Στα μέσα του Οκτώβρη, η ελληνική κυβέρνηση ψήφισε νόμο που επιτρέπει στους εργοδότες του ιδιωτικού τομέα να επεκτείνουν τις βάρδιες σε 13 ώρες την ημέρα (13ωρο), με το πρόσχημα της «ευελιξίας» και της «ανάπτυξης».
Και ενώ το μέτρο «διαφημίζεται» ως εθελοντική και δίκαια αμειβόμενη εναλλακτική, στην πράξη καταργεί την τυπική οκτάωρη εργάσιμη ημέρα, παρά τα στοιχεία ερευνών που δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι είναι συντριπτικά αντίθετοι.
Ωστόσο, ενώ οι επικριτές αμφισβητούν τη νομιμότητά του νέου νόμου, από τυπικής απόψεως συμμορφώνεται με την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον χρόνο εργασίας.
Η μεταρρύθμιση αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη ευρωπαϊκή και παγκόσμια στροφή προς την απορρύθμιση της εργασίας, γράφει η Ελένα Παπαγιαννάκη, Λέκτορας Οικονομικών, Πανεπιστήμιο Napier του Εδιμβούργου, σε άρθρο της στο The Conversation.
Και στην πράξη, όπως περιγράφει η Παπαγιαννάκη, σε ένα κεφάλαιο του επικείμενου βιβλίου της Global Futures of Work: A Critical Introduction, αποδεικνύει ότι ο αγώνας για τη μείωση των ωρών εργασίας απέχει πολύ από το να τελειώσει.
Μετά τη νίκη των Ελλήνων εργαζομένων το 1936, που εξασφάλισε οτι το οκτάωρο θα καλύπτει σχεδόν εξ ολοκλήρου τον βιομηχανικό και βιοτεχνικό τομέα, η χώρα έχει πλέον φτάσει σε ένα σημείο όπου οι Έλληνες είναι και πάλι από τους πιο καταπονημένους στην Ευρώπη.
Στοιχεία από την στατιστική υπηρεσία της ΕΕ και τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) δείχνουν ότι οι πλήρως απασχολούμενοι εργαζόμενοι εργάζονται περίπου 1.900 ώρες το χρόνο, σε σύγκριση με 1.510 στο Ηνωμένο Βασίλειο και 1.330 στη Γερμανία.
Οι εβδομαδιαίες ώρες εργασίας ανέρχονται σε 41-42 κατά μέσο όρο, το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ.
Ωστόσο, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι οι μισθοί και η παραγωγικότητα παραμένουν χαμηλοί.
Αυτό το παράδοξο του να εργάζεσαι περισσότερο αλλά να κερδίζεις λιγότερα αντανακλά ένα σύστημα που επικεντρώνεται στην εντατικοποίηση της εργασίας και την υποβάθμιση των μισθών, και μία χώρα που χαρακτηρίζεται από αδύναμες συλλογικές διαπραγματεύσεις και επισφαλείς θέσεις εργασίας.
Ο θάνατος του 8ωρου
Από το 2005, η Ελλάδα έχει χαλαρώσει το καθεστώς του χρόνου εργασίας στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων «ευελιξίας».
Ένας νόμος του 2005 επέτρεψε την παράταση των ημερήσιων βαρδιών κατά δύο ώρες, μια άλλη αλλαγή το 2021 επαναπροσδιόρισε τις υπερωρίες, ενώ ένας τρίτος νόμος δύο χρόνια αργότερα επανέφερε την εξαήμερη εβδομάδα.
Και τώρα ο νόμος για δίκαιη εργασία για όλους επιτρέπει 13ωρες ημέρες εργασίας σε «εθελοντική» βάση.
Συνολικά, αυτά τα μέτρα έχουν υπονομεύσει τον κανόνα των οκτώ ωρών, αντικαθιστώντας τις συλλογικές διαπραγματεύσεις με τις ανάγκες των εργοδοτών.
Working Harder, Paying Less: Wage Suppression in Greece
by Vlassis Missos and Nikolaos Rodousakis
Παρακαλάνε οι εργαζόμενοι για 13ωρο;
Η ελληνική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι εργαζόμενοι θέλουν μακρύτερες ημέρες εργασίας, αλλά τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο.
Η προσπάθεια να παραταθεί ο χρόνος εργασίας κρύβει την άρνηση να αυξηθούν οι πραγματικοί μισθοί και το εισόδημα των νοικοκυριών.
Από την οικονομική κρίση του 2008-09, το ΑΕΠ έχει συρρικνωθεί κατά 27% και παραμένει κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα, ενώ το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έχει μειωθεί κατά 35 ποσοστιαίες μονάδες.
