Ιωάννα Γεωργακοπούλου (1920-2007)
Η Ιωάννα Γεωργακοπούλου, αναμφίβολα, είναι μια από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες του ρεμπέτικου και η πρώτη γυναίκα που ερμήνευσε με υποδειγματικό τρόπο κλασσικά ρεμπέτικα τραγούδια. Γεννήθηκε το 1920 (ή 1921) στον Πύργο Ηλείας. Έχασε τον πατέρα της σε μικρή ηλικία και πέρασε φτωχικά τα παιδικά της χρόνια, αφού η μητέρα της ήταν αναγκασμένη να δουλέψει σκληρά για να μεγαλώσει τα τέσσερα παιδιά της. Το 1936 έρχονται οικογενειακώς στην Aθήνα και εγκαθίστανται στα Σεπόλια. Γρήγορα η νεαρή και ταλαντούχα Iωάννα έρχεται σε επαφή με το χώρο του τραγουδιού.
Ο πρώτος της δάσκαλος υπήρξε ο ευρωπαΐστας Γιάννης Βέλλας, όπου έκανε κοντά του τα πρώτα της επαγγελματικά βήματα. Προικισμένη με εξαιρετική και δυνατή φωνή, έχει ερμηνεύσει πολλές δεκάδες τραγούδια όλων σχεδόν των συνθετών. Γύρω στα 1938-39 πήγε στην Κολούμπια και τραγούδησε τα πρώτα της τραγούδια, τη «Χριστίνα» και τη «Σμυρνιά», συνθέσεις του Γ. Βέλλα και του Δημήτρη Σέμση ή Σαλονικιού (δίσκος 1939, HMV AO 2572). Θεωρήθηκε φαινόμενο την εποχή εκείνη αφού μπήκε πολύ μικρή στη δισκογραφία, σε ηλικία μόλις 17 – 18 ετών. Όλοι οι μεγάλοι συνθέτες γρήγορα αντιλαμβάνονται τη σπουδαία φωνή της και της εμπιστεύονται υπέροχα τραγούδια. Μέχρι τον πόλεμο του 1940 δεν σταμάτησε να τραγουδάει ρεμπέτικα, επιτυχίες των Παναγιώτη Τούντα, Δημήτρη Σέμση ή Σαλονικιό, Στέλιου Κερομύτη, Σωτήρη Γαβαλά ή Μεμέτη, Νίκου Γούναρη, Κώστα Καρίπη, κ.α. Μετά την απελευθέρωση, για αρκετά χρόνια, κυριάρχησε στο χώρο του ρεμπέτικου και γίνεται, για πολλά χρόνια, η καλύτερα αμειβόμενη τραγουδίστρια από τις εταιρίες δίσκων που συνεργάζεται.
Από το 1946 και μετά τραγούδησε υπέροχα συνθέσεις των Βασίλη Τσιτσάνη, Γιάννη Παπαϊωάννου, Μανώλη Χιώτη, Απόστολου Καλδάρα, Στέλιου Κερομύτη, Δημήτρη Γκόγκου ή Μπαγιαντέρα, Κώστα Καπλάνη, Γιώργου Λαύκα, Σταύρου Τζουανάκου, Σπύρου Καλφόπουλου, κ.α., που έγιναν μεγάλες επιτυχίες και έμειναν στην Ιστορία. Γραμμοφώνησε συνολικά γύρω στα 230 τραγούδια. Tραγούδησε πάντα σαν πρώτο όνομα στα καλύτερα κέντρα με τους πιο γνωστούς συνθέτες και τραγουδιστές του ρεμπέτικου.
