Έχουν υπάρξει τόσες πολλές στιγμές «ζωής ή θανάτου» από τότε που η κρίση χρέους της Ελλάδας προκάλεσε κραδασμούς στις αγορές πριν από πέντε χρόνια που είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς πότε τα πράγματα οδηγούνται πραγματικά σε διάλυση.
Αλλά ένα είναι σίγουρο: η Ελλάδα και οι διεθνείς δανειστές της δεν έρθουν σύντομα σε μια συμφωνία για να κλείσει το πρόγραμμα διάσωσης των 172 δισ. ευρώ ώστε μετά να καταλήξουν γρήγορα σε μια νέα διάσωση, η Αθήνα θα στερέψει σύντομα από και θα χρεοκοπήσει. Αυτό θα την οδηγούσε επικίνδυνα κοντά σε μια έξοδο από την ευρωζώνη.
Με μόλις επτά εβδομάδες να έχουν απομείνει προτού ολοκληρωθεί το τρέχον ελληνικό πρόγραμμα, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο ποιος θα κάνει πρώτος πίσω.
Θα υποκύψει η Αθήνα στην πίεση και θα δεχτεί νέες σκληρές οικονομικές μεταρρυθμίσεις για την απελευθέρωση των 7,2 δισ. ευρώ που έχουν απομείνει από το πρόγραμμα, ξαναγεμίζοντας τα άδεια ταμεία της; Ή οι όλο και πιο διαιρεμένοι πιστωτές της Ελλάδας θα υποκύψουν στους φόβους ενός «Grexit» και θα «περάσουν» την Αθήνα;
Συνθηκολόγηση
Αξιωματούχοι αντιμετώπιζαν την επόμενη εβδομάδα ως μια πιθανή ημερομηνία συνθηκολόγησης. Οι 19 υπουργοί της ευρωζώνης θα συγκεντρωθούν στις Βρυξέλλες την Δευτέρα για την μηνιαία τους συνάντηση, όπου συνήθως εγκρίνονται οι συμφωνίες διάσωσης. Την επόμενη ημέρα, η Ελλάδα πρέπει να αποπληρώσει δόση 750 εκατ. ευρώ στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Διάφοροι παράγοντες εμποδίζουν την επίτευξη συμφωνίας την επόμενη εβδομάδα. Aφενός, η Ελλάδα φαίνεται να έχει για άλλη μια φορά συγκεντρώσει αρκετά για να αποφύγει την ημέρα της κρίσης. Ερωτώμενος την Πέμπτη θα αποπληρωθεί η δόση στο ΔΝΤ, ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, είπε: «Φυσικά και θέλουμε να πληρώσουμε το ΔΝΤ. Σκοπεύουμε να πληρώσουμε όλους τους πιστωτές».
Εν τω μεταξύ, η πρόοδος στις διαπραγματεύσεις παραμένει πολύ αργή. Αξιωματούχοι που συμμετέχουν σε αυτές λένε πως η ατμόσφαιρα έχει βελτιωθεί: οι διαπραγματευτές ασχολούνται πλέον με ουσιαστικές διαφορές, αντί να μάχονται με θέματα όπως ποιος θα παρευρεθεί. Αλλά δεν έχει επέλθει ουσιαστική σύγκλιση. Ορισμένοι αξιωματούχοι και από τα δύο στρατόπεδα ήλπιζαν ότι η συνάντηση της Δευτέρας θα παρήγαγε τουλάχιστον μια ανακοίνωση, η οποία θα αναγνώριζε την πρόοδο. Αλλά ακόμα και αυτό φαίνεται μακρινό ενδεχόμενο.
Με μια τέτοια αναγνώριση, η Αθήνα ήλπιζε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αύξανε το όριο για την ποσότητα των εντόκων που μπορεί να εκδώσει η κυβέρνηση, μια καθοριστική βαλβίδα αποσυμπίεσης που θα χαλάρωνε, τουλάχιστον προσωρινά, την οξύτατη κρίση ρευστότητας. Αλλά πλέον δεν αναμένεται η ανακούφιση αυτή.
Τον Ιούνιο
Χωρίς να επίκειται άμεσα μια συμφωνία, η καταληκτική ημερομηνία γίνεται πιο νεφελώδης. Το τρέχον πρόγραμμα διάσωσης λήγει τον Ιούνιο και οι αξιωματούχοι αρχίζουν να εξετάζουν το ημερολόγιο για να δουν την στιγμή «ζωής ή θανάτου» που πρέπει να επιτευχθεί μια συμφωνία ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος για να ξεκαθαριστούν όλα τα προαπαιτούμενα και να φτάσει η δόση στην Αθήνα ως τις 30 Ιουνίου.
