Δριμύτατη κριτική για την τραγωδία των Τεμπών, αναφορικά με την στάση της κυβέρνησης αλλά και της Δικαιοσύνης, ασκεί ο Ηλείος πρώην υπουργός και βουλευτής Ηλείας Κώστας Τζαβάρας σε μια αποκαλυπτική συνέντευξή του στην ONE VOICE.
Ο Κ. Τζαβάρας τονίζει ότι παραβιάστηκαν θεμελειώδεις δικονομικοί κανόνες, ότι υπήρξε σωρεία παραβιάσεων και παραλείψεων που δικαιολογημένα και εύλογα δημιουργούν την εντύπωση της συγκάλυψης και η γνησιότητα της δίκης θα είναι τραυματισμένη. Ακόμα θεωρεί ότι η τραγωδία των Τεμπών συνιστά ριζική τομή στη μεταμνημονιακή ιστορία του τόπου και επίσης ότι κάθαρση και κατ’ επέκταση έξοδος από την κρίση που συνεχώς θα δημιουργεί, δεν πρόκειται να υπάρξει παρά μόνο με την αποκάλυψη της πλήρους αλήθειας και την απονομή της ουσιαστικής δικαιοσύνης. Ακόμα μιλά για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, για τους γενικότερους χειρισμούς της κυβέρνησης, για το πολιτικό παρασκήνιο και σχολιάζει το ενδεχόμενο ίδρυσης νέου κόμματος από τον Αντώνη Σαμαρά.
Κύριε Τζαβάρα, η τραγωδία των Τεμπών συνεχίζει να προκαλεί κοινωνική αγανάκτηση. Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει αναλάβει επαρκώς την πολιτική ευθύνη ή βλέπετε κενά στη διαχείριση της υπόθεσης;
Η τραγωδία των Τεμπών μετά από δυόμισι χρόνια εξακολουθεί να είναι επίκαιρη και συνεχίζει να συγκλονίζει ολόκληρη την ελληνική κοινωνία.Προκάλεσε δικαιολογημένη αγανάκτηση όχι μόνο για τον τραγικό θάνατο 57 συνανθρώπων μας, αλλά και γιατί ο άδικος χαμός τους συνοδεύτηκε από σωρεία παραλείψεων και εσφαλμένων χειρισμών, που εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να διαπιστώνονται τόσο από πλευράς κυβέρνησης, όσο και από πλευράς δικαστικής εξουσίας.
Όλοι πλέον αποδέχονται ότι η μοιραία σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών υπήρξε αποτέλεσμα της εκρηκτικής συμπύκνωσης των πιο αρνητικών χαρακτηριστικών που διαχρονικά εμφανίζει το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα: διαφθορά, διαπλοκή, πελατειακό σύστημα, έλλειψη λογοδοσίας και διαφάνειας, αναξιοκρατία.
Μετά την αρχική όμως αγανάκτηση, έχει αρχίσει να επικρατεί και η αντίληψη ότι το δράμα αυτό αποτελεί ταυτόχρονα και ένα ιστορικό συμβάν που ενεργοποιεί κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες. Η τραγωδία των Τεμπών φαίνεται ότι συνιστά ριζική τομή στη μεταμνημονιακή ιστορία του τόπου. Σημειώνει μια ρήξη στην ιστορική συνέχεια του πρόσφατου παρελθόντος, για αυτό και δεν μπορεί να ερμηνευθεί με τους κανόνες της σημερινής πολιτικής κατάστασης. Αποτελεί ένα ιστορικό συμβάν, που χωρίζει τον ιστορικό χρόνο σε ένα «πριν» και ένα «μετά».
Μέσω του ιστορικού αυτού συμβάντος, εισβάλλει στο ιστορικό προσκήνιο ως ριζικά νέο το αίτημα που διατυπώθηκε από εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτών, οι οποίοι στις 28.2.2025 διεκδίκησαν μαζικά -εντός κι εκτός Ελλάδας- την Αλήθεια και τη Δικαιοσύνη ως οξυγόνο για την αφετηρία μιας νέας κοινωνικής ζωής, απαλλαγμένης από τις παθογένειες του παρελθόντος και θεμελιωμένης στις αρχές της λογοδοσίας, της αξιοκρατίας και της δικαιοσύνης.
