Κόλαφος για την κυβέρνηση είναι η ετήσια έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) για την κατάσταση στην Ελλάδα το 2023, η οποία διαπιστώνει υπονόμευση του κράτους δικαίου στη χώρα μας.
Όπως επισημαίνει, «κατά τη διάρκεια του 2023, συνεχίστηκαν οι καταχρηστικές πρακτικές κατά αιτούντων άσυλο και μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων βίαιων επαναπροωθήσεων, καταχρηστικών πρακτικών κράτησης και βίας αυτόκλητων τιμωρών. Η κυβέρνηση επιπλέον δυσφήμισε και παρενόχλησε δικαστικά ομάδες της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται με αιτούντες άσυλο και μετανάστες».
«Οι περιορισμοί στην ελευθερία του Τύπου εξακολουθούν να εγείρουν ανησυχίες για το κράτος δικαίου, όπως επίσης και το σκάνδαλο παρακολουθήσεων. Τα θύματα εγκλημάτων μίσους δίστασαν να καταγγείλουν τις επιθέσεις στην αστυνομία», σημειώνεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά στα δικαιώματα των γυναικών, με το Παρατηρητήριο να τονίζει πως, βάσει της έκθεσης του Μεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικού Ρεπορτάζ, «η Ελλάδα κατέγραψε την υψηλότερη ετήσια αύξηση σε αναφερθείσες γυναικοκτονίες μεταξύ 20 ευρωπαϊκών χωρών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με αύξηση 187,5% μέσα σε ένα μόνο έτος, από το 2020 έως το 2021».
Επιθέσεις στην Κοινωνία των Πολιτών
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου το 2023, σημείωσε συρρίκνωση του χώρου για την κοινωνία των πολιτών.
Η CIVICUS, μια μη κυβερνητική ομάδα που αξιολογεί τις ελευθερίες του πολίτη παγκοσμίως, υποβάθμισε τον αστικό χώρο στην Ελλάδα από «στενό» σε «μετ’ εμποδίων» λόγω «της επανειλημμένης στόχευσης της Κοινωνίας των Πολιτών και των ακτιβιστών που εργάζονται με πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, τις δυσανάλογες απαντήσεις στις διαμαρτυρίες και τη συνεχή νομική παρενόχληση και παρακολούθηση δημοσιογράφων».
Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης
Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η Ελλάδα ήταν η τελευταία μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου του 2023, των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF). Τα προβλήματα περιλαμβάνουν ένα μεγάλο συνεχιζόμενο σκάνδαλο παρακολούθησης, κρατική παρέμβαση και καταχρηστικές αγωγές. Ένας κυβερνητικός εκπρόσωπος απέρριψε το RSF ως «αναξιόπιστο».
Στην έκθεσή της για το Κράτος Δικαίου, που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημείωσε ότι οι απειλές και οι επιθέσεις κατά δημοσιογράφων συνεχίζονται.
Μετανάστες και αιτούντες άσυλο
Περισσότεροι από 38.400 αιτούντες άσυλο και μετανάστες έφτασαν δια θαλάσσης και ξηράς από τον Ιανουάριο έως τις αρχές Νοεμβρίου, σε σύγκριση με 18.780 το 2022.
Η ομάδα εργασίας του ΟΗΕ για τη χρήση μισθοφόρων εξέδωσε έκθεση τον Ιούλιο με βάση μια επίσκεψη στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2022. Η έκθεση, η οποία εξετάζει τον ρόλο των ιδιωτικών εταιρειών ασφαλείας και του προσωπικού ασφαλείας στο μεταναστευτικό πλαίσιο, ζητά πρόσθετη «κυβέρνηση προσπάθειες για την ενίσχυση των υφιστάμενων μηχανισμών καταγγελιών και τη διασφάλιση της πρόληψης των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προστασίας των ευάλωτων ομάδων».
Τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε επιστολές επί παραβάσει κατά της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης της αυθαίρετης κράτησης αιτούντων άσυλο κατά τη διάρκεια των διαδικασιών ελέγχου.
Τον Φεβρουάριο, το Συμβούλιο της Επικρατείας υπέβαλε προκαταρκτικές ερωτήσεις στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) σχετικά με την ελληνική νομοθεσία που ορίζει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για αιτούντες άσυλο από το Αφγανιστάν, τη Συρία, τη Σομαλία, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές.
Ρατσισμός και Μισαλλοδοξία
Τον Απρίλιο, το Δίκτυο Καταγραφής Ρατσιστικής Βίας (RVRN) ανέφερε 74 περιστατικά ρατσιστικής βίας το 2022 και σημείωσε ότι η καταγγελία ρατσιστικής βίας συνεχίστηκε.
Τον Αύγουστο κλιμακώθηκε η ρατσιστική βία στον Έβρο εναντίον αιτούντων άσυλο και μεταναστών, οι οποίοι κατηγορήθηκαν, χωρίς να προσκομίσουν στοιχεία, ότι ευθύνονται για τις δασικές πυρκαγιές.
Εμφανίστηκαν πολυάριθμες αναφορές και βίντεο για άγρυπνες «πολιτοφυλακές» που στοχεύουν αιτούντες άσυλο και μετανάστες, καθώς και ένα viral βίντεο που δείχνει έναν άμαχο να κρατά 13 μετανάστες, παρά τη θέλησή τους, στο φορτηγό του, ενώ καλούσε σε πογκρόμ εναντίον τους. Συνελήφθη μαζί με δύο φερόμενους συνεργούς του.
Δικαιώματα γυναικών
Σύμφωνα με έκθεση του Μαρτίου του Μεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικών Αναφορών, η Ελλάδα κατέγραψε την υψηλότερη ετήσια αύξηση στις αναφερόμενες γυναικοκτονίες μεταξύ 20 ευρωπαϊκών χωρών, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με αύξηση 187,5% σε μόλις ένα χρόνο, από το 2020 έως το 2021.
Το Refugee Support Aegean ανέφερε τον Ιούλιο ότι οι Αφγανές ανύπαντρες μητέρες που ζητούν άσυλο στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν προκλήσεις και κινδύνους προστασίας.
Σε μια απόφαση του Απριλίου σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης μιας εγκύου γυναίκας σε κέντρο υποδοχής αιτούντων άσυλο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε ότι η Ελλάδα είχε παραβιάσει την απαγόρευση βασανιστηρίων ή απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, αναγκάζοντας τη γυναίκα να ζήσει σε συνθήκες που παραβίαζαν τα ανθρώπινα δικαιώματά της.
