Καμπανάκι για το δημογραφικό και τη γήρανση του πληθυσμού της Ελλάδας χτυπάει η νέα έκθεση του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών (ΙΔΕΜ).
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, οι πρόσφατες προβολές του πληθυσμού της Ελλάδας για το 2025-2050 συγκλίνουν στο ότι, με δεδομένο το μη αναστρέψιμο αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων, αν τα μεταναστευτικά ισοζύγια είναι μηδενικά ο συνολικός πληθυσμός μας θα μειωθεί, ενώ οι 65 ετών και άνω θα είναι η μόνη ηλικιακή ομάδα που θα αυξηθεί.
Ταυτόχρονα, προσθέτει, πως στις αμέσως επόμενες δεκαετίες θα μειωθούν τόσο οι νέοι ηλικίας 0-19 ετών, όσο και ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας 20-64 ετών.
Σύμφωνα με το ΙΔΕΜ, οι εξελίξεις αυτές προβληματίζουν, καθώς οι προκλήσεις που θέτει το «δημογραφικό» και ειδικότερα στις μεταβολές του πλήθους και του ειδικού βάρους δυο μεγάλων ηλικιακών ομάδων: των 20-64 και των 65 και άνω ετών.
Αναφορικά με τις προοπτικές του δημογραφικού ζητήματος, από την ανάλυση του ΙΔΕΜ τα πράγματα δεν είναι αισιόδοξα.
Με την υπόθεση ότι στα επόμενα χρόνια θα υπάρχει μηδενική σχεδόν μετανάστευση ( έως +48,2 χιλ. για την περίοδο 2025-2049), προβλέπεται μια αύξηση του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση κατά 4 σχεδόν έτη (και του προσδόκιμου στα 65 κατά 3 έτη) και δείκτες γονιμότητας 1,4-1,5 παιδιά ανά γυναίκα (ελαφρώς υψηλότεροι από αυτούς της πενταετίας 2020-24: 1,3-1,4), εκτιμώντας μάλλον ότι την επόμενη εικοσιπενταετία δεν θα έχει δημιουργηθεί στη χώρα μας ένα ευνοϊκό περιβάλλον που θα επιτρέψει στις νεότερες γενεές να αποκτήσουν το αριθμό των παιδιών που επιθυμούν.
Με βάση το σενάριο αυτό, το 2050 θα έχουμε μια μείωση του συνολικού πληθυσμού κατά 1,36 εκατ. (8,935 αντί 10,293 εκατ. το 2025), μια μείωση των 20-64 ετών κατά σχεδόν 1,68 εκατ. (4,27 το 2050 αντί των 5,95 εκατ. το 2025, ήτοι κατά -29%), ενώ εκτιμάται ότι οι 65 και άνω θα αυξηθούν κατά 700 χιλ. περίπου (3,15 εκατ. το 2050 έναντι 2,45 εκατ. σήμερα).
Με βάση το σενάριο αυτό, το 2050 θα αντιστοιχούν μόνον 1,35 άτομα 20-64 ετών σε κάθε ηλικιωμένο 65 ετών και άνω (4,27/3,15 εκατ.) αντί των 2,43 σήμερα (5,95/2,45 εκατ.).
Οι συνέπειες
Οι επιπτώσεις της μείωσης του πλήθους των 20-64 ετών στον πληθυσμό των απασχολούμενων της ίδιας ηλικιακής ομάδας, που το 2025 ανέρχεται σε 4 εκατ. άτομα, θα είναι σημαντικές.
Κατ΄ αρχήν το ΙΔΕΜ υπενθυμίζει πως σήμερα υπάρχουν μόνον 67,5 απασχολούμενοι σε 100 άτομα 20-64 ετών και 1,63 απασχολούμενοι ανά ηλικιωμένο 65+ (4,015/2,45).
Επίσης, η χώρα μας έχει από το χαμηλότερο ποσοστό συμμέτοχης των 20-64 ετών στην απασχόληση στην Ε.Ε., πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο (75,1%), ενώ σε κάποιες χώρες το ποσοστό αυτό υπερβαίνει ήδη στο 82%.
Το πολύ χαμηλό αυτό ποσοστό απασχόλησης οφείλεται:
στα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, τόσο των γυναικών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες (έχουμε από το μεγαλύτερο χάσμα συμμετοχής ανάμεσα στα δυο φύλα) όσο και των δυο φύλων στις ηλικίες 20-29 ετών και 55-64 ετών, και
στα υψηλά ποσοστά ανεργίας.
Επίσης, ο λόγος εργαζόμενοι 20-64 ετών/ άτομα εργάσιμης ηλικίας 20-64 ετών δεν αλλάξει παραμένοντας σταθερός στο 67,5% θα έχουμε το 2050 2,88 εκατ. εργαζομένους μόνον αντί για 4,015 εκατ. το 2025 και 0,9 απασχολούμενους για ένα ηλικιωμένο 65+ (2,88/3,15 εκατ.) αντί των 1,64 σήμερα (4,015/2,45).
Ο λόγος αυτός αλλάζει βάσει των σεναρίων του Ageing Group/EE (από 67,5/100 σήμερα σε 73,9/100 το 2050), με το οποίο θα έχουμε 3,15 εκατ. εργαζομένους το 2050 αντί για 4,015 εκατ. σήμερα (-865 χιλ.) και 1 απασχολούμενο ανά ηλικιωμένο 65+ (3,15/3,15) αντί των 1,64 σήμερα.
Ο ίδιος λόγος αλλάξει αυξανόμενος από το 67,5% σήμερα στο 82% το 2050, στην περίπτωση αυτή, ακόμη και αν ο πληθυσμός 20-64 ετών μειωθεί κατά 1,68 εκατ. (από 5,95 σε 4,27), οι εργαζόμενοι της ηλικιακής αυτής ομάδας θα ανέρχονται το 2050 στα 3,5 εκατ. έναντι των 4,015 εκατ. το 2025 (- 515 χιλ. ).
Στο σενάριο αυτό, θα αντιστοιχούν 1,1 απασχολούμενοι 20-64 ετών ανά ηλικιωμένο 65+ (3,5/3,15) αντί των 1,6 σήμερα.