Φαίνεται πλέον ότι η πίστη σε αυτό το όραμα θα αποτελέσει στο άμεσο μέλλον πολιτική διαδικασία ανάδειξης νέων πολιτικών υποκειμένων, που θα διεκδικήσουν πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, με πίστη στις καινούριες Αλήθειες που προέκυψαν από τα Τέμπη.Κατά τη γνώμη μου, η τραγωδία των Τεμπών θα λειτουργήσει ως ιστορικό συμβάν με τον ίδιο τρόπο που σηματοδότησε το Πολυτεχνείο την έναρξη της ιστορικής περιόδου της Μεταπολίτευσης, μετά την πτώση της χούντας.
Προφανώς η κυβέρνηση δεν έχει αντιληφθεί ούτε την τεράστια επίδραση που ασκεί στην κοινωνία η τραγωδία, ούτε τον καθοριστικό ρόλο που πρόκειται να διαδραματίσει στις εξελίξεις των πολιτικών μας πραγμάτων. Αντέδρασε με σπασμωδικές κινήσεις και μέχρι σήμερα έχει επιδείξει αδικαιολόγητη αμηχανία, ενώ θα έπρεπε να έχει επιμελώς αποφύγει την οποιαδήποτε ανάμειξη στην υπόθεση αυτή, παρόλο που ακόμα εκκρεμεί στη Δικαιοσύνη. Λυπούμαι να διαπιστώνω ενίοτε ότι με επικοινωνιακές επινοήσεις, συχνά ατυχείς, προσπαθεί να δημιουργήσει ένα κλίμα μετα-αλήθειας και μετα-δικαιοσύνης, με σκοπό τον επηρεασμό της κοινής γνώμης, εις βάρος της αποδοχής θέσεων, απόψεων και αιτημάτων των συγγενών των θυμάτων.
Κατά τη γνώμη σας, από πλευράς δικαστικής επεξεργασίας η υπόθεση των Τεμπών είχε μεταχείριση ανάλογα με τη σπουδαιότητά της;
Για μια σειρά λόγους, η υπόθεση των Τεμπών στο δικαστικό πεδίο μέχρι σήμερα έχει ατυχήσει ως προς την πλήρη ικανοποίηση των στόχων που οφείλει να υπηρετεί η ποινική προδικασία(άσκηση ποινικής δίωξης, Προανάκριση-Ανάκριση, διατύπωση κατηγορίας).
Πρώτα από όλα, παραβιάστηκε με τον πιο κραυγαλέο τρόπο μια γενική αρχή που έχει απόλυτη αναγνώριση και αξία για τη διαλεύκανση των σοβαρών εγκλημάτων, σύμφωνα με την οποία η Αλήθεια παραμένει πάντοτε στον τόπο του εγκλήματος. Για αυτό και ο χώρος, αμέσως μετά τη διάπραξη του εγκλήματος, πρέπει να «ιεροποιείται», όπως έχει λεχθεί προσφυώς. Δυστυχώς, στην υπόθεση των Τεμπών την παραβίαση αυτή τη διευκόλυνε η απαράδεκτη ανοχή που επέδειξαν οι τοπικές εισαγγελικές και προανακριτικές αρχές (φωτεινή εξαίρεση ο τότε δ/ντής Τροχαίας Λάρισας, Β.Βλαχογιάννης) σε όσους κυβερνητικούς και αυτοδιοικητικούς παράγοντες και εργολάβους χωματουργικών εργασιών αλλοίωσαν παράνομα και αυθαίρετα τον χώρο,εξαφανίζοντας πλούσιο και πολύτιμο αποδεικτικό υλικό.