Ακόμη και η πρόσφατη αύξηση του κατώτατου μισθού (αύξηση 6% στα 880 ευρώ την εβδομάδα για τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης) δεν προσφέρει πραγματικά οφέλη στην αγοραστική δύναμη, αφήνοντας τους εργαζόμενους φτωχότερους από ό,τι πριν από την κρίση.
Αντί για υψηλότερους μισθούς, η λύση της κυβέρνησης είναι η επιμήκυνση της εργάσιμης ημέρας – επιμηκύνοντας το χρόνο όταν δεν μπορεί να επιμηκύνει το εισόδημα.
Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε νωρίτερα φέτος από το Ελληνικό Ινστιτούτο Εργασίας διαπίστωσε ότι το 94% των εργαζομένων υποστηρίζει τη μείωση του ωραρίου χωρίς μείωση των αποδοχών, ενώ σχεδόν το 60% απορρίπτει κατηγορηματικά την 13ωρη εργασία.
Μεταξύ εκείνων που ήδη εργάζονται με τέτοιο ωράριο, το 70% δηλώνει ότι ο χαρακτηρισμός «εθελοντικός» είναι άσκοπος, καθώς οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να εργάζονται αυτές τις ώρες για να τα βγάλουν πέρα.
Για πολλούς, ο νέος νόμος απλώς επιβεβαιώνει την υπερεργασία που ήδη αντιμετωπίζουν.
Για άλλους, αντιπροσωπεύει μια επιστροφή στον 19ο αιώνα. Το κύμα πανεθνικών απεργιών που απαιτούν την κατάργησή του θέτει ένα σαφές ερώτημα.
Αν οι εργαζόμενοι τον απορρίπτουν και η νομοθεσία της ΕΕ υποτίθεται ότι εγγυάται το αντίθετο, πώς μπορεί να περάσει το μέτρο;
ΕΕ: Προστάτης ή «υποκινητής»;
Τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της 13ωρης εργάσιμης ημέρας σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ, αλλά η ίδια η οδηγία της ΕΕ για τον χρόνο εργασίας παρέχει το αυτό το ίδιο νομικό κενό.
Ορίζει μέσο όρο 48 ωρών την εβδομάδα και 11 ώρες ανάπαυσης την ημέρα, αλλά δεν επιβάλλει όριο στις ημερήσιες ώρες.
Τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγήσουν εξαιρέσεις, επιτρέποντας στους εργαζόμενους να υπερβαίνουν «εθελοντικά» τα όρια, ουσιαστικά νομιμοποιώντας την υπερεργασία.
Σε απάντηση σε ερώτηση Έλληνα ευρωβουλευτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι η μεταρρύθμιση της Ελλάδας συμμορφώνεται με τους κανόνες της ΕΕ.
Παραδέχτηκε ότι η οδηγία επιτρέπει την 13ωρη εργάσιμη ημέρα, εφόσον τηρείται ο μέσος όρος των 48 ωρών την εβδομάδα κατά την περίοδο αναφοράς των τεσσάρων μηνών.
Παρουσιάζεται ως «προστασία των εργαζομένων», αλλά αυτή η λογική απλώς επιτρέπει την εξάντληση τώρα και την ανάπαυση αργότερα.
Ωστόσο, η πίεση για την επέκταση των ωρών εργασίας δεν αποτελεί ανωμαλία στην Ελλάδα, αλλά μέρος μιας ευρύτερης τάσης στις προηγμένες οικονομίες – της κανονικοποίησης της υπερβολικής εργασίας στο όνομα της ευελιξίας και της ανάπτυξης.
Οι εργαζόμενοι της Amazon στις ΗΠΑ εργάζονται σε βάρδιες δέκα ωρών και 55 ώρες την εβδομάδα κατά τη διάρκεια της περιόδου αιχμής. Η Amazon δήλωσε ότι τα πρότυπα εργασίας της προσφέρουν ευέλικτες ευκαιρίες σταδιοδρομίας και ότι το προσωπικό της είναι η «καρδιά και η ψυχή» των δραστηριοτήτων της. Μια άλλη ελίτ εταιρεία τεχνολογίας φαίνεται να ακολουθεί το παράδειγμά της: ο Σεργκέι Μπριν της Google ζήτησε μάλιστα 60ωρη εβδομάδα εργασίας.
Οι εργαζόμενοι καλούνται να προσαρμοστούν, εξαλείφοντας τα όρια μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής.
Το 13ωρο στην Ελλάδα δεν σηματοδοτεί πρόοδο, αλλά υποχώρηση από τα εργασιακά δικαιώματα που έχουν κατακτηθεί με κόπο και αγώνα.
Και απειλεί να αναιρέσει ιστορικές νίκες στις συνθήκες εργασίας, με στόχο την περαιτέρω αύξηση της παραγωγικότητας και των κερδών.
in.gr
