Με τις τιμές του ελαιολάδου να παραμένουν στα ύψη, ο 17λιτρος τενεκές από τον θείο στο χωριό, θα μπορούσε να αποτελεί μια λύση.
Θα βγουν, όμως, οι τενεκέδες στην… παρανομία με τις Αρχές να κυνηγούν όσους βάζουν λάδι σε αυτούς, για να τους επιβάλλουν πρόστιμα ύψους ως και 5.000 ευρώ; Θα αντιμετωπίζεται ο παππούς από το χωριό σαν τον… Πάμπλο Εσκομπάρ του ελαιόλαδου;
«Όχι», απαντά κατηγορηματικά ο υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, Χρίστος Δήμας, ο οποίος τονίζει ότι δεν αλλάζει κάτι σε σχέση με αυτά που γνωρίζαμε.
Με τη νέα δέσμη μέτρων που θα φέρει η κυβέρνηση, στο στόχαστρο δεν μπαίνουν οι τενεκέδες των 15, 16 και 17 λίτρων, αλλά τα κυκλώματα φοροδιαφυγής και νοθείας του ελαιολάδου, καθώς και γίνεται για πρώτη φορά προσπάθεια να προστατευθεί το εθνικό προϊόν, ώστε να αποφευχθεί το -συνηθισμένο- φαινόμενο να εξάγεται το λάδι, να τυποποιείται στο εξωτερικό και να «βαφτίζεται» ως τοπικό προϊόν της χώρας τυποποίησης.
Τι ισχύει και τι θα ισχύει εφεξής, λοιπόν;
Σύμφωνα με την υπάρχουσα -εναρμονισμένη με την ευρωπαϊκή- νομοθεσία, η τυποποίηση και διακίνηση ελαιολάδου σε συσκευασίες άνω των 5 λίτρων δεν επιτρέπεται. Ωστόσο, αν και απαγορεύεται η πώλησή του στον τενεκέ, δεν ισχύει το ίδιο όταν αποθηκεύεται για προσωπική χρήση και επαγγελματική διακίνηση, ή όταν γίνεται πώληση απευθείας από τον παραγωγό- αρκεί να υπάρχουν τα ανάλογα, ακριβή παραστατικά.
Άτυπα, πάντως, η διακίνηση μικρών ποσοτήτων από συγγενείς και φίλους, όπως συνηθίζεται στην Ελλάδα, δεν μπήκε, ούτε πρόκειται να μπει -σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις που έρχονται από τα πλέον αρμόδια χείλη- στο στόχαστρο.
«Η μεταφορά μικρών ποσοτήτων συμβαίνει άτυπα στην ελληνική πραγματικότητα. Για όσους θέλουν να είναι απολύτως νομότυποι, μπορούν να χρησιμοποιούν μικρότερες συσκευασίες των 5 λίτρων», λέει ο Χρίστος Δήμας. Ο υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, μιλώντας στην ΕΡΤ, ξεκαθάρισε ότι «δεν έχουμε σχεδιάσει κάποια αλλαγή στη μεταφορά ελαιολάδου με τενεκέδες. Όσα ακούγονται τις τελευταίες μέρες δεν ισχύουν. Το θεσμικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη μεταφορά του ελαιολάδου ισχύει από το 2017».
Ο κ. Δήμας διευκρίνισε ότι «η μεταφορά μικρών ποσοτήτων ελαιολάδου μεταξύ φίλων και συγγενών συνεχίζεται άτυπα, χωρίς να τίθεται ζήτημα παραβάσεων. Αυτό το θέμα πήρε μεγαλύτερη διάσταση απ’ ό,τι έπρεπε. Θέλω να καθησυχάσω τους πολίτες: δεν προχωράμε σε αλλαγές».
Η τυποποίηση και η νοθεία στο «μικροσκόπιο»
Αυτό που απασχολεί το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, προτεραιότητα αποτελεί η προώθηση της τυποποίησης, δηλαδή να αυξηθούν οι εξαγωγές τυποποιημένου ελληνικού ελαιόλαδου, το οποίο, ούτως ή άλλως είναι περιζήτητο προϊόν (λόγω της υψηλής του ποιότητας) σε όλο τον κόσμο. Ο Χρίστος Δήμας εξηγεί ότι από την Πρωτομαγιά του 2025 αυτό που αλλάζει είναι η αυστηρότητα των ελέγχων στις επιχειρήσεις εμπορίας ελαιολάδου. Από αυτή την ημερομηνία, εξηγεί, «οι επιχειρήσεις οφείλουν να έχουν μηδενική απόκλιση στα ηλεκτρονικά τους βιβλία. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο που βοηθά στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Για το θέμα του ελαιολάδου και ειδικότερα για τον κλάδο αυτό ήδη από το περασμένο έτος, από το 2024 έχει υπογραφεί μια παράταση. Άρα δεν αλλάζει κάτι σε σχέση με το σημερινό status quo και αυτό είναι το ζητούμενο. Δεν θέλουμε να έχουμε τη μεγάλη διακίνηση χύμα ελαιολάδου ή ακόμα και την πώληση του ελληνικού ελαιολάδου σε ξένες χώρες όπου το τυποποιούν και έχουν πολύ μεγαλύτερο πλούτο».