Το υλικό αυτό, εάν είχε προστατευτεί και διατηρηθεί, θα είχε δώσει πλήρεις απαντήσεις σε όλα τα εύλογα ερωτήματα που απασχολούν μέχρι σήμερα τους συγγενείς των θυμάτων και δυστυχώς παραμένουν αναπάντητα (λχ αιτία θανάτου όσων επιβίωσαν από τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών και βρήκαν φρικτό θάνατο από την πυρκαγιά).
Κατά την προδικασία έπρεπε α) αμέσως μετά το συμβάν να έχει οριοθετηθεί ο χώρος του εγκλήματος, να έχει περιφραχθεί και να προστατευτεί από τις επεμβάσεις παντός τρίτου, ώστε να διατηρηθεί αναλλοίωτος μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι προανακριτικές και ανακριτικές πράξεις (άρ. 31, 32 και 245 KΠΔ).
β) να έχει γίνει καθετί που θα βοηθούσε για την εξακρίβωση της αλήθειας των γεγονότων και των πραγμάτων που σχετίζονται με τη διάπραξη του εγκλήματος, όπως τοξικολογικές, βιοχημικές, ιστολογικές εξετάσεις (άρ.239 παρ.2ΚΠΔ).
γ) να έχουν εξετάσει μάρτυρες, να έχουν συγκεντρώσει πληροφορίες και να έχει γίνει οτιδήποτε είναι αναγκαίο για τη συλλογή και τη διατήρηση των αποδείξεων, καθώς και για την εξασφάλιση των ιχνών του εγκλήματος.
Οι ελλείψεις αυτές παραβιάζουν θεμελιώδεις δικονομικούς κανόνες της ποινικής δίκης, που δεν αποκλείεται να οδηγήσουν μέχρι και σε ακυρότητα της διαδικασίας.Παράλληλα, εξαιτίας των εν λόγω παραλείψεων, καθώς και των κενών που έχουν εμφιλοχωρήσει κατά το στάδιο της προδικασίας,η άσκηση της ποινικής δίωξης και η κατηγορία που θα απαγγελθεί στους κατηγορούμενους, είναι πιθανό να μην αποδίδει την αληθινή μορφή των πραγμάτων. Αποτέλεσμα αυτού του ελαττώματος είναι ο πλημμελής καθορισμός του αντικειμένου της δίκης που θα τεθεί υπό την κρίση των δικαστηρίων. Κατά την ενώπιον του ακροατηρίου διαδικασία, το δικαστήριο δεν μπορεί να ασχοληθεί με ζητήματα που βρίσκονται έξω από το αντικείμενο της δίκης, έστω κι αν αυτά προκύπτουν από το αποδεικτικό υλικό της υπόθεσης. Οποιοδήποτε, λοιπόν, αίτημα στο ακροατήριο για προσθήκη νέων στοιχείων είναι απαράδεκτο, γιατί συνιστά απαγορευμένη μεταβολή της κατηγορίας, η οποία προσβάλλει την αρχή του κατηγορητικού συστήματος που ισχύει. Για τον ίδιο λόγο, θα απορριφθεί και πιθανό αίτημα για αναβάθμιση της κατηγορίας που αντιμετωπίζουν κάποιοι κατηγορούμενοι από πλημμέλημα σε κακούργημα.
Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι μετά από τόσους μήνες, οι συγγενείς των θυμάτων καταγγέλλουν συγκάλυψη; Μήπως η κυβέρνηση φοβάται την πλήρη διαλεύκανση;
Οι συγγενείς των θυμάτων δικαιολογημένα παραπονούνται για το μπάζωμα του χώρου που συνέβη το έγκλημα και για σωρεία παραλείψεων σχετικά με τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων, τη διατήρηση αποδεικτικού υλικού και την εξασφάλιση των ιχνών του εγκλήματος. Οι παραλείψεις αυτές εύλογα δημιουργούν την εντύπωση της συγκάλυψης. Σήμερα δεν θα ευρίσκοντο στην ανάγκη να υποβάλουν σωρηδόν αιτήματα για παράταση της ανάκρισης ή για εκταφή των παιδιών τους, προκειμένου να πραγματοποιηθούν τοξικολογικές, ιστολογικές, βιοχημικές έρευνες,αν οι δικαστικές αρχές είχαν προστατεύσει αποτελεσματικά τον χώρο εντός του οποίου είχαν παραμείνει κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία, ικανά να αποκαλύψουν την πλήρη αλήθεια.
