Αποκαλυπτικά στοιχεία για το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα καθώς και για το φαινόμενο των φτωχών συνταξιούχων παρουσιάζει η πολυσέλιδη έρευνα των Αλέξη Μητρόπουλου, καθηγητή ΕΚΠΑ και προέδρου της ΕΝΥΠΕΚΚ και της διδάκτορα-δικηγόρου Αγγελικής Μητροπούλου.
Όπως αποδεικνύεται από τους σχετικούς πίνακες που παρατίθενται, οι νέοι συνταξιούχοι του ιδιωτικού τομέα λαμβάνουν πλέον λιγότερο από τα 2/3 της σύνταξης που λαμβάνουν οι συνομήλικοί τους που συνταξιοδοτούνται από το δημόσιο.
Συγκεκριμένα, στο ενιάμηνο του 2024 οι νέες συντάξεις του ιδιωτικού τομέα ήταν χαμηλότερες από τις αντίστοιχες του δημοσίου κατά 37,17%.
Πρόκειται για μια ψαλίδα που συνεχώς διευρύνεται. Το 2023 οι νέες συντάξεις του ιδιωτικού τομέα ήταν κατά μέσο όρο 36,41% χαμηλότερες από τις αντίστοιχες του δημοσίου. Το 2022 η διαφορά ήταν στο 29,44%.
Με αυτά τα δεδομένα δεν προκαλεί εντύπωση που οι οκτώ στους δέκα χαμηλοσυνταξιούχους προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα. Ζοφερή είναι η πρόβλεψη ότι το 2028 ο μέσος όρος των νέων κύριων συντάξεων θα ανέρχεται σε 700-800 ευρώ, ποσό χαμηλότερο από τον κατώτατο μισθό, που δεν αρκεί για να εξασφαλίσει ένα στοιχειωδώς αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.
Μισθοί Βουλγαρίας, φέρνουν συντάξεις Βουλγαρίας
Η ΕΝΥΠΕΚΚ έχει επανειλημμένα υποστηρίξει ότι η κατάρρευση των μισθών του ιδιωτικού τομέα την περίοδο των μνημονίων και στη συνέχεια την περίοδο της υγειονομικής κρίσης είχαν άμεσα αρνητική επίπτωση στο ύψος των νέων συντάξεων, ιδίως από το 2019 και μετά.
Μάλιστα κάνει λόγο για «ρήτρα βουλγαροποίησης» στους μισθούς, όπως αποκαλεί τις ρυθμίσεις του δεύτερου μνημονίου (Ν4046/2102) που στόχευαν ρητά στη «μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας κατά 15%», ώστε να συγκλίνει η Ελλάδα με τους μισθούς των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ, στο όνομα της «αποκατάστασης της ανταγωνιστικότητας».
πηγή: ΕΝΥΠΕΚΚ – ανάλυση στοιχείων ΗΛΙΟΣ
Τι δείχνουν τα στοιχεία του ΗΛΙΟΣ για τον Σεπτέμβριο
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας (Πληροφοριακό Σύστημα «ΗΛΙΟΣ» της ΗΔΙΚΑ ΑΕ), τον Σεπτέμβριο 2024, ο μέσος όρος δαπάνης σύνταξης για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα ανήλθε σε 741,69 ευρώ. Για τους συνταξιούχους του Δημοσίου ο μέσος όρος δαπάνης ανήλθε σε 1.134,37 € (διαφορά 392,68 € ή 34,60%).
«Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις συντάξεις των δύο κύριων φορέων ασφάλισης της χώρας 34,6%, προκαλεί ανησυχία, πλην του ότι αποδεικνύει την ύπαρξη συνταξιούχων ‘δύο ταχυτήτων’ υπογραμμίζουν οι ερευνητές.
Οι φτωχοί συνταξιούχοι αυξάνονται
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΔΙΚΑ/ΗΛΙΟΣ για τον Σεπτέμβριο του 2024, το 57,1% των συνταξιούχων λαμβάνει μεικτές συντάξεις έως 1.000 ευρώ μεικτά (949 καθαρά). Το 38,2% έως 700 μεικτά (658 καθαρά) και το 19,7% έως 500 μεικτά (470 καθαρά).
