Το πέλμα είναι το μέρος του ποδιού που δέχεται τα πιο πολλά φορτία. Παράλληλα, δέχεται πιέσεις τόσο εσωτερικά από τα οστικά εξογκώματα, όπως το εξόγκωμα της πτέρνας και τις κεφαλές των μεταταρσίων, όσο και εξωτερικά από το έδαφος.
Από αυτά προστατεύεται με έναν ιστό λίπους και με ινώδη συνδετικό ιστό, που έχουν ρόλο συνεκτικό, μονωτικό και αντικραδασμικό, συγκρατώντας και καταμερίζοντας τα φορτία, καθώς προσφέρουν και μόνωση από το ψύχος και τη ζέστη.
Η πτέρνα και οι κεφαλές των μεταταρσίων δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις και εκδηλώνουν τα περισσότερα προβλήματα.
Παθήσεις των μεταταρσίων
Η μεταταρσαλγία είναι η καταπόνηση των μεταταρσίων και ο πόνος στην πελματιαία επιφάνεια του προσθίου ποδιού και ειδικά στην περιοχή κάτω από τις κεφαλές των μεταταρσίων.
Συνοδεύεται πολύ συχνά από υπερκερατώσεις (κάλους) κάτω από τις κεφαλές των μεταταρσίων.
Η μεταταρσαλγία διακρίνεται σε:
– Μηχανική (από παραμόρφωση δακτύλων, αστάθεια της μεταταρσοφαλαγγικής άρθρωσης κλπ.)
– Αρθριτική (λόγω παθήσεων των αρθρώσεων, όπως εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, φλεγμονώδης και ουρική αρθρίτιδα).
– Νευρική (τα μεσοδακτύλια νευρώματα αποτελούν συχνά αιτία μεταταρσαλγίας, με πολύ σύνηθες το νεύρωμα Morton). Είναι συχνή σε αθλητές δρόμου, αλμάτων ή και ομαδικών αθλημάτων, λόγω τραυματισμού ή χρόνιας καταπόνησης.
– Ιδιοπαθή (είναι συχνή σε αθλητές, εργάτες με πολύωρη ορθοστασία και σε γυναίκες που φορούν ψηλοτάκουνα παπούτσια για πολλές ώρες). Τα ηλικιωμένα άτομα παρουσιάζουν μεταταρσαλγία λόγω της ατροφίας του λιπώδους σώματος των κεφαλών των μεταταρσίων και λόγω της εκφύλισης και της ανισορροπίας των μυών του προσθίου ποδός. Ο συνδυασμός αυτός οδηγεί σε «πτώση» μεταταρσίων. Οι κεφαλές μένουν ακάλυπτες και είναι επώδυνες κατά τη βάδιση.
Άκανθα πτέρνας
Η πιο συχνή και επώδυνη πάθηση της πτέρνας είναι η άκανθα, φλεγμονή στην έκφυση της πελματιαίας απονεύρωσης της πτέρνας. Η πελματιαία απονεύρωση είναι μια παχειά, ινώδης ταινία, η οποία βρίσκεται κατά μήκος του πέλματος και εκτείνεται από τα φύματα της πτέρνας μέχρι τις κεφαλές των μεταταρσίων.
Λειτουργεί σαν πλατφόρμα η οποία σταθεροποιεί το πόδι και διατηρεί την ποδική καμάρα κατά τη φόρτιση. Η περιοχή αυτή δέχεται τις μεγαλύτερες πιέσεις στο έσω φύμα της πτέρνας. Ο όρος πελματιαία απονευρωσίτιδα υποδηλώνει μια χρόνια εκφυλιστική εξέλιξη η οποία δημιουργείται από επαναλαμβανόμενη υπέρμετρη φόρτιση. Γι΄ αυτό είναι συχνή στα υπέρβαρα άτομα, καθώς και σε αυτά που έχουν έντονη δραστηριότητα, όπως είναι οι αθλητές μεγάλων αποστάσεων και σε άτομα μέσης ηλικίας (η συχνότερη ηλικία εμφάνισης της νόσου).
Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η κοιλοποδία, η πλατυποδία, ο πλατύς αχίλλειος τένοντας, η οξεία κάκωση, ο τύπος υποδημάτων των ασθενών, η επιφάνεια βάδισης και το εργασιακό περιβάλλον.
Το σημαντικότερο σύμπτωμα είναι ο πόνος, ο εντοπίζεται συνήθως στο έσω φύμα της πτέρνας, όπου προσφύεται η πελματιαία απονεύρωση. Οι περισσότεροι ασθενείς περιγράφουν βαθμιαία εγκατάσταση του πόνου, σε εβδομάδες ή μήνες, ενώ οξεία επεισόδια πόνου εμφανίζονται συχνά σε δρομείς.
Ο πόνος είναι εντονότερος μετά το πρωινό ξύπνημα και ελαττώνεται μετά από λίγα βήματα και αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό της πελματιαίας απονευρωσίτιδας.
Αντιμετώπιση
Η συντηρητική θεραπεία έγκειται σε ειδικά διαμορφωμένα ορθωτικά πέλματα μετά από πελματογράφημα, έκχυση κορτιζόνης με τοπικά αναισθητικά, εκχύσεις αυξητικών παραγόντων (PRP), ειδικές διατάσεις και φυσικοθεραπείες ή και παγοθεραπεία. Η πλειονότητα των περιπτώσεων αυτών των ασθενών βελτιώνεται ικανοποιητικά με τα παραπάνω συντηρητικά μέσα.
Σε εμμένουσες καταστάσεις συνιστάται η χειρουργική αποκατάσταση. Με τις σύγχρονες χειρουργικές μεθόδους δεν χρειάζεται να γίνει εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο, καθώς γίνεται με τοπική αναισθησία, με αποκλεισμό των νεύρων του ποδιού, χωρίς περίδεση και με τομές που δεν ξεπερνούν τα δύο χιλιοστά.
Ο ασθενής βαδίζει άμεσα μετά το χειρουργείο με τη βοήθεια ειδικού παπουτσιού.
