Το πολύ υψηλό κόστος διαβίωσης λόγω των πανάκριβων τροφίμων, της ενέργειας και των υπηρεσιών, οι μεγάλες γεωπολιτικές απειλές, η αβεβαιότητα για τα επιτόκια, τα υψηλά χρέη χωρών και νοικοκυριών και η επισιτιστική κρίση που απειλεί μεγάλο μέρος του πλανήτη, είναι οι πέντε μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει η οικονομία για το 2025.
Το 2024 ήταν μια εκλογική χρονιά που έφερε πολλές αλλαγές σε κυβερνήσεις, από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μέχρι την Αφρική και την Ασία. Βασικός παράγοντες για τις αλλαγές αυτές ήταν η μεγάλη αύξηση στα κόστη διαβίωσης που προκλήθηκαν από σωρευτικές αυξήσεις τιμών μετά την πανδημία.
Ειδικά μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων εκτοξεύτηκαν στα ύψη πλήττοντας καίρια νοικοκυριά και αυξάνοντας σημαντικά τις εισοδηματικές ανισότητες. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αναλαμβάνει τώρα επίσημα καθήκοντα στις 20 Ιανουαρίου.
Εάν υλοποιήσει τη στρατηγική που έχει υποσχεθεί η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μεγάλες αυξήσεις δασμών, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμη πιο έντονους εμπορικούς πολέμους. Μια τέτοια εξέλιξη θα σήμαινε νέα άνοδο του πληθωρισμού και επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας και ειδικά της ευρωπαϊκής που βρίσκεται σε αρκετά χειρότερη θέση από αυτή των ΗΠΑ. Μια τέτοια εξέλιξη θα επηρέαζε επίσης αρνητικά και την απασχόληση.
Σε σταυροδρόμι οι κεντρικές τράπεζες
Όλες αυτές οι ανησυχίες έχουν επηρεάσει και την πολιτική των κεντρικών τραπεζών ειδικά όσον αφορά τη νομισματική πολιτική. Μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του 2024 οι προοπτικές ήταν για σημαντικές μειώσεις επιτοκίων μέσα στο 2025. Όμως πλέον κεντρικοί τραπεζίτες από τον Τζερόμ Πάουελ της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ μέχρι την Κριστίν Λαγκάρντ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί για τις κινήσεις τους μέσα στο 2025.
Ειδικά η FED έχει δώσει νέο σήμα για άλλες δύο μειώσεις των 25 μονάδων βάσης η κάθε μια μέσα στο 2025, αντί για τρεις μειώσεις που περίμεναν μέχρι πρόσφατα οι αγορές. Επίσης η ΕΚΤ κρατάει κι αυτή πλέον πιο επιφυλακτική στάση με στελέχη της να αναφέρουν σε κάτι περίσταση ότι θα πράξουν από εδώ και στο εξής ανάλογα με τα δεδομένα που δημιουργούνται στην αγορά.
Οι γεωπολιτικές απειλές 2025
Όλα αυτά την ώρα που οι γεωπολιτικές απειλές αυξάνονται συνεχώς. Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, ενώ συγκρούσεις αν και σε μικρότερη πλέον έκταση καταγράφονται στη Μέση Ανατολή. Η αναμέτρηση των ΗΠΑ με την Κίνα αλλά και τη Ρωσία συνεχίζεται σε διάφορα επίπεδα. Τόσο όσον αφορά την άσκηση επιρροής στην Ευρώπη, όσο και στην Ασία ειδικά σε χώρες όπως η Ταιβάν.
Τελευταία πηγή ανησυχία επίσης αποτελούν πλέον φθορές σε υποβρύχια καλώδια μεταφοράς δεδομένων διαδικτύου αλλά και ενέργειας, πολλές από τις οποίες έχουν αρχίζει να αποδίδονται σε δολιοφθορές. Τελευταίο παράδειγμα οι ζημιές σε υποθαλάσσια καλώδια μεταξύ Φιλανδίας και Εσθονίας.
Πολιτικές εξελίξεις και χρέη
Όσον αφορά τα χρέη νοικοκυριών και κυβερνήσεων, η κατάσταση είναι κι εκεί περίπλοκη. Σε πλουσιότερες οικονομίες οι κυβερνήσεις πρέπει να βρουν πώς να αντιμετωπίσουν την πεποίθηση πολλών ψηφοφόρων ότι η αγοραστική τους δύναμη, το βιοτικό τους επίπεδο και οι μελλοντικές προοπτικές τους μειώνονται συνεχώς. Αν δεν γίνει κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την άνοδο εξτρεμιστικών κομμάτων που έχουν ήδη προκαλέσει κατακερματισμένα κοινοβούλια, σχολίαζαν αναλυτές στο Reuters.
Ταυτόχρονα, οι νέες προτεραιότητες δαπανών φέρνουν ξανά στο προσκήνιο τους εθνικούς προϋπολογισμούς που έχουν ήδη δαπανήσει πολλά μετά την πανδημία. Κεφάλαια απαιτούνται επίσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την ενίσχυση της άμυνας ειδικά στην Ευρώπη, αλλά και την ενίσχυση του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Ακόμη και μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία αναζητούν τρόπους να ρίξουν χρέη και ελλείμματα με τις πολιτικές συνθήκες στη Γαλλία να μην ευνοούν. Η Γερμανία επίσης μπορεί να μην έχει τέτοια μεγάλα προβλήματα, αλλά η ανάπτυξη έχει δεχτεί καίριο πλήγμα και η δυσαρέσκεια συνεχώς αυξάνεται.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, οι φτωχότερες χώρες βρίσκονται στη χειρότερή τους κατάσταση για τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μην έχοντας ανακάμψει μετά την πανδημία. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται είναι νέοι αντίθετοι άνεμοι, όπως χειρότερες συνθήκες εμπορίου ή χρηματοδότησης από τις αγορές.
Η αναμέτρηση των ΗΠΑ με την Κίνα αλλά και τη Ρωσία συνεχίζεται σε διάφορα επίπεδα
Επισιτιστική κρίση και φτωχές χώρες
Ο αριθμός των ανθρώπων που πεινούν σε όλο τον κόσμο αυξάνεται, ενώ το ποσό των χρημάτων που συνεισφέρουν τα πλουσιότερα έθνη του κόσμου για να τους βοηθήσουν μειώνεται, δείχνει ανάλυση του Reuters.
Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι στην καλύτερη περίπτωση θα μπορέσει να συγκεντρώσει κεφάλαια για να βοηθήσει περίπου το 60% των 307 εκατομμυρίων ανθρώπων που προβλέπει ότι θα χρειαστούν ανθρωπιστική βοήθεια μέσα στο 2025.. Αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον 117 εκατομμύρια άνθρωποι δεν θα λάβουν φαγητό ή άλλη βοήθεια το 2025, σημειώνεται.
Ο ΟΗΕ θα ολοκληρώσει επίσης το 2024 έχοντας συγκεντρώσει περίπου το 46% των 49,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ζήτησε για ανθρωπιστική βοήθεια σε ολόκληρο τον κόσμο, δείχνουν στοιχεία του Οργανισμού. Οι συνέπειες γίνονται αισθητές σε χώρες όπως η Συρία, όπου το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP), ο κύριος διανομέας τροφίμων του ΟΗΕ, σίτιζε 6 εκατομμύρια ανθρώπους. Οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ ανησυχούν εν μέσω περιόδου εκτεταμένων συγκρούσεων, πολιτικών αναταραχών και ακραίων καιρικών συνθηκών, παράγοντες που πυροδοτούν την πείνα, όπως αναφέρουν.
Πηγή: ΟΤ
