41 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το θάνατο του Γιώργου Σεφέρη, του κορυφαίου ποιητή που χάρισε στην Ελλάδα το πρώτο της Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1963 (ακολούθησε ο Οδυσσέας Ελύτης το 1979). Και αν το 1963 επέστρεφε με το Νόμπελ από τη Στοκχόλμη μόνος και με την ελληνική κοινωνία σχεδόν αδιάφορη ? μόνο δυο γυναίκες τον περίμεναν στο αεροδρόμιο ? ο θάνατός του οδήγησε χιλιάδες Αθηναίους έξω στους δρόμους. Η κηδεία του, στις 22 Σεπτεμβρίου δεν εξελίχθηκε μόνο σε λαϊκό προσκύνημα, αλλά σε διαδήλωση εναντίον της χούντας με πλήθος νέων να κατακλύζουν την Αθήνα ακολουθώντας τη νεκρώσιμη ακολουθία ως το Α’ Νεκροταφείο και τραγουδώντας το απαγορευμένο “Στο περιγιάλι το κρυφό”, σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Οδυσσέας Ελύτης δήλωνε τότε: «Κανείς άλλος δεν στάθηκε τόσο ικανός ν’ ανιχνεύσει, να βρει και να κινήσει τα νήματα της ζωντανής ελληνικής παράδοσης όσο αυτός… Καλλιέργησε το αίσθημα της ευθύνης και κράτησε ψηλά τη σημαία της ελεύθερης συνείδησης, που τόσο την έχουν ανάγκη, σήμερα προπάντων, οι νέοι». Αλλά και ο Γιάννης Ρίτσος αναφέρθηκε στο χαμό του Γιώργου Σεφέρη: «Αυτή την ώρα, τα λόγια μου φαίνονται μικρά για το ανάστημα του ποιητή, μικρά για τη λύπη και την περηφάνια που μας γεμίζει το έργο του και το ήθος του. Εδώ και πολλά χρόνια, σε κρίσιμες στιγμές της ελληνικής ιστορίας, ο ποιητής έσμιξε ποίηση και ελευθερία, αισθητική και ηθική, σε μια γνήσια και φυσική ενότητα, αφήνοντας μιάν υψηλή, παραδειγματική κληρονομιά σ’ ολόκληρο τον ελληνικό πολιτισμό. Ακόμα μια φορά «σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα».
“Ανήκω σε μια μικρή χώρα”
Το ποιητικό έργο του Γιώργου Σεφέρη αποτελεί σημείο αναφοράς όχι μόνο για την ελληνική γραμματεία αλλά διεθνώς. Αξίζει όμως να θυμηθούμε την ομιλία του όταν παραλάμβανε το Νόμπελ Λογοτεχνίας:
“Τούτη τ?ν ?ρα α?σθάνομαι π?ς ε?μαι ? ?διος μία ?ντίφαση. ?λήθεια, ? Σουηδικ? ?καδημία, ?κρινε π?ς ? προσπάθειά μου σ? μία γλώσσα περιλάλητη ?π? α??νες, ?λλ? στ?ν παρο?σα μορφή της περιορισμένη, ?ξιζε α?τ? τ?ν ?ψηλ? διάκριση. Θέλησε ν? τιμήσει τ? γλώσσα μου, κα? ν? – ?κφράζω τώρα τ?ς ε?χαριστίες μου σ? ξένη γλώσσα. Σ?ς παρακαλ? ν? μο? δώσετε τ? συγνώμη πο? ζητ? πρ?τα -πρ?τα ?π? τ?ν ?αυτό μου.
?νήκω σ? μία χώρα μικρή. ?να πέτρινο ?κρωτήρι στ? Μεσόγειο, πο? δ?ν ?χει ?λλο ?γαθ? παρ? τ?ν ?γώνα το? λαο?, τ? θάλασσα, κα? τ? φ?ς το? ?λιου. Ε?ναι μικρ?ς ? τόπος μας, ?λλ? ? παράδοσή του ε?ναι τεράστια κα? τ? πράγμα πο? τ? χαρακτηρίζει ε?ναι ?τι μας παραδόθηκε χωρ?ς διακοπή. ? ?λληνικ? γλώσσα δ?ν ?παψε ποτέ της ν? μιλιέται. Δέχτηκε τ?ς ?λλοιώσεις πο? δέχεται καθετ? ζωντανό, ?λλ? δ?ν παρουσιάζει κανένα χάσμα. ?λλο χαρακτηριστικ? α?τ?ς τ?ς παράδοσης ε?ναι ? ?γάπη της γι? τ?ν ?νθρωπιά, κανόνας της ε?ναι ? δικαιοσύνη. Στ?ν ?ρχαία τραγωδία, τ?ν ?ργανωμένη μ? τόση ?κρίβεια, ? ?νθρωπος πο? ξεπερν? τ? μέτρο, πρέπει ν? τιμωρηθε? ?π? τ?ς ?ρινύες.
