής προηγείται πολιτικά, χρονικά και λογικά, η απόφαση των αρμοδίων υπουργών να εκδώσουν το π.δ. για τη μεταβολή αυτή και έπεται η έκφραση της σύμφωνης γνώμης της Συγκλήτου του οικείου Πανεπιστημίου. Εντούτοις, στη προκείμενη περίπτωση ο κ. Υφυπουργός μας παρουσίασε προηγούμενη τη σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου και επόμενη την απόφαση για έκδοση του σχετικού διατάγματος. Ως γνωστόν όμως, δεν νομοθετεί η Σύγκλητος αλλά τα οριζόμενα από το Σύνταγμα όργανα του κράτους (Βουλή, Πρόεδρος της Δημοκρατίας) και ευλόγως τίθεται το ερώτημα: αυτογνωμόνως την προσεχή Δευτέρα η Σύγκλητος θα λάβει σχετική απόφαση για την κατάργηση του Τμήματος Μουσειολογίας, ανεξαρτήτως δηλαδή πάσης διαδικασίας εκδόσεως του σχετικού προεδρικού διατάγματος ή εις απάντησιν σχετικού ερωτήματος που της έχει ήδη θέσει ο ίδιος ο κ. Υφυπουργός;
Σε κάθε περίπτωση, η οποιαδήποτε απόφαση της Συγκλήτου για το εν λόγω θέμα δεν δεσμεύει την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας να προχωρήσει στην έκδοση του σχετικού προεδρικού διατάγματος, εάν αυτό δεν επιβάλλεται από την πολιτική της βούληση.
Εκτός των άλλων ο έχων τη νομοθετική πρωτοβουλία αρμόδιος υπουργός θα πρέπει να έχει αποφασίσει ότι η κατάργηση του Τμήματος της Μουσειολογίας συνάδει με τις οικονομικές και κοινωνικές αναπτυξιακές ανάγκες και τις δυνατότητες της περιφερειακής ενότητας Ηλείας, όπως ρητά απαιτείται από το νόμο (αρ. 5 παρ. 1 Ν. 4485/2017).
Πλην όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση οι λόγοι αυτοί επιβάλλουν τη διατήρηση της λειτουργίας του συγκεκριμένου τμήματος Μουσειολογίας, προσαρμοσμένου στις συνθήκες που θα διαμορφωθούν μετά την εφαρμογή της νέας κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης (Ν. 4777/2021).
Η μεταβολή της έδρας Τμήματος Πανεπιστημιακής Σχολής κατά τη διάταξη του άρθρου 10 παρ. 2 του Νόμου 4485/2017 πραγματοποιείται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, που εκδίδεται ύστερα από σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου του οικείου Α.Ε.Ι. και απλή γνώμη της ΕΘΑΑΕ, στην οποία ο Υπουργός απευθύνει ερώτημα.
Επομένως και για το θέμα της μετακίνησης της έδρας του Τμήματος Γεωπονίας από την Αμαλιάδα στο Μεσολόγγι η απόφαση ανήκει αποκλειστικά στον αρμόδιο υπουργό, βάσει της ως άνω νομοθετικής εξουσιοδοτήσεως. Η Σύγκλητος του οικείου Πανεπιστημίου απαιτείται να εκφράσει σύμφωνη γνώμη. Εάν δεν την εκφράσει, δεν πραγματοποιείται η σχετική μεταβολή της έδρας.
Από τη διάταξη του άρθρου 16 παρ. 5 του Συντάγματος, προκύπτει ότι οι αρχές που διέπουν την ανώτατη εκπαίδευση είναι αφενός, η αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας που εγγυάται την αδέσμευτη σκέψη, έρευνα και διδασκαλία και, αφετέρου, η αρχή της πλήρους αυτοδιοικήσεως (ΣτΕ 2801/1984 Ολομ., 411/2008,Π.Ε. 144/2008 Ολομ., κ.ά.) που έχει ως περιεχόμενο την εξουσία των εν λόγω ιδρυμάτων να αποφασίζουν για τις δικές τους υποθέσεις με δικά τους όργανα. Ως αναγκαίο όμως περιορισμό της πλήρους αυτοδιοικήσεως των Α.Ε.Ι., οι ίδιες συνταγματικές διατάξεις καθιερώνουν την κρατική εποπτεία επί των ιδρυμάτων αυτών (ΣτΕ 874/1992 Ολομ.,2801/1984 Ολομ.), τα οποία υποχρεούνται στην εφαρμογή των κανόνων δικαίου που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία τους, όπως συμβαίνει με κάθε άλλη δημόσια υπηρεσία, κρατική ή αυτοδιοικούμενη. Το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ τέλος δεν περιλαμβάνει το δικαίωμα θεσπίσεως των σχετικών κανόνων λειτουργίας τους, ούτε της συμπράξεως στην παραγωγή τους κατά τρόπο δεσμευτικό για τα νομοθετικά όργανα, πράγμα που θα προϋπέθετε όχι απλώς αυτοδιοίκηση αλλά αυτονομία των εν λόγω ιδρυμάτων, η οποία δεν τους έχει παραχωρηθεί από το Σύνταγμα (Ολ ΣτΕ 519/2015, ΣτΕ 1812/1983).
Κατά συνέπεια, η ρύθμιση των δύο ζωτικής σημασίας για την Ηλεία ζητημάτων, ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Κράτους και δεν περιλαμβάνεται στο αυτοδιοίκητο των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η κατά παράβαση των αρχών αυτών ανάληψη πρωτοβουλίας εκ μέρους της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Πατρών για κατάργηση του Τμήματος Μουσειολογίας του Πύργου και μεταβολή της έδρας του Τμήματος Γεωπονίας της Αμαλιάδας, όχι μόνο δεν δεσμεύει το Υπουργείο Παιδείας, αλλά αντιθέτως συνιστά κατάχρηση της αρχής της ακαδημαϊκής ελευθερίας και του αυτοδιοίκητου προς το σκοπό της ικανοποίησης αιτημάτων συντεχνιακού χαρακτήρα του καθηγητικού προσωπικού.
Μετά από όλα αυτά, ο κ. Υφυπουργός θα πρέπει να συμφωνήσει μαζί μας ότι η υπόθεση της κατανομής των Τμημάτων του Πανεπιστημίου Πατρών στις πόλεις της Περιφέρειας της Δυτικής Ελλάδας είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την εμπιστευθεί σε αποφάσεις οργάνων που δεν μας πείθουν για την αμεροληψία και την ορθοφροσύνη τους.