Ένα άλλο ζητούμενο για τις ελληνικές -και όχι μόνο- Αρχές, είναι η καταπολέμηση της νοθείας του «υγρού χρυσού», η οποία λαμβάνει πολύ μεγάλες διαστάσεις σε όλη την Ευρώπη, όσο οι τιμές του παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα. «Δυστυχώς, η παραποίηση έξτρα παρθένου ελαιολάδου είναι μια κοινή πρακτική, γι’ αυτό και η καταπολέμησή του αποτελεί προτεραιότητα επιβολής του νόμου -ειδικά στις χώρες παραγωγής», επισημαίνει η Europol.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία (α’ εξάμηνο 2024), τους πρώτους μήνες του προηγούμενους έτους, σε ολόκληρη την ΕΕ εντοπίστηκαν περισσότερες από 50 περιπτώσεις νοθευμένου ή μολυσμένου ελαιόλαδου που επιχειρήθηκε να πουληθεί ως «εξαιρετικά παρθένο», έναντι μόλις 15 τέτοιων κρουσμάτων το 2018. Για το αμέσως προηγούμενο έτος, στις 182 περιπτώσεις απάτης σχετικά με ελαιόλαδο που εντόπισαν οι αρχές, οι τρεις χώρες που «πρωταγωνίστησαν» ήταν η Ιταλία (41 περιπτώσεις), η Ισπανία (41) και η Ελλάδα (39).
Το δυστύχημα είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις, αυτές οι υποθέσεις νοθείας δεν αφορούν «απλά» πάμφθηνο ηλιέλαιο που αναμιγνύεται με χρώμα σε δεξαμενές και πωλείται ως «εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο». Έχουν εντοπιστεί περιπτώσεις, όπως οι 260 τόνοι λαδιού «lampante», το οποίο είναι ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση και χρησιμοποιείται μόνο ως καύσιμο για λαμπτήρες πετρελαίου που εισήχθη στη Γερμανία ως «παρθένο ελαιόλαδο», ελληνικού ελαιόλαδου στο οποίο είχαν χρησιμοποιηθεί απαγορευμένα φυτοφάρμακα και, ενώ έπρεπε να έχει πεταχτεί, βρέθηκε στη Βουλγαρία προς εξαγωγή στη Γερμανία και την Ολλανδία, λάδι που αποδείχθηκε ότι ήταν χρησιμοποιημένο για τηγάνισμα (!) ηλιέλαιο που είχε αναμιχθεί με ελαιόλαδο και πωλούταν ως «παρθένο», μέχρι και νοθευμένα με ορυκτέλαια (!) λάδια.
Ελαιοπαραγωγοί: «Μας… βγάζουν το λάδι οι μεσάζοντες»
Η νοθεία συνεχίζει να βρίσκει πρόσφορο έδαφος, καθώς οι τιμές του ελαιολάδου συνεχίζουν να βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα. Το μεγάλο «παιχνίδι», καταγγέλλουν οι ελαιοπαραγωγοί, παίζεται στη… συνηθισμένη διαδρομή από το χωράφι στο ράφι, καθώς καλούνται να πουλήσουν το λάδι της χρονιάς από 4,8 ως 5 ευρώ το λίτρο (με το κόστος παραγωγής να ανέρχεται περίπου στα 4,5 ευρώ), αλλά στα ράφια να φτάνει σε τιμές από 9,50 ως 15, περίπου ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τον τενεκέ, οι τιμές για παρθένο και έξτρα παρθένο ελαιόλαδο φετινής συγκομιδής, κυμαίνονται μεταξύ 120 και 175 ευρώ, χαμηλότερες σε σχέση με τον περασμένο Οκτώβριο -που αποτελεί την αρχή της περιόδου συγκομιδής,- όταν η τιμή εκκίνησης για τον τενεκέ ήταν περίπου 140 ευρώ. Σε αυτά, προσθέστε και την του άδειου τενεκέ, η οποία κυμαίνεται από 4 έως 5 ευρώ.
