Στο μικροσκόπιο των ελεγκτών δόμησης θα μπουν τους επόμενους μήνες περισσότερα από 67.000 αυθαίρετα, οι ιδιοκτήτες των οποίων έχουν προχωρήσει σε δηλώσεις υπαγωγής τους στους νόμους περί τακτοποίησης και έχουν πληρώσει μέρος ή το σύνολο των σχετικών προστίμων. Πρόκειται για τους δειγματοληπτικούς ελέγχους που προβλέπονται μεν από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για το 5% των δηλώσεων αυθαιρέτων, αλλά από το 2011 έως και σήμερα δεν έχουν ξεκινήσει, τόσο εξαιτίας της υποστελέχωσης των πολεοδομιών όσο και – κυρίως – για λόγους πολιτικού κόστους.

Παράλληλα, ζήτημα χρόνου είναι να τεθεί σε λειτουργία και η πλατφόρμα που ετοιμάζει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) για την υποβολή καταγγελιών για την αυθαίρετη δόμηση, στην οποία οι πολίτες θα μπορούν να δηλώνουν πολεοδομικές παρανομίες με την πληρωμή ενός παραβόλου, η αξία του οποίου θα τους επιστρέφεται εάν οι αυτοψίες των ελεγκτών δόμησης αποδείξουν ότι η καταγγελία τους ευσταθεί.

Αν και, απ’ ό,τι φαίνεται, στο υπουργείο Περιβάλλοντος δεν έχουν καταλήξει ακόμα στον ακριβή μηχανισμό αντιμετώπισης των παρατυπιών που αναμένεται να βρεθούν σε ένα ποσοστό 30% των δηλώσεων που θα ελεγχθούν, ο προσανατολισμός είναι τα απλά λάθη να μπορούν να διορθώνονται ακόμα και από τον ίδιο τον μηχανικό ο οποίος υπέβαλε τη δήλωση, ώστε να μην οδηγείται το σύνολο των περιπτώσεων σε προσφυγές στα δικαστήρια.

Μεταξύ των παραμέτρων που θα εξετάζονται είναι η πληρότητα και η εγκυρότητα των δικαιολογητικών, αλλά και συγκεκριμένες αποκλίσεις. Στις περιπτώσεις ψευδών δηλώσεων, πάντως, η κατάληξη δεν θα είναι ευχάριστη ούτε για τον ιδιοκτήτη του αυθαιρέτου αλλά ούτε και για τον μηχανικό που την υπέγραψε, ο οποίος θα έρχεται αντιμέτωπος ακόμα και με το ενδεχόμενο απώλειας της άδειας άσκησης επαγγέλματος.

Ηδη, πριν από λίγες ημέρες, δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο επικαιροποιημένος πίνακας με τα ονόματα των 4.494 ελεγκτών δόμησης, οι οποίοι απαρτίζουν το συγκεκριμένο μητρώο και ο αριθμός τους θεωρείται πλέον επαρκής ώστε να ξεκινήσουν οι έλεγχοι στις δηλώσεις αυθαιρέτων. Εκπρόσωποι του τεχνικού κόσμου εκτιμούν ότι από τις περίπου 67.000 περιπτώσεις που θα ελεγχθούν κατ’ ελάχιστον από τους ελεγκτές δόμησης, η επιλογή των οποίων θα γίνεται ηλεκτρονικά από το μητρώο, περίπου στο 30% θα εντοπιστούν λάθη, τα οποία, σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, θα αντιμετωπιστούν ανάλογα με τη βαρύτητά τους.

Τα ψηφιακά όπλα

Το ΤΕΕ θέλει να είναι ιδιαίτερα αυστηρό με τους μηχανικούς στις περιπτώσεις πολεοδομικών παραβάσεων, καθώς παίζουν κομβικό ρόλο για την αρχή του τέλους της αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα. «Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από όλους ότι με το σύνολο των ψηφιακών εργαλείων στα ζητήματα του δομημένου περιβάλλοντος, είτε μέσω του ηλεκτρονικού Μητρώου Ελεγκτών Δόμησης, είτε μέσω των δειγματοληπτικών ελέγχων στο 5% των δηλώσεων και της ηλεκτρονικής πλατφόρμας καταγγελιών, αλλά και με το σύστημα της ηλεκτρονικής έκδοσης οικοδομικών αδειών, θα σταματήσει σύντομα η διαιώνιση της αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα», σημειώνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός.

