Η αποτελεσματικότητα των Αναπτυξιακών Νόμων από το 1982 μέχρι σήμερα

Ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος (Ν. 3908/2011), που τέθηκε ήδη σε ισχύ από 1-2-2011 και αναμένεται η εφαρμογή του από τα μέσα Μαρτίου, έρχεται να προστεθεί στο θεσμικό πλαίσιο που ίσχυσε για το θέμα αυτό στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα χρόνια. Προηγήθηκαν οι Νόμοι : α) 1262/1982, β) 1892/1990, γ) 2601/1998 και δ) 3299/2004.

Αλλά το ερώτημα που προκύπτει είναι : Ποιά  είναι τα στοιχεία αποτίμησης των προηγούμενων αναπτυξιακών Νόμων, δηλαδή τα πραγματικά τους οικονομικά αποτελέσματα και η επίδρασή τους στο επίπεδο της ανάπτυξης της βιώσιμης επιχειρηματικότητας στην ελληνική περιφέρεια ;

Στον πίνακα που ακολουθεί εμφανίζεται μια σειρά από πραγματικά οικονομικά μεγέθη, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, τα οποία είναι χαρακτηριστικά για τα αποτελέσματα  της εφαρμογής μέχρι σήμερα των Αναπτυξιακών Νόμων.

ΠΙΝΑΚΑΣ

Από την μελέτη των στοιχείων του παραπάνω πίνακα προκύπτουν τα παρακάτω βασικά συμπεράσματα :

• Πριν από 30 χρόνια χρειαζόταν να επιδοτηθεί μια εταιρεία με 8.463 ευρώ για να δημιουργήσει μια νέα θέση απασχόλησης, ενώ τα χρόνια που ακολούθησαν με τον τελευταίο εν ισχύ επενδυτικό νόμο το ποσό έφτασε στα 154.039 ευρώ. Αιτιολογία ήταν η ανάγκη «αποσύνδεσης» της απασχόλησης από το ύψος της επένδυσης στον βωμό των νέων τεχνολογιών, οι οποίες όμως ποτέ δεν ήρθαν στον ελληνικό ιδιωτικό τομέα.
• Ο απολογισμός των επενδυτικών νόμων που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια είναι απογοητευτικός : πολλά λεφτά, λίγες επενδύσεις και ελάχιστες θέσεις εργασίας, οι οποίες δεν κατάφεραν να «αναπτύξουν» την ελληνική περιφέρεια.
• Το αξιοπερίεργο είναι μάλιστα ότι όσο πέρναγε ο καιρός, τόσο πιο αναποτελεσματικοί γίνονταν οι νόμοι και ακόμα περισσότερες οι μεγάλες επιδοτήσεις που ζητούσαν από το ελληνικό Δημόσιο το οποίο πλέον, λόγω μνημονίου, δεν μπορεί άλλο να παρέχει.
• Ο λόγος για 21.357 επενδύσεις, συνολικής αξίας 11,6 δις. ευρώ, που επιχορηγήθηκαν από το κράτος , με 4,39 δις. ευρώ και δημιούργησαν 160.206 θέσεις εργασίας. Δηλαδή, απαιτήθηκε κατά μέσο όρο επιδότηση 27.435 ευρώ για κάθε θέση εργασίας.

 Τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 1982 μέχρι σήμερα :

• Συνολικά έγιναν 21.357 επενδύσεις, πολύ λιγότερες από αυτές που είχαν υπαχθεί στις διατάξεις των νόμων. Οι μισές περίπου εντάχθηκαν στον νόμο του 1982, ενώ όσο περνούσε ο καιρός ο αριθμός όσων ολοκληρώθηκαν μειώθηκε. Από το 2004 και μετά έχουν ολοκληρωθεί 2.085 επενδύσεις.
• Η αξία τους είναι αντιστρόφως ανάλογη. Ενώ τη δεκαετία του 1980 δόθηκαν  2,28 δις. ευρώ, με επιδότηση που έφτασε στις 785.000 ευρώ, την επόμενη δεκαετία διατέθηκαν σε επενδύσεις αξίας 3,7 δις. ευρώ κρατικές επιδοτήσεις 1,4 δις ευρώ. Από το 2004 και μετά και ενώ πολλές επενδύσεις είναι ακόμη στη «μέση», ολοκληρώθηκαν έργα αξίας 3 δις. ευρώ.
• Συνολικά δημιούργησαν 160.206 θέσεις εργασίας, δηλαδή μία θέση ανά 27.435 ευρώ επιδότησης  και ανά 72.711 ύψους επένδυσης.

Όσον αφορά την εμπειρία από την εφαρμογή των αναπτυξιακών νόμων της περιόδου 1982-2010, πριμοδότησαν κυρίως την Αττική και Χαλκιδική. Στον τελευταίο εν ισχύ νόμο είναι οι δύο από τις λίγες περιφέρειες όπου η αξία των χρημάτων που διατέθηκαν ξεπερνούν το 7% του ΑΕΠ της περιφέρειας.

Στις πιο πολλές  περιοχές της ελληνικής «ενδοχώρας, όπως και στα νησιά του Βορείου Αιγαίου και στο Ιόνιο, το ποσό είναι χαμηλότερο από το 1% του ΑΕΠ της περιοχής. Κατά περιόδους αρκετά χρήματα κατέληγαν στη Θράκη (στα παρελθόν είχε ποσοστό επιδότησης ακόμα και 67%), αλλά και στον νομό Ρεθύμνου και το Νότιο Αιγαίο.

Τα στοιχεία δείχνουν, σύμφωνα με τη μελέτη, ότι δεν υπήρχε σαφής τρόπος κατανομής των επενδυτικών πόρων και το κριτήριο της «περιφερειακής σύγκλισης» δεν λήφθηκε υπόψη. Καταγράφεται «αδυναμία αντιμετώπισης περιφερειακών ανισοτήτων και περιορισμένη επίδραση στο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας».

Ως αιτίες της χαμηλής αποτελεσματικότητας καταγράφονται η ανεπάρκεια των πόρων, η γραφειοκρατία, οι καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση και την υλοποίηση και η έλλειψη στόχευσης.

Επίσης τα στοιχεία δείχνουν ότι υπήρχε χαμηλή προτεραιότητα δράσεων ενίσχυσης επιχειρηματικότητας στο σύνολο των αναπτυξιακών πολιτικών. Ακόμη και σήμερα οι δράσεις στήριξης των επιχειρήσεων καλύπτουν μονό το 9,6% των κονδυλίων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, όταν το 23,1% πηγαίνει σε δρόμους και άλλες υποδομές.

Πέρα λοιπόν, από τις όποιες καλές προθέσεις, που συνοδεύουν τον νέο Αναπτυξιακό Νόμο, του οποίου ξεκινά σύντομα η εφαρμογή, απομένει να δοκιμαστεί στην πράξη η αποτελεσματικότητά του και η ουσιαστική συμβολή του στην περιφερειακή ανάπτυξη, σε μια πραγματικά δύσκολη οικονομική συγκυρία.