Μόνο χαμένους μοιάζουν να έχουν σε βάθος χρόνου οι εξελίξεις με το λάδι. Αλλά προοπτικές για εκλογίκευση της τιμής του υπάρχουν. Η παραγωγή στις μεγάλες παραγωγικές δυνάμεις του εμπορεύματος, στην Ισπανία κατά κύριο λόγο και δευτερευόντως στην Τουρκία, εγγυώνται τον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς το 2025 και την υπερκάλυψη της ζήτησης. Ευλόγως οι τιμές χονδρικής έχουν υποχωρήσει κατά 55% χαμηλότερα από το ανώτατο επίπεδο στο οποίο είχαν φθάσει τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν η κρίση του ελαιολάδου βρισκόταν στην κορύφωσή της.
Ωστόσο οι τιμές λιανικής αντιστέκονται. Το παιχνίδι δηλαδή μοιάζει να έχει χαμένους αμφότερους τους «παίκτες» της αγοράς: και τους παραγωγούς που ρυθμίζουν την προσφορά και τους καταναλωτές που ρυθμίζουν τη ζήτηση. Οπως κάθε κρίση, έτσι και η διετής κρίση του ελαιολάδου δημιούργησε ευκαιρίες.
Οχι βέβαια για τους πολλούς, αλλά για τους λίγους. Εν προκειμένω όσοι κερδοσκοπούν δραστηριοποιούνται ως επί το πλείστον στη διανομή του προϊόντος. Αλλά δεν είναι ακαταμάχητοι, καθώς οι ειδικοί προβλέπουν ότι σύντομα θα αρχίσουν να υποχωρούν οι τιμές του προϊόντος και στα ράφια των σουπερμάρκετ. Θα αρχίσουν να υποχωρούν οι τιμές, όμως όσοι έχουν γνώση της αγοράς ελαιολάδου πιστεύουν ότι αυτές δεν πρόκειται να επανέλθουν στα χαμηλά επίπεδα στα οποία κυμαίνονταν την τελευταία εικοσαετία. Κι αυτό για λόγους και εποχικούς και διαρθρωτικούς στην αγορά.
Τα καλά νέα
«Οι όγκοι της συγκομιδής των ευρωπαίων ελαιοπαραγωγών συνήθως κορυφώνονται λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Αλλά τα ελαιοτριβεία θα τροφοδοτούνται με καρπό και τον Μάρτιο. Η εικόνα από την Ανδαλουσία της Ισπανίας, όπου παράγεται σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου, αλλά και από την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Τυνησία και βεβαίως την Τουρκία που είναι η δεύτερη παραγωγός ελαιολάδου στον κόσμο, είναι πολύ ενθαρρυντική τόσο για την ποσότητα όσο και για την ποιότητα του εφετινού ελαιολάδου» γράφει ο αναλυτής του Bloomberg Χαβιέ Μπλας.
Ο ισπανός ειδικός πιστεύει ότι η παραγωγή στην Ανδαλουσία θα φθάσει πιθανότατα το 1 εκατ. μετρικούς τόνους την περίοδο 2024-2025. Θα είναι δηλαδή αυξημένη κατά 77% συγκριτικά με την προηγούμενη σεζόν. «Η παγκόσμια παραγωγή αναμένεται να ανακάμψει στους περίπου 3,4 εκατ. τόνους από τους 2,6 τόνους που μετά βίας είχε πέσει τη σεζόν 2023-2024. Μεταξύ των μεγάλων παραγωγών μόνο η Ιταλία δεν έχει ανακάμψει ακόμα, καθώς ένα παθογόνο βακτήριο ξεραίνει τα ελαιόδεντρα της χώρας» γράφει ο Μπλας.
Μόλις φάνηκε ότι η σοδειά εφέτος θα είναι πολύ μεγαλύτερη από τα δύο προηγούμενα χρόνια, όλοι έσπευσαν να πουλήσουν. Ετσι το κόστος του κορυφαίας ποιότητας του ισπανικού έξτρα παρθένου ελαιολάδου στη χονδρική αγορά μειώθηκε σε περίπου 4.250 δολάρια τον τόνο, κατά το ήμισυ δηλαδή και περισσότερο από την τιμή-ρεκόρ όλων των εποχών (άνω των 10.000 δολ. τον τόνο), στην οποία είχε εκτιναχθεί τον Φεβρουάριο.
Κατά τον αναλυτή του Bloomberg, στα ράφια των σουπερμάρκετ ένα λίτρο ελαιόλαδου θα μπορούσε σύντομα να πέσει από τα 10 και πλέον ευρώ το λίτρο, όπου παραμένει σήμερα, στα περίπου 5 ευρώ. «Αυτό θα ήταν μια μεγάλη ανακούφιση για τους Νοτιοευρωπαίους, για τους οποίους το ελαιόλαδο είναι τρόπος ζωής, ενώ για πολλές οικογένειες η υψηλότερη τιμή του έφτασε να συμβολίζει τον αγώνα ενάντια στον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό» γράφει χαρακτηριστικά ο Χαβιέ Μπλας, διευκρινίζοντας μάλιστα ότι «οι Ελληνες είναι οι πρωταθλητές στην κατανάλωση ελαιολάδου, με περισσότερα από 20 λίτρα ανά άτομο τον χρόνο, όταν οι Ισπανοί και οι Ιταλοί καταναλώνουν 14 και 11 λίτρα αντίστοιχα».
Εποχικές και δομικές αιτίες
Οι τιμές του προϊόντος φαίνεται ότι θα βρουν αντίσταση σε παράγοντες που δεν έχουν να κάνουν (μόνο) με την κερδοσκοπία των γνωστών και μη εξαιρετέων «μεσαζόντων» και εν γένει όσων κερδίζουν παραπάνω «γιατί μπορούν». Ενας πρώτος παράγοντας είναι ο εποχικός. Επειτα από δύο χρόνια κακής παραγωγής οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στην Ισπανία βρίσκονταν σε άθλια ταμειακή κατάσταση. Ετσι έσπευσαν να πουλήσουν όσο πιο γρήγορα γινόταν, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει η αγορά. Τους αμέσως επόμενους μήνες οι πωλήσεις αναμένεται να περιοριστούν και οι τιμές να βρουν στήριξη. Επιπλέον, κατά τους ειδικούς, τα παγκόσμια αποθέματα ελαιολάδου θα χρειαστούν περισσότερες από μία καλές ετήσιες σοδειές για να αποκατασταθούν.
Η κατανάλωση
Υπάρχουν όμως και διαρθρωτικοί παράγοντες που θα στηρίξουν τις τιμές. Από μια άποψη, το ελαιόλαδο είναι θύμα της επιτυχίας του, αφού η μεσογειακή διατροφή γίνεται όλο και πιο δημοφιλής και η κατανάλωση του προϊόντος έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια, όπως σημειώνει ο Χαβιέ Μπλας. Θα πρέπει πάντως να σημειώσει κανείς εδώ ότι το μερίδιο του ελαιολάδου στην παγκόσμια κατανάλωση ελαίων είναι μόλις 2%.
Πρώτο σε κατανάλωση είναι το εξόχως βλαπτικό για την υγεία του ανθρώπου φοινικέλαιο με μερίδιο 36% στις συνολικές πωλήσεις ελαίων. Ακολουθεί το σογιέλαιο με ποσοστό 27%, τα έλαια από ελαιοκράμβη που χρησιμοποιούνται βέβαια κυρίως για ζωοτροφές ή βιοκαύσιμα (14%) και τέταρτο σε πωλήσεις είναι το ηλιέλαιο με μερίδιο 11% στην αγορά.