Απεναντίας, όμως, κατεβλήθη ιδιαίτερος ζήλος για συγκομιδή πληθώρας ερευνών -και μάλιστα για το ίδιο αντικείμενο- από εμπειρογνώμονες με πορίσματα τα οποία αντιφάσκουν μεταξύ τους, παρουσιάζουν σκόπιμες ασάφειες και ηθελημένες αοριστίες, καθώς και κενά σε τέτοιο βαθμό και τέτοια έκταση, ώστε να καλλιεργείται ένα κλίμα αμφιβολιών για πράξεις και παραλείψεις που αποδίδονται στους κατηγορούμενους. Εάν τα όσα δημοσιεύτηκαν σχετικά με τα πορίσματα αυτά, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, η πιο πιθανή έκβαση της δίκης θα είναι η απαλλαγή, λόγω αμφιβολιών, των περισσότερων κατηγορούμενων πλην του μοιραίου σταθμάρχη και των προϊσταμένων του. Όμως πρέπει όλοι να έχουμε κατά νου ότι σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, η δίκη θα πρέπει να διεξάγεται δίκαια σε όλες τις φάσεις της, τόσο στην προδικασία όσο και στη δίκη στο ακροατήριο.
Ακόμη κι αν είχαν τηρηθεί όλοι οι δικονομικοί τύποι, η γνησιότητα της δίκης θα είναι τραυματισμένη αν δημιουργηθεί, από συγκεκριμένους χειρισμούς που έγιναν στην προδικασία, η εντύπωση της μεροληψίας και της προκατάληψης προς κάποια κατεύθυνση.Ένα είναι βέβαιο, ότι κάθαρση στην τραγωδία των Τεμπών και κατ’ επέκταση έξοδος από την κρίση που συνεχώς θα δημιουργεί, δεν πρόκειται να υπάρξει παρά μόνο με την αποκάλυψη της πλήρους αλήθειας και την απονομή της ουσιαστικής δικαιοσύνης. Όσοι θα ασκήσουν δικαστικά καθήκοντα σε αυτή την υπόθεση, πρέπει να έχουν συνειδητοποιήσει ότι η απονομή της δικαιοσύνης υπερβαίνει την απλή εφαρμογή του νόμου. Η Δικαιοσύνη δεν είναι γραμμένη σε κανέναν νόμο, αλλά αποτελεί την εκδήλωση της θεϊκής πνοής που εκπορεύεται από τη συνείδηση του έντιμου, αμερόληπτου και ανεξάρτητου Δικαστή.
Για το σενάριο ίδρυσης νέου κόμματος από τον Α. Σαμαρά
Στην πολιτική σκηνή επανέρχεται σενάριο ίδρυσης κόμματος από τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. Πώς το κρίνετε; Πρόκειται για κίνηση που απειλεί τη ΝΔ ή για φυσιολογική πολιτική διαφοροποίηση;
Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό εθνικό κεφάλαιο για τη χώρα. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι σε μια ιστορικά κρίσιμη περίοδο κράτησε τη χώρα όρθια. Είναι γνωστό επίσης ότι πρόεδρος στη Νέα Δημοκρατία αναδείχθηκε με εκλογή από τη λαϊκή βάση. Για αυτό θεωρώ ότι η διαγραφή του αποτελεί μια ατυχή στιγμή στην ιστορία της φιλελεύθερης παράταξης. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύω ότι ο Αντώνης Σαμαράς δεν θα έπαιρνε πρωτοβουλία να ιδρύσει ένα καινούριο κόμμα για να απειλήσει τη Νέα Δημοκρατία. Σε κάθε περίπτωση, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω ποιες είναι οι προθέσεις του.
