Πλακόστρωτες πλατείες, αιωνόβια πλατάνια και γραφικοί νερόμυλοι
Η Λυνίσταινα (Τοπική Κοινότητα Λυνισταίνης – Δήμος Ανδρίτσαινας Κρεστένων), βρίσκεται στην ορεινή ζώνη της Ολυμπίας και συγκεκριμένα στο νοτιοδυτικό τμήμα του Νομού Ηλείας, 11 χιλιόμετρα δυτικά της Ανδρίτσαινας, σε υψόμετρο 820μ.
Η σύνδεσή της με τα διπλανά χωριά που επεκτείνονται προς τη «Νέα Φιγαλεία» γίνεται πλέον με σύγχρονο δρόμο.
Το αρχικό της όνομα ήταν Λυκίσταινα.
Πηγές αναφέρουν πως πήρε το όνομά της από τον γιο του Λυκάονα, τον Λύκιο, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι είναι από το πρόθεμα «ΛΥΚ» της λέξης λύκη που σημαίνει φως, λάμψη.
Το χωριό βρίσκεται ανάμεσα στα δυτικά του Λυκαίου όρους και τον Ιάρδανο ποταμό και εκτείνεται προς τον Κυπαρισσιακό κόλπο, με την τοπική προσωνυμία Μίνθη.
Η όλη πορεία του είναι παράλληλη με τη ροή του χιλιοτραγουδισμένου Αλφειού.
Είναι ένα χωριό με τη δική του ομορφιά, με πλακόστρωτες πλατείες, αιωνόβια πλατάνια και γραφικούς νερόμυλους.
Στο κέντρο του χωριού συναντάει κανείς τη κεντρική πλατεία με την Μεγάλη Βρύση (ή «Πανώβρυση»), η οποία χρονολογείται από το 1895 και προσφέρει την δροσιά της σε ντόπιους και περαστικούς.
Η εκκλησία που βρίσκεται στην γραφική αυτή πλατεία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο και χτίστηκε το επίσης το 1895.
Ο Ναός του Αγίου Νικολάου με την «πανώβρυση»
Στη γραφική πλατεία του χωριού, απολαμβάνοντας τη θέα, μπορεί κανείς να πιει τον καφέ του στο παραδοσιακό καφενείο «η Λυνίσταινα», αλλά και να απολαύσει ντόπιους μεζέδες και κρασί από τις τοπικές παραγωγές των κατοίκων.
Η πλατεία με τα αιωνόβια πλατάνια
Τα κάστρα της Λυνίσταινας
Μέσα στο χωριό, υπάρχουν κτίρια με ιστορική σημασία.
Δυτικά του Λυκαίου όρους, με την τοπική ονομασία Μίνθη, σε υψόμετρο 1344μ., μεταξύ Λυνίσταινας και Ανδρίτσαινας, βρίσκεται το Λυνιστιάνικο κάστρο ή αλλιώς Κάστρο της Ωριάς, ή το «Κάστρο της Φιλάνθης» όπως συνηθίζεται να λέγεται.
Το κάστρο χτίστηκε πριν το 1000 π.Χ. Και το 1715 κατακτήθηκε από τους Τούρκους ενώ έκτοτε γεννήθηκε ο θρύλος της Ωριάς.
Σύμφωνα με τις δοξασίες, η Ωριά ήταν μία όμορφη νέα κοπέλα, ονόματι Φιλάνθη Καράλη, η οποία προσπαθώντας να ξεφύγει από τους Τούρκους που είχαν εισβάλει στο κάστρο, μπήκε στις υπόγειες μυστικές σήραγγες που οδηγούσαν στους καταρράκτες της Νέδας και πνίγηκε.
Η προτομή της Φιλάνθης κοσμεί την κεντρική πλατεία της Λυνίσταινας.
Η κορυφή του Κάστρου
Νοτιοδυτικά του σημερινού χωριού βρίσκονται τα τοιχία της αρχαίας περιοχής «Λενικού» όπου ήταν αρχικά κτισμένη η Λυνίσταινα.
Πιο κάτω στην περιοχή «Μιχελέικα», βρίσκεται ο Φράγκικος Πύργος, ο οποίος χρονολογείται τη δεκαετία του 1250 μ.Χ.
Οι πηγές και οι νερόμυλοι στη Λυνίσταινα
Από το χωριό αναβλύζουν 120 πηγές, από τις οποίες οι τέσσερις είναι μεγάλες και βρίσκονται σε κομβικά σημεία του χωριού.
Η «Πανώβρυση» και η «Κατώβρυση» στο πάνω και κάτω μέρος του χωριού αντίστοιχα, το «Κεφαλόβρυσο», το «Γαρδικάκι» και τέλος, το «Μαυροπήγαδο».
Ιδιαίτερα γραφικό χαρακτήρα έχουν οι νερόμυλοι του «Κεφαλόβρυσου», ο «ενετικός ανεμόμυλος»στην τοποθεσία Μπανίτσα και ο νερόμυλος των «Μαρκοσμυρναίων».
Εκκλησίες στη Λυνίσταινα
Εκκλησίες και ξωκλήσια περιστοιχίζουν το χωριό.
