Τη μεγαλύτερη, κατά την τελευταία τριετία, αύξηση νέων αιτήσεων συνταξιοδότησης, αλλά ταυτόχρονα μείωση της αναλογίας εκκρεμών-νέων αιτήσεων (καθώς οι νέες συντάξεις ξεπέρασαν τις νέες αιτήσεις), καταγράφουν τα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ για το α΄ εξάμηνο του 2021.
Με το βλέμμα στραμμένο στα στοιχεία του Σεπτεμβρίου, η συλλογή των οποίων ολοκληρώνεται τις επόμενες ημέρες, είναι πλέον υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Εργασίας και του e-ΕΦΚΑ, καθώς «φουντώνει» η ανησυχία για διόγκωση του κύματος συνταξιοδότησης από τον Σεπτέμβριο έως το τέλος του έτους.
Έτσι, υπάρχει πλέον η εκτίμηση ότι μπορεί να φτάσουν τις 220.000 οι νέες αιτήσεις σε ετήσια βάση, περισσότερες κατά 35% ή κατά 60.000 σε σχέση με πέρσι! Πρόκειται για ένα εφιαλτικό σενάριο, που εάν επαληθευτεί στην ουσία θα «ακυρώσει» στην πράξη την προσπάθεια που καταβάλλεται από την αρχή του έτους για να αυξηθεί ο ρυθμός απονομής των συντάξεων.
Ακόμα και οι 1.200 δικηγόροι και λογιστές να προστεθούν στο σύστημα τον Οκτώβριο, είναι πολύ δύσκολο να ανακοπεί το κύμα συνταξιοδοτήσεων. Με δεδομένο μάλιστα ότι ήδη υπάρχουν πάνω από 130.000 αιτήσεις για κύρια σύνταξη που βρίσκονται στην αναμονή, η κατάσταση θα γίνει ακόμα πιο προβληματική.
-Τα στοιχεία του 6μήνου Ιανουαρίου – Ιουνίου 2021 είναι άκρως ανησυχητικά. Δείχνουν ότι ήδη έχουν υποβληθεί σχεδόν 84.000 αιτήσεις για λήψη κύριας σύνταξης, όταν, ακόμη και το «δύσκολο» 2019, κατά το οποίο υπήρξε μαζική «εισροή» νέων συνταξιούχων, με 165.944 αιτήσεις μέσα σε 12 μήνες, στο 6μηνο, οι αιτήσεις ανέρχονταν σε 79.887. Βέβαια, τον Αύγουστο, σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξε μια μικρή «ανάσα» καθώς οι αιτήσεις δεν ξεπέρασαν τις 12.000, όταν όλο το προηγούμενο διάστημα κινούνταν μεταξύ 13.500 και 15.000 ανά μήνα.
Καθοριστικό πλέον θεωρείται το διάστημα από Σεπτέμβριο έως και Δεκέμβριο, κατά το οποίο αναμένεται κατακόρυφη αύξηση των αιτήσεων συνταξιοδότησης από καθηγητές και δασκάλους, λόγω των αλλαγών που επήλθαν με τον νόμο του υπουργείου Παιδείας, καθώς και από δημοσίους υπαλλήλους του στενού δημόσιου τομέα, που κατά κανόνα υποβάλλουν την οριστική τους αίτηση για συνταξιοδότηση στο τέλος του χρόνου, εντός του οποίου συμπληρώνουν το απαιτούμενο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι, στο 6μηνο, περίπου 7.000 δημόσιοι υπάλληλοι υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης, όταν τις προηγούμενες χρονιές ο αριθμός των αιτήσεων δεν ξεπερνούσε τις 3.500. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στο τέλος του έτους οι αιτήσεις ενδέχεται να φθάσουν, ή και να ξεπεράσουν, τις 200.000. Η διοίκηση του e-ΕΦΚΑ πάντως, στην τελευταία έκθεση του συστήματος «Ατλας», εξακολουθεί να κάνει λόγο για περίπου 160.000.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το διάστημα Ιανουαρίου – Ιουνίου 2021 υποβλήθηκαν 83.905 αιτήσεις, έναντι 73.049 το αντίστοιχο διάστημα του 2020. Να σημειωθεί ότι ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων πέρυσι ανήλθε σε 161.719. Το 2019, έτος κατά το οποίο υπήρξε σημαντική αύξηση των αιτήσεων καθώς η χρονιά έκλεισε με 165.944 αιτήσεις για κύρια σύνταξη, στο α΄ εξάμηνο, οι αιτήσεις ήταν 79.887, έναντι 69.646 το αντίστοιχο διάστημα του 2018 (με 145.555 αιτήσεις σε ετήσια βάση).
Ποιοί και γιατί σπεύδουν…
Οι πληροφορίες που συλλέγουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας είναι ότι τα εργατολογικά γραφεία δέχονται «κατά συρροή» πολίτες οι οποίοι βρίσκονται κοντά στη σύνταξη και θέλουν «εδώ και τώρα» να συνταξιοδοτηθούν. Αιτία γι’ αυτό το «τσουνάμι» είναι οι προγραμματισμένες αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Είναι γνωστό ότι από την 1η.1.2022 και μετά «κλειδώνουν» τα όρια ηλικίας. Αυτό σημαίνει ότι για συνταξιοδότηση θα πρέπει ο εργαζόμενος ή να έχει συμπληρώσει 40 χρόνια προϋπηρεσίας (12.000 ένσημα) για να αποχωρήσει από την εργασία του στα 62 έτη, ή να έχει συμπληρώσει 15ετία (4.500 ένσημα) και να βγει στη σύνταξη 67 ετών. Υπάρχει και το ενδεχόμενο των 15 ετών προϋπηρεσίας στα 62 έτη, για μειωμένη όμως σύνταξη.
