Διονύσιος Παναγιωτάρας
Αναπληρωτής Καθηγητής
Τμήματος Περιβάλλοντος
Ιονίου Πανεπιστημίου
Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στον τομέα του περιβάλλοντος, αποσκοπεί στη συνετή και ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων, και συμβάλλει στην προώθηση, σε διεθνές επίπεδο, μέτρων για την αντιμετώπιση των περιφερειακών ή παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως η κλιματική αλλαγή και η απώλεια της βιοποικιλότητας.
Η κλιματική αλλαγή, μια διακύμανση των μέσων καιρικών συνθηκών για δεκαετίες, αποτελεί μια σημαντική ανθρώπινη και παγκόσμια πρόκληση. Μολονότι μπορούν να ληφθούν μέτρα για τον μετριασμό της (π.χ. η αποφυγή ή/και η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που οδηγούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη), πρέπει να σχεδιάσουμε και να υιοθετήσουμε δράσεις με στόχο την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Αυτή η προσαρμογή συνεπάγεται την αλλαγή της συμπεριφοράς μας και των τρόπων δράσης μας για να προετοιμαστούμε ώστε να προστατεύουμε τον εαυτό μας, το φυσικό περιβάλλον και την οικονομία από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Τον Φεβρουάριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσηςγια την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Στόχος της είναι να συμπληρώσει τις διάφορες δράσεις που έχει αναλάβει η ΕΕ για τον μετριασμό της, καθορίζοντας μια στρατηγική προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Επιδιώκει επίσης να βοηθήσει την ΕΕ να καταστεί όχι μόνο κλιματικά ουδέτερη (με ουδέτερο ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα), αλλά και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή έως το 2050.
Σε συνέχεια του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου εκδόθηκε για πρώτη φορά ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος 4936/2022 (Α’ 105) με τίτλο: “Εθνικός Κλιματικός Νόμος – Μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, επείγουσες διατάξεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και την προστασία του περιβάλλοντος”.
Στόχος είναι η δημιουργία πλαισίου για τη βελτίωση της προσαρμοστικής ικανότητας, της κλιματικής ανθεκτικότητας της χώρας και της σταδιακής μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα έως το έτος 2050.
Η λήψη μέτρων προσαρμογής προϋποθέτει την εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε διάφορους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο καθώς επίσης και τον προσδιορισμό του οικονομικού μεγέθους των εν λόγω επιπτώσεων.
Οι σημαντικότερες διαταραχές που θα προκληθούν σύμφωνα με τις αναλύσεις και μελέτες που έχουν διεξαχθεί περιλαμβάνουν επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, στην αγροτική παραγωγή, στη διαθεσιμότητα και ποιότητα των υδατικών πόρων, στη διαθεσιμότητα γης, στην ποιότητα των φυσικών οικοσυστημάτων, στη βιοποικιλότητα, στην προσφορά και ζήτηση ενέργειας, στη συχνότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων κ.λ.π.
Η προσαρμογή μπορεί να περιλαμβάνει, τόσο εθνικές, όσο και περιφερειακές στρατηγικές, καθώς και πρακτικά μέτρα σε τοπικό επίπεδο που θα αφορούν:
- την αποτελεσματικότερη χρήση των υδάτινων πόρων,
- την προσαρμογή των υφιστάμενων προδιαγραφών κατασκευής κτιρίων, ώστε να είναι ανθεκτικά στις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες και σε ακραία καιρικά φαινόμενα,
- την κατασκευή αντιπλημμυρικών τειχών και η ανύψωση των αναχωμάτων για την προστασία από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας,
- την ανάπτυξη ανθεκτικών στην ξηρασία καλλιεργειών,
- την επιλογή δασικών ειδών και δασοκομικών πρακτικών λιγότερο ευάλωτων στις καταιγίδες και τις πυρκαγιές,
- την εκπόνηση χωροταξικών σχεδίων και
- τη δημιουργία διαδρόμων για να διευκολυνθεί η μετανάστευση των ειδών.
Για τους πιο πάνω λόγους είναι επιτακτική η ανάγκη να επεξεργαστούμε καινοτόμες τεχνικά προτάσεις και να εφαρμόσουμε σύγχρονες πολιτικέςγια την προσαρμογή στη Κλιματική Αλλαγή τόσο σε Εθνικό όσο και σε Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο.
