Ο εκφοβισμός δεν είναι ένα καινούριο φαινόμενο, αποτελεί όμως μια μορφή συμπεριφοράς που άρχισε σχετικά πρόσφατα να μας απασχολεί ως μία μη επιτρεπτή συμπεριφορά, που πρέπει να εξηγηθεί και να εξαλειφθεί. Πράγματι, μια κακή και επιθετική συμπεριφορά μπορεί να επηρεάσει έντονα τον ψυχισμό αυτού που τη δέχεται, οδηγώντας σε ακραίες και καταστροφικές συνέπειες.
Ο εκφοβισμός δεν έχει ηλικία. Όλοι είναι πιθανό να τον υποστούν σε διαφορετικά περιβάλλοντα, από το σχολείο, μέχρι τη δουλειά, τη γειτονιά και τον κοινωνικό περίγυρο. Συνήθως, όμως, οι συμπεριφορές είναι σταθερές στο πέρασμα του χρόνου, που σημαίνει ότι οι ίδιοι άνθρωποι που ασκούν bullying στο σχολείο είναι αυτοί που κατά κανόνα θα είναι υπεύθυνοι για συμπεριφορές εκφοβισμού και σε περιβάλλοντα ενηλίκων.
Τα παιδιά και οι έφηβοι που εκφοβίζονται κινδυνεύουν από σοβαρές επιπτώσεις, που ξεκινούν από άγχος, κατάθλιψη και απομόνωση και μπορεί να φτάσουν έως τον αυτοτραυματισμό και τις αυτοκτονικές τάσεις. Οι ενήλικες μπορεί, επίσης, να υποφέρουν εξίσου με τα παιδιά.
Η Sara Goldstein, καθηγήτρια ανθρώπινης ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Delaware, που μελετά την ανάπτυξη παιδιών και εφήβων, αναλύει σε άρθρο της στο The Conversation τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ασκούν bullying και πώς μπορούν να σταματήσουν.
Σύμφωνα με την ίδια, ο εκφοβισμός ορίζεται ως μια κακότροπη, επιβλαβής συμπεριφορά από κάποιον με μεγαλύτερη εξουσία ή θέση, που επανειλημμένα επιλέγει να παρενοχλεί με διάφορους τρόπους ένα άτομο με λιγότερη εξουσία ή χαμηλότερη θέση. Μπορεί να αναφέρεται σε σωματική, αλλά και ψυχολογική βία, όπως η διάδοση άσχημων φημών, η περιθωριοποίηση και άλλα.
Τι ωθεί εκείνους που κάνουν bullying σε αυτή τη συμπεριφορά;
Οι άνθρωποι μαθαίνουν πώς να εκφοβίζουν τους άλλους από νωρίς, μέσω αυτού που οι ψυχολόγοι αποκαλούν μοντελοποίηση και κοινωνική μάθηση. Αυτό σημαίνει ότι βλέπουν άλλους ανθρώπους να εκφοβίζουν και ουσιαστικά μοντελοποιούν ή αντιγράφουν αυτήν την επιθετική συμπεριφορά.
Τα μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο εδώ. Όταν η κακία ή η βίαιη συμπεριφορά αποτυπώνονται με έναν θετικό τρόπο στις ταινίες και τα βιντεοπαιχνίδια, πολλά παιδιά εκλαμβάνουν αυτή τη συμπεριφορά ως κάτι θεμιτό και μαθαίνουν να την μιμούνται.
Η οικογένεια ασκεί επίσης μια σημαντική επίδραση. Εάν τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα σπίτι χωρίς καλοσύνη και εγγύτητα, αλλά με άσκηση σωματικής βίας, σκληρές τιμωρίες και έντονες αντιπαραθέσεις, τότε μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται αυτή τη συμπεριφορά ως «φυσιολογική» και τη χρησιμοποιούν στις αλληλεπιδράσεις με τους συνομηλίκους τους.
Ο τρίτος παράγοντας που παίζει ρόλο είναι το κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού. Εάν, δηλαδή, ένα παιδί συναναστραφεί με μια ομάδα ατόμων που ασκούν bullying, είναι πιθανό να συμμετέχει ενεργά σε αυτή τη συμπεριφορά εκφοβισμού, με στόχο, υποσυνείδητα, να τύχουν της αποδοχής των φίλων τους.
Φυσικά, υπάρχουν πολλοί ακόμη λόγοι που «εξηγούν» το bullying. Η άσκηση εκφοβισμού κάνει κάποιους να αισθάνονται καλύτερα με τον εαυτό τους όταν υποτιμούν τους άλλους ή λειτουργεί ως ένα μέσο επιβολής για να πάρουν αυτό που θέλουν. Άλλοι πάλι, αντιμετωπίζουν πρόβλημα διαχείρισης θυμού, τον οποίο ξεσπούν με αυτό τον τρόπο.
Πώς να αντιμετωπίσετε όσους ασκούν bullying
Ευτυχώς, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να σταματήσετε κάποιον που ασκεί εκφοβισμό. Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν να μιλήσουν σε έναν ενήλικα που εμπιστεύονται σχετικά με αυτό που συμβαίνει, είτε πρόκειται για τους γονείς, είτε για έναν δάσκαλο ή καθηγητή, είτε για έναν σύμβουλο. Τα σχολεία είναι εξοικειωμένα με αυτού του είδους τις συμπεριφορές και έχουν θεσπίσει πολιτικές για την προστασία των θυμάτων του εκφοβισμού.
Είναι πάντοτε καλή ιδέα να μιλήσετε σε φίλους και μέλη της οικογένειάς σας, πρόσωπα που δεν εμπλέκονται μεν στο περιστατικό, μπορούν όμως να προσφέρουν σημαντική υποστήριξη. Επιπλέον, η ενασχόληση με δραστηριότητες αντιμετώπισης, όπως η άσκηση ή η χαλάρωση, μπορεί επίσης να βοηθήσει.
Να θυμάστε ότι ο εκφοβισμός δεν είναι αποδεκτός σε καμία περίπτωση. Δεν δικαιολογείται και δεν πρέπει να υποτιμάται ως φαινόμενο. Γι’ αυτό, εάν δέχεστε bullying, μην προσπαθείτε να το αντιμετωπίσετε μόνοι. Ζητήστε τη βοήθεια των αρμόδιων, αλλά και των κοντινών σας προσώπων.