«Υπολογίζοντας προς τα πίσω από το τέλος Ιούνιου, όταν το πρόγραμμα θα έχει λήξει, χρειαζόμαστε χρόνο για τις εθνικές διαδικασίες έγκρισης, την ελληνική εφαρμογή, μια έκθεση συμμόρφωσης και στην συνέχεια την προετοιμασία των εκταμιεύσεων» ανέφερε ανώτατος αξιωματούχος που συμμετείχε στις συζητήσεις.
Οι περισσότεροι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η τελευταία εβδομάδα του Μαίου θα ήταν το καλύτερο δυνατό σενάριο, αφήνοντας έναν ολόκληρο μήνα στα κοινοβούλια της ευρωζώνης – συμπεριλαμβανομένης της αυξανόμενα εχθρικής γερμανικής Bundestag – να εγκρίνουν την συμφωνία και στην Ελλάδα να περάσει και να εφαρμόσει τους νόμους.
Μπορεί να επιτευχθεί μια συμφωνία μέχρι τότε; Οι διαφορές στα βασικά σημεία – τις περικοπές στις συντάξεις, την απελευθέρωση των αγορών απασχόλησης, την αύξηση στον ΦΠΑ – παραμένουν το ίδιο μεγάλες όσο ήταν και πριν ξεκίνησε η αντιπαράθεση πριν τρεις μήνες.
Και η επιμονή της Ελλάδα να διενεργηθούν οι συζητήσεις στις Βρυξέλλες αντί για την Αθήνα έχει περιπλέξει την αποστολή. Μόλις την Δευτέρα έφτασε στις Βρυξέλλες ολόκληρη η ομάδα των εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Οικονομικών, λένε αξιωματούχοι.
Και μετά…
Το σκοτεινό σύννεφο που βρίσκεται πάνω από τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις έχει να κάνει με το ότι ακόμα και επιτευχθεί μια συμφωνία, το πιο δύσκολο έργο βρίσκεται στις ημέρες που θα ακολουθήσουν: στην συμφωνία ενός ακόμα πακέτου διάσωσης.
Τα 7,2 δισ. ευρώ που απομένουν στο τρέχον πρόγραμμα διάσωσης θα χρησιμοποιηθούν για να γεμίσουν τα άδεια ταμεία της Αθήνας, να πληρωθούν οι καθυστερούμενες οφειλές και να διασφαλιστεί ότι θα γίνουν όλες οι αποπληρωμές χρέους μέσα στον Ιούνιο.
Αλλά δεν υπήρχε ποτέ ο στόχος να χρησιμοποιηθεί για τα 6,7 δισ. ευρώ που πρέπει να καταβάλλει η Ελλάδα τον Ιούνιο και τον Ιούλιο για την αποπληρωμή ομολόγων που έχει η ΕΚΤ. Για αυτά και όλα τα μελλοντικά χρέη και τα ελλείμματα χρειάζεται ένα τρίτο πακέτο.
Ο Luis De Guindos, ο Ισπανός υπουργός Οικονομικών, έχει υπολογίσει ότι το ποσό μπορεί να είναι από 30 ως 50 δισ. ευρώ.
Οι υπολογισμοί αυτοί έγιναν πριν από τις πρόσφατες υποβαθμίσεις των προβλέψεων για την ελληνική οικονομία, που πολλοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι θα επιστρέψει στα ελλείμματα και σε ένα τεράστιο χρέος. Αυτό με την σειρά του έχει παρακινήσει το ΔΝΤ να θέσει το ερώτημα αν οι δανειστές της ευρωζώνης θα χρειαστεί να διαγράψουν μέρος των δανείων διάσωσης.
«Το τρίτο πρόγραμμα θα είναι πολύ πιο δύσκολο να διαπραγματευτεί από ότι η τρέχουσα αξιολόγηση» είπε ο Mujtaba Rahman, επικεφαλής ευρωπαϊκής ανάλυσης συμβουλευτική Eurasia Group risk consultancy. «Μιλάμε για, οπότε και περισσότερες μεταρρυθμίσεις, περισσότερες εγχώριες πολιτικές παράπλευρες απώλειες και όλα σε ένα πολύ σφιχτό χρονοδιάγραμμα».
Αν η ευρωζώνη δεν θέλει να παίξει με την ίδια φωτιά που παραλίγο να προκαλέσει ένα κανονικό τραπεζικό πανικό στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο – η τελευταία φορά που η χώρα κόντεψε να μείνει χωρίς την κάλυψη ευρωπαϊκής διάσωσης – ένα νέο πρόγραμμα θα πρέπει να έχει συμφωνηθεί ως το τέλος Ιουνίου. Δύο ντιλ σε επτά εβδομάδες. Η στιγμή «ζωής ή θανάτου» μπορεί να είναι εδώ.