Αρκετά τραγούδια είναι στο όνομά της, αλλά μάλλον –όπως λέγεται– (κι αυτό το καταθέτουμε με πάσα επιφύλαξη, λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων) είναι «δώρα» ή «υποχρεώσεις» στο πρόσωπό της, μια και η ίδια δεν είναι μουσικός. Η ίδια πάντως, κατά καιρούς, ισχυρίστηκε με μεγάλη επιμονή ότι υπήρξε πράγματι δημιουργός και κακώς της αμφισβητούν την πραγματική πατρότητα των τραγουδιών της. Όμως, ακόμα και από το σινάφι των καλλιτεχνών, έχει κατά καιρούς ειπωθεί και ακουστεί ότι η Ιωάννα Γεωργακοπούλου απόκτησε στην καριέρα της πολλά δώρα (τραγούδια) από τους συνθέτες που συνεργάστηκε, για διάφορους λόγους. Ελλείψει, λοιπόν, αποδεικτικών στοιχείων, ας δούμε την εικόνα που εμφανίζεται από τα υπάρχοντα (και απόλυτα τεκμηριωμένα) στατιστικά στοιχεία της καριέρας της Ιωάννας, και επαγωγικά, ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του:
Από το 1946 μεχρι και το 1953 πέρασαν στο όνομά της, στη δισκογραφία, συνολικά 47 τραγούδια. Τα τραγούδια αυτά, που έχει στο όνομά της κατοχυρωμένα στη περίοδο αυτή, κατανέμονται ως εξής: – Δύο το 1946, το «Μη μου μιλάς για χωρισμό» (HMV AO 2727) και «Σ’ έχω ξεχάσει (Τα όνειρα που είχαμε)» (HMV AO 2727). – Δύο το 1949, το «Ξύπνησε και μη κοιμάσαι (Νάνι-νάνι)» (Columbia DG 6770) και «Το μοναστήρινα ’ναι καλά (Columbia DG 6770). – Ένα το 1953, το «Γόησσα ξανθειά» (Liberty 129 & 165, ΗΠΑ), και – Τα υπόλοιπα 42 τραγούδια είναι αποκλειστικά της διετίας 1947 – 1948. Τότε, δηλαδή, που μεσουρανούσε συνεργαζόμενη με τον Βασίλη Τσιτσάνη. Την περίοδο όμως αυτή, μέχρι και το τέλος του 1949, η Ιωάννα Γεωργακοπούλου συνεργάζεται (όπως προαναφέραμε) πολύ στενά με τον Β. Τσιτσάνη.
Μάλιστα δε ο Τσιτσάνης, που διέκρινε από προπολεμικά ακόμα την εξαιρετική ποιότητα της φωνής της, όλα τα χρόνια της συνεργασίας τους της εμπιστεύθηκε πολλά υπέροχα τραγούδια του, με πρώτο «Οι φιλενάδες» (1/3/1940, HMV AO 2629) και τελευταίο το «Σκέψου τη δόλια μάνα σου» (Δεκ. 1949, Columbia DG 6814). Πολλοί ισχυρίζονται (και μπορεί να έχουν δίκιο) ότι ο Τσιτσάνης της χάρισε γύρω στα 15-20 (ή και ακόμα περισσότερα) ωραία τραγούδια. Το ίδιο έκαναν και οι Μητσάκης, Χιώτης και ίσως και άλλοι συνθέτες, αλλά της παραχώρησαν πολύ λιγότερα από τον Τσιτσάνη. Είναι όμως ιδιαίτερα αξιοσημείωτο και πρέπει να ειπωθεί και να τονιστεί ότι: Από τότε που σταμάτησε η Ι. Γεωργακοπούλου τη συνεργασία της με τον Β. Τσιτσάνη και έκτοτε (Δεκέμβριος 1949), δεν εμφανίζεται καθόλου πλέον ως συνθέτης (με εξαίρεση ένα ή δύο τραγούδια που γραμμοφώνησε στην Αμερική, την δεκαετία του ’50).
Όπως έχουμε πει, ο Τσιτσάνης χάρισε ή παραχώρησε τα δικαιώματα δεκάδων τραγουδιών του (στίχους, σύνθεση ή και τα δύο), όπως είναι πασίγνωστο πλέον, σε διάφορους συνεργάτες και φίλους του, τραγουδιστές κυρίως, όπως ο Στράτος Παγιουμτζής, η Ιωάννα Γεωργακοπούλου, ο Πρόδρομος Τσαουσάκης, η Σωτηρία Μπέλλου, η Μαρίκα Νίνου, κλπ. Ο μεγάλος Τσιτσάνης δε θέλησε ποτέ να πάρει πίσω όσα τραγούδια χάρισε κατά καιρούς σε διάφορους τραγουδιστές. Όμως ένα του τραγούδι, ανάμεσα στα τόσα πολλά, χαρισμένο στην τότε μούσα του Ιωάννα Γεωργακοπούλου, το «Τρελλέ τσιγγάνε», έγινε η αιτία να πικραθεί πολύ μαζί της όταν το 1955 έκανε το «Αγάπη που ’γινες δίκοπο μαχαίρι», ερμηνευμένο σε πρώτη εκτέλεση από τη Μαρίκα Νίνου, το οποίο στήριξε μουσικά πάνω στη μελωδία του «Τρελλού τσιγγάνου», το κυκλοφόρησε στο όνομά του και το χάρισε στον Χατζηδάκη. Η Γεωργακοπούλου πληγώθηκε πολύ, χολώθηκε και ύστερα από πολλά χρόνια γεμάτη οργή δήλωσε: «Η μουσική από το τραγούδι “Αγάπη που ’γινες δίκοπο μαχαίρι” είναι δική μου, από τον “Τρελλό Τσιγγάνο”. Τι δουλειά έχει ο Τσιτσάνης και χαρίζει δικό μου τραγούδι στον Χατζηδάκη;».