?σο γι? μένα συγκινο?μαι παρατηρώντας π?ς ? συνείδηση τ?ς δικαιοσύνης ε?χε τόσο πολ? διαποτίσει τ?ν ?λληνικ? ψυχή, ?στε ν? γίνει κανόνας το? φυσικο? κόσμου. Κα? ?νας ?π? το?ς διδασκάλους μου, τ?ν ?ρχ?ν το? περασμένου α?ώνα, γράφει: «… θ? χαθο?με γιατί ?δικήσαμε …». Α?τ?ς ? ?νθρωπος ?ταν ?γράμματος. Ε?χε μάθει ν? γράφει στ? τριάντα πέντε χρόνια τ?ς ?λικίας του. ?λλ? στ?ν ?λλάδα τ?ν ?μερ?ν μας, ? προφορικ? παράδοση πηγαίνει μακρι? στ? περασμένα ?σο κα? ? γραπτή. Τ? ?διο κα? ? ποίηση. Ε?ναι γι? μένα σημαντικ? τ? γεγον?ς ?τι ? Σουηδία θέλησε ν? τιμήσει κα? τούτη τ?ν ποίηση κα? ?λη τ?ν ποίηση γενικά, ?κόμη κα? ?ταν ?ναβρύζει ?νάμεσα σ? ?να λα? περιορισμένο. Γιατί πιστεύω π?ς το?τος ? σύγχρονος κόσμος ?που ζο?με, ? τυραννισμένος ?π? τ? φόβο κα? τ?ν ?νησυχία, τ? χρειάζεται τ?ν ποίηση. ? ποίηση ?χει τ?ς ρίζες της στ?ν ?νθρώπινη ?νάσα – κα? τί θ? γινόμασταν ?ν ? πνοή μας λιγόστευε; Ε?ναι μία πράξη ?μπιστοσύνης – κι ?νας Θε?ς τ? ξέρει ?ν τ? δεινά μας δ?ν τ? χρωστ?με στ? στέρηση ?μπιστοσύνης.
Παρατήρησαν, τ?ν περασμένο χρόνο γύρω ?π? το?το τ? τραπέζι, τ?ν πολ? μεγάλη διαφορ? ?νάμεσα στ?ς ?νακαλύψεις τ?ς σύγχρονης ?πιστήμης κα? στ? λογοτεχνία. Παρατήρησαν π?ς ?νάμεσα σ? ?να ?ρχα?ο ?λληνικ? δράμα κα? ?να σημερινό, ? διαφορ? ε?ναι λίγη. Ναί, ? συμπεριφορ? το? ?νθρώπου δ? μοιάζει ν? ?χει ?λλάξει βασικά. Κα? πρέπει ν? προσθέσω π?ς νιώθει πάντα τ?ν ?νάγκη ν? ?κούσει τούτη τ?ν ?νθρώπινη φων? πο? ?νομάζουμε ποίηση. Α?τ? ? φων? πο? κινδυνεύει ν? σβήσει κάθε στιγμ? ?π? στέρηση ?γάπης κα? ?λοένα ξαναγεννιέται. Κυνηγημένη, ξέρει πο? ν? ?βρει καταφύγιο, ?παρνημένη, ?χει τ? ?νστικτο ν? πάει ν? ριζώσει στο?ς πι? ?προσδόκητους τόπους. Γι? α?τ? δ?ν ?πάρχουν μεγάλα κα? μικρ? μέρη το? κόσμου. Τ? βασίλειό της ε?ναι στ?ς καρδι?ς ?λων τ?ν ?νθρώπων τ?ς γ?ς. ?χει τ? χάρη ν? ?ποφεύγει πάντα τ? συνήθεια, α?τ? τ? βιομηχανία. Χρωστ? τ?ν ε?γνωμοσύνη μου στ? Σουηδικ? ?καδημία πο? ?νιωσε α?τ? τ? πράγματα, πο? ?νιωσε π?ς ο? γλ?σσες, ο? λεγόμενες περιορισμένης χρήσης, δ?ν πρέπει ν? καταντο?ν φράχτες ?που πνίγεται ? παλμ?ς τ?ς ?νθρώπινης καρδι?ς, πο? ?γινε ?νας ?ρειος Πάγος ?καν?ς ν? κρίνει μ? ?λήθεια ?πίσημη τ?ν ?δικη μοίρα τ?ς ζω?ς, γι? ν? θυμηθ? τ?ν Σέλλεϋ, τ?ν ?μπνευστή, καθ?ς μ?ς λένε, το? ?λφρέδου Νομπέλ, α?το? το? ?νθρώπου πο? μπόρεσε ν? ?ξαγοράσει τ?ν ?ναπόφευκτη βία μ? τ? μεγαλοσύνη τ?ς καρδι?ς του.
Σ? α?τ? τ?ν κόσμο, πο? ?λοένα στενεύει, ? καθένας μας χρειάζεται ?λους το?ς ?λλους. Πρέπει ν? ?ναζητήσουμε τ?ν ?νθρωπο, ?που κα? ν? βρίσκεται.
?ταν στ? δρόμο τ?ς Θήβας, ? Ο?δίπους συνάντησε τ? Σφίγγα, κι α?τ? το? ?θεσε τ? α?νιγμά της, ? ?πόκρισή του ?ταν: ? ?νθρωπος. Τούτη ? ?πλ? λέξη χάλασε τ? τέρας. ?χουμε πολλ? τέρατα ν? καταστρέψουμε. ?ς συλλογιστο?με τ?ν ?πόκριση το? Ο?δίποδα.”
Πηγή: iefimerida.gr
