Τα Χριστούγεννα 2025, όπως κάθε χρόνο, μικροί και μεγάλοι θα τραγουδήσουν τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα κάλαντα, μεταφέροντας το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης του Χριστού και κρατώντας ζωντανό ένα από τα πιο αγαπημένα ελληνικά έθιμα.
Τα κάλαντα των Χριστουγέννων
Τα πιο γνωστά και διαδεδομένα κάλαντα είναι τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα που αρχίζουν με τον στίχο: «Καλήν εσπέραν άρχοντες, αν είναι ορισμός σας…». Τραγουδιούνται παραδοσιακά την παραμονή των Χριστουγέννων, 24 Δεκεμβρίου, από παιδιά που γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι κρατώντας τρίγωνα ή άλλα μουσικά όργανα. Οι στίχοι τους αναφέρονται στη Γέννηση του Χριστού, στη χαρά του γεγονότος και στις ευχές προς το νοικοκυριό. Οι στίχοι για τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα έχουν ως εξής:
Καλήν εσπέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας,
Χριστού την Θείαν γέννησιν,
να πω στ’ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον,
εν Βηθλεέμ τη πόλη,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών,
και ποιητής των όλων.
Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι,
το Δόξα εν υψίστοις,
και τούτο άξιον εστί,
η των ποιμένων πίστις.
Εκ της Περσίας έρχονται,
τρεις μάγοι με τα δώρα,
άστρο λαμπρό τους οδηγεί,
χωρίς να λείψει ώρα.
πέτρα να μην ραγίσει,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού,
χίλια χρόνια να ζήσει.
Η ιστορία των καλάντων
Η λέξη «κάλαντα» προέρχεται από τις λατινικές calendae, που ήταν η πρώτη ημέρα κάθε μήνα στη Ρωμαϊκή εποχή. Τις ημέρες αυτές συνήθιζαν να τραγουδούν ευχετικά άσματα. Με την πάροδο των αιώνων και με την επικράτηση του Χριστιανισμού, το έθιμο προσαρμόστηκε στο θρησκευτικό περιεχόμενο και συνδέθηκε με μεγάλες γιορτές, όπως τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνια. Στο Βυζάντιο, τα κάλαντα είχαν ήδη αποκτήσει θρησκευτικό χαρακτήρα, ενώ διαδόθηκαν σε όλο τον ελληνικό χώρο, παίρνοντας τοπικά στοιχεία στη μουσική και στους στίχους. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας συναντάμε διαφορετικές εκδοχές των χριστουγεννιάτικων καλάντων. Άλλα τραγουδιούνται στην Κρήτη, άλλα στη Μακεδονία, στη Θράκη ή στα νησιά, με ιδιαίτερη μελωδία και τοπικούς στίχους. Κοινό στοιχείο όλων είναι οι ευχές για υγεία, χαρά και καλοτυχία.
Ένα έθιμο που αντέχει στον χρόνο
Παρά τις αλλαγές της εποχής, τα κάλαντα παραμένουν αναπόσπαστο κομμάτι των Χριστουγέννων. Παραμονές Χριστουγέννων τα κάλαντα θα ακουστούν στις γειτονιές, στα σπίτια και στις πλατείες, θυμίζοντας τη σημασία της παράδοσης, της κοινότητας και της χαράς που συνοδεύει τη γιορτή των Χριστουγέννων.
