Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) έχει καθιερωθεί στο πλαίσιο μιας προσπάθειας ευαισθητοποίησης και πληρέστερης ενημέρωσης του κοινού για μια νόσο που πλήττει 64 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η ΧΑΠ κοστίζει κάθε χρόνο 259.000 ζωές, αριθμό που αντιστοιχεί στον πληθυσμό της Βενετίας!
Για το 2016, το σύνθημα για την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας είναι «εισπνεύστε τη γνώση» (breathe in the knowledge). Τι πρέπει να γνωρίζουμε λοιπόν για τις αιτίες, τα συμπτώματα και την αντιμετώπιση της ΧΑΠ; Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία απαντά στις συχνότερες ερωτήσεις για τη νόσο.
1. Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ);
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια νόσος με χαρακτηριστικό την στένωση των βρόγχων, με αποτέλεσμα να αδειάζουν δύσκολα οι πνεύμονες στην εκπνοή. Αυτή η δυσκολία μπορεί να οδηγήσει σε παγίδευση αέρα μέσα στον θώρακα στο τέλος της εκπνοής, σε δυσκολία και στην εισπνοή (δύσπνοια) και στο αίσθημα της εύκολης κόπωσης. Η ΧΑΠ είναι ένας όρος που ταιριάζει σε έναν ασθενή που πάσχει από χρόνια βρογχίτιδα ή από πνευμονικό εμφύσημα ή από συνδυασμό των δύο αυτών καταστάσεων.
2. Ποιους προσβάλλει η ΧΑΠ;
Η ΧΑΠ είναι πολύ συχνή νόσος, αφού εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 10% του πληθυσμού (στοιχεία ΠΟΥ). Η ΧΑΠ προσβάλλει σχεδόν αποκλειστικά καπνιστές μέσης ηλικίας (άνω των 40-45 ετών). Υπολογίζεται ότι το 15-20% των καπνιστών θα προσβληθούν από ΧΑΠ. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που δεν κάπνισαν ποτέ τους κι όμως προσβάλλονται από ΧΑΠ, αλλά αυτοί είναι πολύ λίγοι και συνήθως είναι άνθρωποι που εκτίθενται στο κάπνισμα των άλλων, π.χ. εργαζόμενοι σε καφενεία, σε προϊόντα καύσης (π.χ. ξύλων), σε χημικές ουσίες, σε επαγγελματική ρύπανση κ.λπ. Η ΧΑΠ είναι κατά βάση νόσος των καπνιστών.
3. Ποια είναι τα συμπτώματα της ΧΑΠ;
Εάν είσαι ή ήσουν καπνιστής, είσαι άνω των 40 ετών και έχεις βήχα ή φλέγματα ή δυσκολία στην αναπνοή (λαχάνιασμα) όταν ανεβαίνεις σκάλες ή ανηφόρα, όταν σηκώνεις βάρη (π.χ. ψώνια) ή όταν βαδίζεις βιαστικά, τότε είναι πιθανό να έχεις ΧΑΠ. Φυσικά, η κατάσταση είναι ακόμα πιο σοβαρή όταν η δύσπνοια συνοδεύει πιο ελαφριές δραστηριότητες, όπως το ντύσιμο, το πλύσιμο, το δέσιμο των κορδονιών, διάφορες δουλειές με τα χέρια κ.λπ. Όταν παρουσιαστεί για πρώτη φορά κάποιο από αυτά τα συμπτώματα (βήχας, φλέγματα, δυσκολία στην αναπνοή) δεν πρέπει να υποτιμηθεί και να θεωρηθεί ότι είναι κάτι απλό, όπως π.χ. δύσπνοια λόγω κακής φυσικής κατάστασης. Αυτά τα συμπτώματα είναι σημάδι ότι οι πνεύμονες δεν λειτουργούν φυσιολογικά.
4. Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω για να δω αν έχω ΧΑΠ;
Όταν ο καπνιστής παρουσιάσει ένα ή περισσότερα από τα συμπτώματα της ΧΑΠ, πρέπει να συμβουλευτεί ειδικό γιατρό, δηλαδή πνευμονολόγο. Η βασική εξέταση που πρέπει να κάνετε είναι ένα τεστ αναπνοής που λέγεται σπιρομέτρηση. Η σπιρομέτρηση είναι η μόνη εξέταση διάγνωσης της ΧΑΠ αλλά και μια βασική εξέταση που πρέπει να επαναλαμβάνεται για την παρακολούθηση της εξέλιξης της πάθησης και της ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή.
5. Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για τη ΧΑΠ;
Η βασικότερη θεραπευτική ενέργεια που μπορεί και πρέπει να κάνει κάποιος που έχει ΧΑΠ, ακόμα και σε προχωρημένα στάδια, είναι να σταματήσει το κάπνισμα. Σε πολλά νοσοκομεία της χώρας υπάρχουν Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος, στα οποία πρέπει να απευθυνθεί κάποιος που δεν μπορεί να κόψει το κάπνισμα μόνος του και πιθανόν χρειάζεται συμβουλευτική, ψυχολογική ή ακόμα και φαρμακευτική βοήθεια.
Επίσης, πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο αντιγριπικό εμβόλιο, το οποίο μειώνει τις λοιμώξεις και τις εξάρσεις της νόσου, καθώς επίσης και οξυγονοθεραπεία στο σπίτι, στην ειδική περίπτωση που η ΧΑΠ έχει προκαλέσει αναπνευστική ανεπάρκεια, μια κατάσταση που για να διαγνωστεί απαιτείται μια ειδική εξέταση αίματος, η εξέταση αερίων αρτηριακού αίματος.
Σήμερα υπάρχουν πολύ αποτελεσματικά βρογχοδιασταλτικά φάρμακα σε εισπνοές, τα οποία αποτελούν τη βάση της θεραπείας. Τα φάρμακα αυτά ανήκουν σε δύο ομάδες, τα αντιχολινεργικά και τους β2-διεγέρτες και προκαλούν διαστολή (άνοιγμα) των βρόγχων, ευκολότερη αναπνοή, λιγότερη δύσπνοια, καλύτερη δυνατότητα κίνησης και λειτουργίας στην καθημερινή ζωή. Η θεραπεία διαρκεί εφ’ όρου ζωής και δεν θα πρέπει να διακόπτεται μόλις τελειώσει το φάρμακο.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μάθετε πολύ καλά από τον πνευμονολόγο ή και τον φαρμακοποιό τον χειρισμό της συσκευής μέσα στην οποία υπάρχει το φάρμακο το οποίο θα πρέπει να εισπνέετε. Σε ένα πιο προχωρημένο στάδιο της ΧΑΠ, ο γιατρός σας θα σας συστήσει και κορτιζόνη σε εισπνοές. Την τελευταία 10ετία έχει αποδειχτεί ότι η κορτιζόνη λιγοστεύει τα συμπτώματα και ελαττώνει τις εξάρσεις της νόσου. Αρκετοί ασθενείς θα ωφεληθούν επίσης από βλεννολυτικά φάρμακα και από την προσθήκη χαπιών θεοφυλλίνης. Αντιβιοτικά και, σπανιότερα, χάπια κορτιζόνης για λίγες ημέρες πιθανόν να σας συνταγογραφήσει ο πνευμονολόγος σας σε περίπτωση λοίμωξης και έξαρσης της ΧΑΠ.
Τα σκαλοπάτια δεν έχουν αλλάξει, οι πνεύμονές σου όμως μπορεί!
Αν σας κόβεται η ανάσα κάθε φορά που ανεβαίνετε τη σκάλα του σπιτιού σας, σίγουρα δεν ευθύνονται τα σκαλοπάτια… Το αίσθημα της δυσκολίας στην αναπνοή μπορεί να είναι κάτι πιο σοβαρό. Συχνά αποτελεί σύμπτωμα της ΧΑΠ.
Η ΧΑΠ είναι μια ύπουλη νόσος, η οποία για πολλά χρόνια αναπτύσσεται χωρίς να δίνει ανησυχητικά συμπτώματα.
Ανησυχείτε μήπως πάσχετε από ΧΑΠ;
Αν απαντήσετε «ναι» σε τρεις ή περισσότερες από τις παρακάτω ερωτήσεις, θα πρέπει να μιλήσετε με τον πνευμονολόγο σας.
1. Εμφανίζετε δυσκολία στην αναπνοή;
2. Είστε νυν ή πρώην καπνιστής;
3. Είστε τουλάχιστον 40 ετών;
4. Βήχετε τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας;
5. Έχετε πτύελα και φλέγμα μαζί με τον βήχα;
Πώς μπορεί η ΧΑΠ να επηρεάσει τη ζωή σας
Η ΧΑΠ επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Στην αρχή, τα συμπτώματα είναι κοινότυπα: λαχάνιασμα, βήχας… Σταδιακά, όμως, καθημερινές συνήθειες, όπως το περπάτημα ή οι δουλειές του σπιτιού, γίνονται όλο και πιο δύσκολες. Στο τέλος, η δύσπνοια γίνεται σοβαρή και το αίσθημα κόπωσης μόνιμο. Ακόμα και οι βασικές δραστηριότητες, όπως το δέσιμο των κορδονιών, μπορεί να γίνουν αδύνατες…
Τα στάδια της ΧΑΠ
Μην αγνοείτε τα συμπτώματα της ΧΑΠ, «εισπνεύστε τη γνώση» και συμβουλευτείτε τον πνευμονολόγο σας.
