Η Παναγία Κακαβιώτισσα είναι ίσως η μοναδική εκκλησιά στον κόσμο χωρίς σκεπή. Βρίσκεται σ’ ένα πανέμορφο νησί του Αιγαίου, τη Λήμνο, και την έχτισαν μοναχοί για να προσεύχονται στην Παναγία.
Η “Παναγιά η Κακαβιώτισσα”, όπως ονομάστηκε η εκκλησία από το βουνό Κάκαβο στο οποίο βρίσκεται, είναι κοντά στο χωριό του Ζεματά, μόλις 4 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από το λιμάνι της Μύρινας, που είναι και η πρωτεύουσα του νησιού.
Το εκκλησάκι εκτιμάται ότι χτίστηκε το 1300 και εκεί επέλεξαν ερημίτες μοναχοί να ασκητέψουν. Το 1305 το εκκλησάκι περιήλθε στην ιδιοκτησία της μονής Μεγίστης Λαύρας, όταν μοναχοί από τον Άγ. Ευστράτιο που ανήκαν στη Mονή, εγκαταστάθηκαν στο εξωκλήσι για να προστατευθούν από τις επιδρομές Τούρκων.
Κάτω από το βραχώδες μπαλκόνι οι ασκητές έχτισαν τον μικρό ναό για να τελούν τη Θεία Λειτουργία οι μοναχοί. Με το πέρασμα των χρόνων οι μοναχοί έφυγαν από τη ζωή και ο τελευταίος αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Λήμνο και να πάει στο Άγιο Όρος. Σύμφωνα με την παράδοση, πριν φύγει για το Άγιο όρος, βρήκε ένα Λημνιό από την οικογένεια Μουμτζή, που είχε τη μάντρα του εκεί κοντά και του εμπιστεύτηκε την εικόνα της Παναγίας, το «Ρόδον το αμάραντον». Ο μοναχός ζήτησε από το βοσκό να τοποθετεί την εικόνα στο ναό κάθε»Λαμπροτρίτη» για να λειτουργείται. Έπειτα, σύμφωνα με το λαϊκό θρύλο, ο ασκητής μπήκε στη θάλασσα, άνοιξε το ράσο του, το οποίο έγινε βάρκα και έφυγε για το Άγιο Όρος.