Η μέση κύρια σύνταξη είναι 823,08 ευρώ μεικτά ή 773,69 ευρώ καθαρά, η χαμηλότερη μεταξύ των χωρών της ΟΝΕ, σύμφωνα με την έρευνα. Η μέση επικουρική σύνταξη ανέρχεται σε 196,7 ευρώ μεικτά (185 ευρώ καθαρά) και το μέσο μέρισμα στα 102,57 ευρώ μεικτά (105,43 ευρώ καθαρά).
Τα αίτια της κατάρρευσης των νέων συντάξεων
Η έρευνα αναλύει τις αιτίες που θεωρεί ότι οδήγησαν στην κατάρρευση των νέων συντάξεων και επομένως στην φτωχοποίηση χιλιάδων συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα.
Ως βασική αιτία αναφέρει τη «ρήτρα Βουλγαρίας», δηλαδή τις ρυθμίσεις του δευτέρου μνημονίου για σύγκλιση του κατώτατου μισθού με τις «συγκρίσιμες» με μας οικονομίες, (Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη και Πορτογαλία).
Από τις διατάξεις αυτές απορρέουν τα μνημονιακά μέτρα που ακολούθησαν, όπως οι μειώσεις του κατώτατου μισθού, η ηλικιακά ρατσιστική θέσπιση του «υποκατώτατου» για τους νέους κάτω των 25 ετών, η κατάργηση επιδομάτων, το πάγωμα των τριετιών μέχρι να μειωθεί η ανεργία κάτω από 10% κ.ά.
Σε αυτά ήρθαν και «κούμπωσαν» οι διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου (4387/2016) και του νόμου Βρούτση (4670/2020) και κυρίως ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων που εισήγαγαν οι νόμοι αυτοί.
Το «κουτσό» ξεπάγωμα των τριετιών.
Όπως υποστηρίζει η έρευνα των Αλέξη και Αγγελικής Μητρόπουλου, ακόμα και η νομοθετική παρέμβαση του 2023 για επαναφορά των τριετιών από το 2024 δεν καλύπτει τις απώλειες της περιόδου 2012-2023, με αποτέλεσμα να διαγράφεται προϋπηρεσία που επηρεάζει τα εισοδήματα και τις συντάξεις.
Στην καθίζηση των μισθών, που παρασύρει προς τα κάτω και τις συντάξιμες αποδοχές άρα και τις συντάξεις, συνέβαλε επίσης, σύμφωνα με τους ερευνητές το «πάγωμα» των οικογενειακών επιδομάτων στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και η «μη τιμαριθμοποίηση των μισθών».
Ενδεικτικά, όπως αναφέρει και ο ΟΟΣΑ, το 2022, ο μέσος ονομαστικός μεικτός μισθός αυξήθηκε κατά 1,5% αλλά ο μέσος πραγματικός μισθός μειώθηκε κατά 7,4% λόγω πληθωρισμού 9,7%.
Η επέκταση των μορφών ελαστικής εργασίας, που συνδυάζονται με «μαύρη», ανασφάλιστη και υποδηλωμένη εργασία, έχει επίσης αρνητικό αντίκτυπο στις ασφαλιστικές εισφορές και στο μέλλον των συντάξεων. Η έρευνα παραθέτει στοιχεία από τον ΕΦΚΑ (Αύγουστος 2023), με βάση τα οποία σχεδόν η μία στις τέσσερις θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα (23,3%) ήταν μερικής απασχόλησης, με 444,33 ευρώ καθαρά.
Υπολογισμός σύνταξης με βάση ολόκληρο τον εργασιακό βίο
Η χαριστική βολή για τους νέους και μελλοντικούς συνταξιούχους είναι η ρήτρα υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης με βάση τις αποδοχές του συνόλου του εργασιακού βίου, από το 2002 ως το έτος υποβολής της συνταξιοδότησης. Έτσι καταργείται ο θεσμός του του «μισθού αναφοράς» τού τελευταίου μήνα ή χρόνου ή της καλύτερης πενταετίας, που ευνοούσε τον ασφαλισμένο.
« Με αυτό το νεοφιλελεύθερο και ετεροχρονισμένο τέχνασμα, οι συντάξεις μειώνονται δραστικά αφού, στα κύρια ευρωπαϊκά συστήματα μισθοδοσίας και ασφάλισης, οι καταληκτικοί μισθοί είναι πάντα οι πιο ώριμοι, οι πιο υψηλοί κι επομένως αποδίδουν μεγαλύτερη σύνταξη», καταλήγει η έρευνα.
Δείτε την πλήρη έρευνα ΕΔΩ