Η Ιωάννα Γεωργακοπούλου με τον Στελλάκη Περπινιάδη τραγούδησαν ως ντουέτο σε δίσκους πολλά πανέμορφα τραγούδια. Τα ντουέτα της με τον μοναδικό Στελλάκη, σε πολλά τραγούδια, έγιναν σημείο αναφοράς στο αστικό λαϊκό μας τραγούδι. Με την ανεπανάληπτη τέχνη και γλύκα του Στελλάκη στα σεκόντα (ο πρώτος!, χωρίς να υστερεί και ως πρώτη φωνή), έγραψε το ντουέτο αυτό στο ρεμπέτικο ανεπανάληπτη χρυσή ιστορία. Ίσως να είναι το καλύτερο ντουέτο-ζευγάρι που ακούστηκε ποτέ στο ρεμπέτικο και λαϊκό μας τραγούδι. Βέβαια η Ιωάννα τραγούδησε και μ’ άλλους ωραία ντουέτα, π.χ., τον Στέλιο Κηρομύτη, κλπ. Όμως με τον Στελλάκη ήταν το κάτι άλλο.
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΚΑ
Η φημισμένη τραγουδίστρια και τραγουδοποιός του ρεμπέτικου της προπολεμικής γενιάς Ιωάννα Γεωργακοπούλου τραγουδούσε και δημοτικά. Οι προσωπικοί της «αναβιωμένοι» δίσκοι με τον γενικό τίτλο «Η Ρεμπέτισσα» κυκλοφόρησαν ως εξής:Ι (1976), ΙΙ (1977), ΙΙΙ (1982), ΙV (1986). Υπάρχουν επίσης τραγούδια της διάσπαρτα σε διάφορους άλλους δίσκους («Ρεμπέτικη Ιστορία 2,3,4,5,6», «Βασίλης Τσιτσάνης 2,3,4», «Το ρεμπέτικο τραγούδι στην Αμερική», «Γυναίκες του ρεμπέτικου τραγουδιού», κ.λπ.). Στα «σουξέ» της (ως τραγουδίστριας) ανήκουν και τα: «Αχάριστη», «Συννέφιασε συννέφιασε», «Τρελλέ τσιγγάνε», «Καλυβιώτισσα», κ.λπ. Ως τραγουδοποιός, συνέθεσε μεταξύ άλλων και τα εξής δημοφιλή τραγούδια: «΄Αιντ’ ώρα καλή»(1948), «Αρτζεντίνα» (1947), «Ας μη τελειώνει η βραδιά» (1948), «Μπράβο σε παραδέχομαι» (1948), «΄Εννοια σου και θα μου πληρώσεις» (1948), «Φοβάμαι μη σε χάσω» (1948), «Η κανακάρισσα»(1948), «Η κατάρα της τσιγγάνας» (1948), «Μάγισσα που γνώρισες πολλά» (1948), «Μη θες να μ’ αποχωριστείς» (1948), «Μοναχογιός»(1948), «Μου κλέψαν την αγάπη μου» (1947), «Όπου και να πας» (1947), «Ποιος καημός τον βασανίζει» (1947), «Ποιος νυχτερινός διαβάτης» (1947), «Τα δυο σου χείλη» (1948), «Τα νιάτα είναι μια φορά» (1948), «Τί σου έφταιξε η κοπέλλα» (1948), «Το μοναστήρι νά ’ναι καλά» (1949), «Τρίζει η πόρτα που ανοίγει» (1948), «Βραζιλιάνα» (1948), «Βραδιά στη Χαβάη» (1947), «Ξύπνησε και μην κοιμάσαι» (1949), «Για σε μεθώ κάθε βράδυ»(1948), «Γιατί μ’ αρνιέσαι» (1948), «Γιατί σε ξεχωρίζω» (1948), «Φυσάει ο μπάτης» (σε στίχους «Τσάντα»), κ.λπ.