Αλλά και στο υπουργείο Περιβάλλοντος εκτιμούν ότι το κεφάλαιο «πολεοδομική αυθαιρεσία» στην Ελλάδα πρέπει να κλείσει. Στο πλαίσιο αυτό, ο αρμόδιος υφυπουργός, Δημήτρης Οικονόμου, σε παλαιότερες δηλώσεις του έχει επισημάνει πως τα λάθη που έχουν γίνει σε αρκετές δηλώσεις -σκοπίμως ή όχι- θα αντιμετωπιστούν ανάλογα με την περίπτωση και το μέγεθος της ανακρίβειας. Θα επιβληθούν τα προβλεπόμενα πρόστιμα και θα υπάρχουν συνέπειες και για τους μηχανικούς, καθώς για όσους εντοπιστούν να έχουν υπογράψει λανθασμένη δήλωση θα ακολουθεί έλεγχος και στα υπόλοιπα κτίρια για τα οποία έχουν διεκπεραιώσει υπαγωγές στους νόμους.

Να σημειωθεί ότι έως τον Νοέμβριο του 2019 στους νόμους τακτοποίησης αυθαιρέτων είχαν υπαχθεί περισσότερα από 1,35 εκατ. αυθαίρετα. Την ίδια στιγμή, στον προϋπολογισμό του ΤΕΕ για το 2020, τον οποίο ενέκρινε πρόσφατα το υπουργείο Υποδομών, ενδεικτικά έχουν προϋπολογιστεί ως αποδόσεις εσόδων που εισπράττονται υπέρ τρίτων 4 εκατ. ευρώ από τις διαδικασίες δειγματοληπτικού ελέγχου δηλώσεων αυθαιρέτων και 1,5 εκατ. ευρώ από διαδικασίες εντοπισμού και επιβολής κυρώσεων για αυθαίρετες κατασκευές και χρήσεις.

Το… ποινολόγιο

1. Σε αυτές που αφορούν σφάλματα που δεν κρίνονται σοβαρά. Για αυτά ο μηχανικός, ο οποίος έχει διαχειριστεί τη δήλωση, θα έχει τη δυνατότητα να ξαναμπεί σε αυτήν και να τα διορθώσει. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται, π.χ., η ελαφριά απόκλιση στα δηλωθέντα τετραγωνικά μέτρα μιας αυθαιρεσίας, μικροί χώροι που δηλώθηκαν ως βοηθητικοί αλλά στην πραγματικότητα αποτελούν χώρους κύριας χρήσης. Τα στοιχεία αυτά θα διορθώνονται από τον μηχανικό και ακολούθως θα επαναπροσδιορίζεται το ύψος του προστίμου, το οποίο καλείται να πληρώσει ο ιδιοκτήτης του αυθαιρέτου.
2. Σε εκείνες στις οποίες ο ελεγκτής δόμησης θα επιμείνει στο λάθος της αρχικής δήλωσης αυθαιρέτων και θα υπάρχει διαφωνία με τον μηχανικό που υπέβαλε την αρχική δήλωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις το ΤΕΕ θα κληθεί να παίξει τον ρόλο του διαμεσολαβητή με στόχο, εάν αυτό καταστεί εφικτό, να μη φτάσουν στα δικαστήρια οι υποθέσεις που δεν ενέχουν δόλο.
3. Σε όσες δηλώσεις χαρακτηριστούν ψευδείς και αφορούν, για παράδειγμα, περιπτώσεις αυθαιρέτων, οι οποίες δεν θα έπρεπε εξαρχής να έχουν υπαχθεί στους νόμους περί τακτοποίησης, όπως τα αυθαίρετα που έχουν χτιστεί μετά τον Ιούλιο του 2011 ή βρίσκονται σε περιοχές που εξαιρούνται της τακτοποίησης (δάση, αναδασωτέες εκτάσεις κ.λπ.). Σε αυτές τις περιπτώσεις η δήλωση υπαγωγής στον νόμο θα ακυρώνεται, η αναστολή κατεδάφισης θα ανακαλείται, θα επιβάλλονται τα υψηλά προβλεπόμενα πρόστιμα, ενώ δεν προβλέπεται επιστροφή των ποσών που έχουν πληρωθεί ως δόσεις του προστίμου τακτοποίησης. Κυρώσεις όμως θα έχει και ο μηχανικός, καθώς στις περιπτώσεις που θα αποδειχθεί ότι εν γνώσει του υπέβαλε ψευδή δήλωση θα περνά από Πειθαρχικό Συμβούλιο, με κίνδυνο αφαίρεσης ακόμα και της άδειας άσκησης επαγγέλματος.