Συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης ή μια έκδηλη τάση τελειομανίας είναι μόνο μερικές από τις χαρακτηριστικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά ανθρώπων που μεγάλωσαν με ναρκισσιστές γονείς. Σύμφωνα, όμως, με την ψυχολόγο και ειδικό σε θέματα σχέσεων, Annie Tanasugarn, αντιπροσωπεύουν μόνο την επιφάνεια ενός πολύ βαθύτερου ψυχολογικού αποτυπώματος.
Όπως εξηγεί στο Psychology Today, η ναρκισσιστική ανατροφή μπορεί να διαμορφώσει την αίσθηση της ταυτότητας ενός ατόμου, να παραμορφώσει την αντίληψή του για τις σχέσεις, να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο συνδέεται με τους άλλους, ακόμη και να καθοδηγήσει τον τύπο των συντρόφων που επιλέγει. Ο αντίκτυπος αυτός, μάλιστα, επεκτείνεται συχνά και στην ενήλικη ζωή, με πολύπλοκους και «λεπτούς» τρόπους, που πολλοί δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν.
Η δρ. Tanasugarn παραθέτει 5 διακριτικά, αλλά ισχυρά σημάδια που δείχνουν πώς μπορεί να επηρεάζεται η ενήλικη ζωή σας εάν έχετε μεγαλώσει με ναρκισσιστή γονέα:
Η ψυχολόγος δρ Annie Tanasugarn, πηγή: Psychology Today
1. Μια αίσθηση του εαυτού που καθορίζεται εξωτερικά
Στην ενήλικη ζωή, αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως:
- Δυσκολία να γνωρίζετε τις προτιμήσεις, τις ανάγκες ή τις αξίες σας εκτός των σχέσεων
- Συχνές αλλαγές στην κατεύθυνση της ζωής ή τους επαγγελματικούς στόχους
- Εξάρτηση από τους συντρόφους για συναισθηματική σταθερότητα, δομή ή καθοδήγηση
- Βλέποντας τους άλλους –ειδικά τους συντρόφους– ως προέκταση του εαυτού, όπως κάποτε έκαναν οι γονείς σε εσάς
- Ταυτότητα ρευστή ή ακαθόριστη, επειδή ποτέ δεν καλλιεργήθηκε ανεξάρτητα από τις ανάγκες των γονιών σας.
2. Μια χρόνια αίσθηση κενού
Η ναρκισσιστική ανατροφή συχνά αφήνει συναισθηματικά κενά που δημιουργούνται από χρόνια απαξίωσης, παραμέλησης, κριτικής ή αίσθησης αόρατου. Αυτές οι πληγές δεν εξαφανίζονται με την ενηλικίωση, αλλά μπορεί να εξελιχθούν σ’ ένα επίμονο αίσθημα συναισθηματικού μουδιάσματος ή υπαρξιακού κενού.
Μπορεί να βιώσετε:
- Μια αόριστη δυσαρέσκεια για τη ζωή.
- Συναισθηματική αποσύνδεση από τη χαρά, την οικειότητα ή την ευαισθησία.
- Συνεχή ευερεθιστότητα, πλήξη ή ανησυχία.
Αυτό το κενό δεν είναι προσωπική αποτυχία — είναι το κατάλοιπο αναγκών που δεν αναγνωρίστηκαν ή δεν ικανοποιήθηκαν ποτέ στην παιδική ηλικία.
3. Κατανόηση της αγάπης ως υπό όρους
Ένα από τα βασικά μαθήματα που παίρνουν τα παιδιά των ναρκισσιστών είναι ότι η αγάπη πρέπει να κερδίζεται. Η αγάπη και η έγκριση συνδέονται με την απόδοση, αντί να βασίζονται στην άνευ όρων αποδοχή.
Στους ενήλικες, αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως:
- Πίστη ότι πρέπει να επιτυγχάνετε συνεχώς, για να είσαι άξιοι αγάπης.
- Φόβος να κάνετε τη «λάθος» επιλογή και να απογοητεύσετε τους άλλους.
- Χρόνια υπερβολική επιδιόρθωση ή προσπάθεια.
- Δυσκολία να συνδέσετε την αξία σας με το ποιοι είστε και όχι το τι κάνετε.