Η αρχαιότερη είναι αυτή της Αγίας Παρασκευής στην κάτω πλατεία του χωριού «Κατώβρυση», ενώ η Κοίμηση της Θεοτόκου θεωρείται ενοριακός ναός μας και συχνά πραγματοποιούνται εκκλησιασμοί και μυστήρια (όπως βαφτίσεις) στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην κεντρική πλατεία του χωριού.
Παράλληλα υπάρχουν και αρκετά ξωκλήσια σε διάφορα σημεία του χωριού: του «Αγίου Γεωργίου», των «Αγίων Αποστόλων», του «Αγίου Δημήτριου», του «Αγίου Σπυρίδωνα», του «Αγίου Ανδρέα» και του «Αγίου Αθανασίου».
Πρόσβαση στη Λυνίσταινα
Στη Λυνίσταινα η πρόσβαση γίνεται είτε οδικώς, είτε με τα ΚΤΕΛ Αρκαδίας – Πύργου, μέσω Ανδρίτσαινας.
Η μετάβαση από Ανδρίτσαινα – Λυνίσταινα γίνεται με ταξί ή ιδιωτικό ΙΧ.
Η απόσταση από Αθήνα είναι 240χλμ.
Οδηγίες για το πώς θα φτάσετε στη Λυνίσταινα θα βρείτε εδώ.
https://www.andritsainas-krestenon.gov.gr/el
Κοντινές τοποθεσίες και αξιοθέατα στη Λυνίσταινα:
Ανδρίτσαινα: βρίσκεται σε απόσταση περίπου10 χιλιομέτρων από τη Λυνίσταινα και είναι μια γραφική περιοχή με αρχοντικά πλακόστρωτα σοκάκια, εστιατόρια και καφετέριες κάθε γούστου, αλλά και πολλά αξιοθέατα, όπως τη Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ανδρίτσαινας ή αλλιώς «Νικολοπούλειο Βιβλιοθήκη».
Η αρχαία αρκαδική πόλη Φιγαλεία: βρίσκεται στη νότια Ηλεία, κοντά στη σημερινή περιοχή «Παύλιτσα», περίπου 25χλμ. ανατολικά και νότια της Νέας Φιγαλείας.
Ο Ναός του Επικούριου Απόλωνα: έχει πάρει και το όνομα«Παρθενώνας της Πελοποννήσου» και βρίσκεται στις Βάσσες της Αρχαίας Φιγαλείας, στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Λυκαίου όρους (14 χλμ.).
Χτίστηκε στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα (420-400 π.Χ.) και είναι έργο του γνωστού αρχιτέκτονα του Παρθενώνα Ικτίνου, (http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1142) ενώ θεωρείται ο μοναδικός ναός που συνδυάζει στοιχεία των τριών αρχιτεκτονικών ρυθμών της αρχαιότητας.
Ο Ποταμός Αλφειός και το μυθικό ποτάμι της Νέδα, που καταλήγει στο ομώνυμο φαράγγι με τους πλούσιους καταρράκτες και την υπέροχη βλάστηση με τις φυσικές λίμνες.
Το Σπήλαιο Στόμιο: βρίσκεταιπολύ κοντά στην περιοχή της Αρχαίας Φιγαλίας, δυτικά της Νέας Φιγαλείας, κοντά στο Ποταμό Νέδα, ενώ κρεμασμένο στην μια πλαγιά υπάρχει το κατάλευκο εκκλησάκι της Παναγιάς.
Αρχαιολογικοί χώροι και Μουσεία κοντά στη Λυνίσταινα
Λαογραφικό μουσείο Ανδρίτσαινας
Αρχαιολογικό μουσείο Ολυμπίας
Αρχαιολογικό μουσείο Πύργου
Αρχαιολογικό μουσείο Ήλιδας
Χρήσιμα Τηλέφωνα
ΚΕΠ +30 26250 41920, 26250 41910
Δημαρχείο Ανδρίτσαινας +30 26260 22236, 26260 22252
Κέντρο Υγείας +30 26260 22222
Αστυνομικό Τμήμα Ανδριτσαίνης +30 26260 22419, 26260 22209
Πληθυσμός στη Λυνίσταινα
Σύμφωνα με απογραφές το ανθρώπινο δυναμικό της Λυνίσταινας ήταν: (1689) (Korner) 42, (1700) Grimani 74, (1830) επί Καποδίστρια 82, (1861) 305, (1889) 379, (1907) 407, (1940) 440, (1951) 436, (1961) 367, (1971) 215, (1981) 142, (1991) 132, (2001) 174.
Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες.
Η βασική παραγωγή είναι τα σιτηρά, ενώ καλλιεργούνται επίσης διάφορα κηπευτικά, αμπέλια, μηλιές, κερασιές και καρυδιές.
Η Λυνίσταινα
«Πηγή: για τα Λυνιστιάνικα θέματα και το υπό έκδοση βιβλίο του Σωκράτη Τζ. Σμυρνή»
Αναδημοσίευση απο το lynistaina.wordpress.com