Εάν τελικά ο Αντώνης Σαμαράς προχωρήσει σε τέτοια πρωτοβουλία, εσείς προσωπικά θα σκεφτόσασταν να τη στηρίξετε ή να ακολουθήσετε;
Με τον Αντώνη Σαμαρά διατηρώ έναν στενό προσωπικό δεσμό. Τον τιμώ ως πολιτικό για το δημοκρατικό και πατριωτικό ήθος που έχει διαμορφώσει, για την καθοριστική συμβολή του στην ανόρθωση του τόπου κατά τη δεινή περίοδο των μνημονίων, καθώς και για τον βαθιά ανθρώπινο χαρακτήρα του. Με τίμησε επιλέγοντάς με ως υπουργό Πολιτισμού στην κυβέρνησή του κατά τα έτη 2012-13. Δεν με έχει απασχολήσει το ενδεχόμενο συμμετοχής μου σε ένα νέο κόμμα Σαμαρά έως τώρα. Εάν στο μέλλον τεθεί τέτοιο ζήτημα, θα λάβω τότε την απόφασή μου.
Για το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ
Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει λάβει διαστάσεις σκανδάλου με έντονη πολιτική φόρτιση. Θεωρείτε ότι η κυβέρνηση κινείται με διάθεση διαλεύκανσης ή επιχειρεί να υποβαθμίσει το ζήτημα;
H σύσταση Εξεταστικών των πραγμάτων Επιτροπών, που προβλέπει το άρθρο 68 του Συντάγματος, αποτελεί μέσο άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου. Αποτελεί δηλαδή κοινοβουλευτική διαδικασία, μέσω της οποίας η αντιπολίτευση ασκεί έλεγχο στις πράξεις και τις παραλείψεις μελών της κυβέρνησης, με βάση το άρθρο 85 του Συντάγματος. Υπό αυτήν την έννοια, δυσκολεύομαι να κατανοήσω τη χρησιμότητα που μπορεί να προσφέρει στη διαλεύκανση των ποινικών πλευρών της πολύκροτης υπόθεσης του ΟΠΕΚΕΠΕ μια τέτοια εξεταστική επιτροπή, που ξεκινά χρονικά την έρευνά της από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα. Άλλωστε, τόσο ο ίδιος ο πρωθυπουργός, όσο και σημαντικά πρόσωπα της πολιτικής ζωής του τόπου, έχουν επανειλημμένως αναφερθεί στην εγγενή αδυναμία των εξεταστικών αυτών επιτροπών να καταλήξουν σε πειστικά πορίσματα, αφού κατά τη διάρκεια των εργασιών τους κυριαρχούν οι κομματικές αντεγκλήσεις και οι άγονες αντιπαραθέσεις.
Ποια είναι η δική σας θέση για το πώς πρέπει να ελέγχονται τα ευρωπαϊκά κονδύλια, ώστε να μην καταλήγουν να αποτελούν εργαλείο πελατειακών σχέσεων;
Προφανώς, υπάρχει άμεση και επιτακτική ανάγκη να ανατεθεί η διανομή και ο έλεγχος των πληρωμών και των σχετικών ελέγχων σε μια ανεξάρτητη Αρχή, η οποία δεν θα υπόκειται σε κυβερνητική ιεραρχία και δεν θα ελέγχεται ούτε θα εποπτεύεται από κανέναν υπουργό, παρά μόνον από τη Βουλή. Σε κάθε περίπτωση, ανάλογα προβλήματα θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει η χώρα μέχρις ότου αποφασίσουν όλα τα κόμματα να αναλάβουν κοινή πρωτοβουλία για την ολοκληρωτική καταπολέμηση της διαφθοράς και τον τελειωτικό αφανισμό του πελατειακού συστήματος. Κάτι τέτοιο, όμως, προϋποθέτει ριζική μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος, που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την κατάργηση του σταυρού προτίμησης, τη δημιουργία μονοεδρικών εκλογικών περιφερειών, το ασυμβίβαστο του αξιώματος του βουλευτή και του υπουργού.
