Ο πρώτος (Εικ. 1) ευρίσκεται στη θέση «Ξίδη», δυτικά του οικισμού, 100 μέτρα ανάντι της προαναφερόμενης οδού και μόλις 300 περίπου μέτρα ανατολικά από τους παρα- κείμενους τάφους στη θέση Πετροπηγάδα της Μακίστου.
 |
| Εικ. 2. Τάφος στη θέση “Τουράκι” στο Παλαιοχώρι Χρυσοχωρίου. Ανασκαφή 2009. Φωτογραφία Θεόδωρος Α. Κατσάμπουλας, 2009. |
Ο δεύτερος (Εικ. 2) ευρίσκεται ανατολικά του πρώτου, στη θέση «Τουράκι», ψηλότερα (βορειότερα) του δρόμου, πλησιέστερα προς το Κάστρο, 300 μέτρα πάνω από τα όρια του οικισμού, σε κοντινή θέση ανάντι των οικιών Κωνσταντίνου Τσελίκα και Γεωργίου Σωτηρόπουλου.
Οι τάφοι αυτοί ανεσκάφησαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία Ηλείας το 2006 και το 2009, αντιστοίχως.
Στον δεύτερο, στη θέση «Τουράκι», βρέθηκε το πανέμορφο άγαλμα γυναικείας μορφής, στο οποίο έχει δοθεί η ονομασία «Κυρία της Πλατιάνας», ονομασία, βέβαια, που δεν είναι δηλωτική του τόπου ανευρέσεώς του. Το άγαλμα αυτό εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου.
Η ευρύτερη περιοχή κάτω από το Κάστρο εκαλλιεργείτο παραδοσιακά από τους κατοίκους του Χρυσοχωρίου (πρώην Τρύπες) και ιδιαίτερα τους διαμένοντες μόνιμα στον οικισμό του Παλαιοχωρίου.
Οργώνοντας τα χωράφια τους, οι κάτοικοι εύρισκαν διάφορα αρχαία αντικείμενα, πήλινα, μεταλλικά ή μαρμάρινα, καθώς και νομίσματα, το ίδιο δε συνέβαινε και δυτικότερα κατά μήκος της νότιας πλαγιάς του όρους Λαπίθα, δηλαδή και στα χωριά Μάκιστο, Αρτέμιδα και Σμέρνα.
Όλα δείχνουν ότι εκεί υπήρχε μία οικιστική ανάπτυξη, μια πολιτεία με μεγα- λοπρεπή μνημεία και κυρίως το Κάστρο με τα καλόκτιστα τείχη, τα κτίσματα και το πέτρινο θέατρό του, καθώς και τάφοι σημαινόντων προσώπων ή οικογενειών.
Σήμερα, που οι παλαιοί κάτοικοι έφυγαν από τη ζωή και οι πλείστοι νεώτεροι έφυγαν από το χωριό, όπως γενικότερα έχει συμβεί στην Ελλάδα, η περιοχή έχει διαφοροποιηθεί με φυσική αναδάσωση, σε έντονη μορφή και μάλιστα με κυριαρχία του ακανθώδους θάμνου «ασφαλαχτό», κυρίως ύστερα από την καταστροφική πυρκαϊά του 2007.
Η σειρά των αρχαίων τάφων που έχουν ανευρεθεί μέχρι σήμερα, δηλαδή εκείνων της Πετροπηγάδας Μακίστου και των προαναφερθέντων δύο στο Παλαιοχώρι, ευρίσκονται κατά μήκος μιας νοητής, ελαφρώς ανηφορίζουσας, ευθείας γραμμής εκ δυσμών προς ανατολάς που πιθανόν υποδηλοί ότι οι τάφοι αυτοί, ίσως και άλλοι που δεν έχουν ανευρεθεί ακόμη, ευρίσκοντο κατά μήκος μιας κυρίας οδού που οδηγούσε στην επίσημη είσοδο του Κάστρου, την «Πύλη».
Είναι γνωστό άλλωστε ότι στην αρχαιότητα οι τάφοι κατασκευάζοντο κατά μήκος οδών, όπως π.χ. στον Κεραμεικό στην Αρχαία Αθήνα.
Προσβλέπουμε στην αρχαιολογική σκαπάνη και στην αρχαιολογική εργασία γενικότερα στην περιοχή μας που θα αναδείξουν ολοκληρωμένα τις αρχαιότητες αυτές.
Π. Η. Κυριακοπούλου
Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Χρυσοχωριτών Ολυμπίας «Ο Άγιος Γεώργιος»
π. Καθηγήτρια Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