Αυτές οι «συνθήκες αξίας» μπορούν να διαμορφώσουν σχεδόν κάθε σχέση που δημιουργείτε, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης με τον εαυτό σας.
4. Επανάληψη ναρκισσιστικών προτύπων σχέσεων
Είναι συνηθισμένο για ενήλικες που έχουν μεγαλώσει με ναρκισσιστές γονείς να επιλέγουν ασυνείδητα συντρόφους που μοιάζουν με τους γονείς τους συναισθηματικά ή συμπεριφορικά. Η οικειότητα -όσο επώδυνη κι αν είναι- φαίνεται πιο ασφαλής.
Μπορεί να διαπιστώσετε ότι σας ελκύουν επανειλημμένα σύντροφοι που είναι:
- Ασυνεπείς, παρορμητικοί ή αναξιόπιστοι
- Συναισθηματικά ανώριμοι ή υπερβολικά εξαρτημένοι
- Αποφεύγουν τη δέσμευση
- Επικυρώνουν μόνο όταν ωφελούνται
Αυτή η επανάληψη δεν είναι τυχαία. Το νευρικό σύστημα ελκύεται απ’ ό,τι αναγνωρίζει, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι υγιές. Μερικές φορές, οι άνθρωποι αναπαράγουν ασυνείδητα παλιές δυναμικές σχέσεων, με την ελπίδα «αυτή τη φορά να γίνει σωστά».
5. Κενά στις συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες
Οι ναρκισσιστές γονείς συχνά αποτυγχάνουν να διδάξουν βασικές κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες – μερικές φορές σκόπιμα, για να διατηρήσουν την αίσθηση του ελέγχου και της εξάρτησης. Η εγωκεντρικότητά τους μπορεί να αφήσει τα παιδιά χωρίς πρότυπα για τη ρύθμιση των συναισθημάτων, την επίλυση συγκρούσεων ή υγιείς δυναμικές σχέσεων.
Στην ενήλικη ζωή, αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως:
- Αίσθημα έλλειψης προετοιμασίας για τις βασικές ευθύνες της ζωής
- Δυσκολία στην υπεράσπιση των αναγκών
- Δυσκολία στην αναγνώριση αξιόπιστων ανθρώπων
- Δυσκολία στην αντιμετώπιση συγκρούσεων ή συναισθηματικών προκλήσεων
- Αίσθημα υπερβολικής επιβάρυνσης από την αυτοφροντίδα ή τη λήψη αποφάσεων
Αυτές οι ελλείψεις δεν οφείλονται σε έλλειψη ικανότητας, αλλά σε έλλειψη καθοδήγησης.
Πώς «ξεφεύγουμε» από τον φαύλο κύκλο
Εάν μεγαλώσατε με έναν ναρκισσιστή γονέα, οι επιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν σχεδόν σε όλους τους τομείς της ενήλικης ζωής σας. Η αντιμετώπιση απαιτεί υπομονή, αυτοσυμπόνια και προθυμία να εξερευνήσετε το συναισθηματικό έδαφος που κληρονομήσατε — όχι λόγω του ποιοι είστε, αλλά λόγω του ποιος σας μεγάλωσε.
Μερικά χρήσιμα βήματα:
- Θεσπίστε και διατηρήστε σταθερά όρια.
- Επιτρέψτε στον εαυτό σας να βιώσει τη θλίψη για τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που σας άξιζαν, αλλά δεν λάβατε.
- Κάντε προτεραιότητα τη συναισθηματική και ψυχολογική σας ευημερία.
- Αποσαφηνίστε τα όρια της σχέσης με τον ναρκισσιστή γονέα σας.
Σύμφωνα με την δρα. Tanasugarn, είναι σημαντικό να θυμάστε πως τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι δικό σας λάθος. Η αξία σας δεν εξαρτάται από την έγκριση των γονιών σας, ούτε χρειάζεται να εγκαταλείψετε τον εαυτό σας για να κερδίσετε αγάπη. «Έχετε το δικαίωμα να ορίσετε τον εαυτό σας με τους δικούς σας όρους», καταλήγει η ειδικός.
ygeiamou.gr