Σε κάθε περίπτωση, τα ευνοϊκά όρια ηλικίας και η μειωμένη προϋπηρεσία, που ίσχυαν ανά περίπτωση, σύμφωνα με την παρέμβαση που έγινε το 2015, καταλήγουν στις 31.12.2021. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια μεγάλη μερίδα πολιτών που, βλέποντας αυτές τις αλλαγές να έρχονται, σπεύδει να συνταξιοδοτηθεί εντός του τρέχοντος έτους.
Μόλις πρόσφατα, και με τον φόβο της δραματικής αύξησης των αιτήσεων τους επόμενους μήνες, το υπουργείο Εργασίας αναγκάστηκε να εκδώσει ανακοίνωση, με την οποία επεσήμαινε ότι αφενός δεν αυξάνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης κατά τον επόμενο χρόνο, αφετέρου όσοι κατοχυρώνουν ή ακόμη και θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης το 2021, με τα ειδικά – μεταβατικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, μπορούν να το ασκήσουν οποτεδήποτε επιθυμούν και κατά συνέπεια, δεν χρειάζεται να βιαστούν και να υποβάλλουν αιτήσεις μαζικά εντός του τρέχοντος έτους.
Άφηνε μάλιστα να εννοηθεί ότι θα υπάρξει και παρέμβαση νομοθετική, ώστε να παραταθεί για ένα χρόνο το δικαίωμα εξαγοράς πλασματικών ετών για όσους έληγε το 2021, με τους ειδικούς στην κοινωνική ασφάλιση να επισημαίνουν ότι δεν προβλέπεται πουθενά στη νομοθεσία η λήξη του δικαιώματος εξαγοράς εντός του 2021.
Το τέλος των μεταβατικών ορίων είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, η βασική αιτία του κύματος μαζικών αιτήσεων συνταξιοδότησης, καθώς χιλιάδες ασφαλισμένοι σπεύδουν για να μη «χάσουν» τις ειδικές προβλέψεις του νόμου του 2015, παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργείου Εργασίας.
Στην πρώτη γραμμή, σύμφωνα με τα ραντεβού που γίνονται στα δικηγορικά γραφεία, βρίσκονται οι εκπαιδευτικοί, αλλά και γενικότερα ο δημόσιος και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας (δήμοι, περιφέρειες, ασφαλιστικά ταμεία).
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο από εργαζόμενους στον ΕΦΚΑ έχουν υποβληθεί περισσότερες από 400 αιτήσεις προς αποχώρηση, όταν το 2020, σε όλη τη χρονιά, ήταν 250 το αντίστοιχο νούμερο. Μάλιστα, εκφράζονται φόβοι ότι μέχρι το τέλος του έτους θα υπερβούν τις 600 οι αιτήσεις προς συνταξιοδότηση από έμπειρα στελέχη του Φορέα που είναι πολύ δύσκολο να αντικατασταθούν…
Παράλληλα, χιλιάδες εκπαιδευτικοί έχουν ήδη υποβάλει τις παραιτήσεις τους από τον Μάιο, όπως ορίζει ο νέος νόμος Κεραμέως, καθώς ωρίμασαν τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα και συμπλήρωσαν το όριο ηλικίας.
Αλλά και ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι, «χτυπημένοι» τα τελευταία δύο χρόνια και από την πανδημία του κορωνοϊού, επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν. Μάλιστα, ο τελευταίος νόμος Βρούτση, που μείωσε το πέναλτι για όσους συνεχίζουν να εργάζονται μετά τη συνταξιοδότηση, αποτελεί μία ακόμη αιτία που, μαζί με την ανασφάλεια της πανδημίας, εντείνει τις πιέσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
300.000 εκκρεμείς
Πρέπει να επισημανθεί ότι, έπειτα από επίπονες προσπάθειες του υπουργείου Εργασίας, του ΕΦΚΑ και των εργαζομένων του, που έχουν στελεχώσει τα τμήματα απονομών συντάξεων, έχουν υποχωρήσει στις 130.510 οι αιτήσεις για κύρια σύνταξη που βρίσκονται σε αναμονή. Αν σε αυτό το νούμερο προστεθούν οι αντίστοιχες αιτήσεις για επικουρική σύνταξη, αλλά και εκείνες που αφορούν το εφάπαξ, τότε προσεγγίζουν τις 300.000 οι εκκρεμότητες.
Πρόκειται για τον 9ο συνεχόμενο μήνα όπου οι εκκρεμούσες αιτήσεις για κύρια σύνταξη καταγράφουν μείωση. Μπορεί να είναι αργός ο ρυθμός υποχώρησης, όμως έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει μια συνέχεια στη διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι το αντίστοιχο διάστημα, παρά τις πολλές αιτήσεις που υποβάλλονται, εκείνες που απονέμονται είναι περισσότερες. Ακριβέστερα, τα στοιχεία δείχνουν ότι στο α’ εξάμηνο απονεμήθηκαν 106.831 αιτήσεις, δηλαδή περισσότερες κατά 22.926 συγκριτικά με τις 83.905 που υποβλήθηκαν ως καινούργιες.
Στόχοι του υπουργείου
Μάλιστα, το σύστημα έφτασε στο σημείο να «παράγει» περίπου 18.000 αιτήσεις ανά μήνα, όταν πριν από ένα έτος μόλις και μετά βίας ανέρχονταν στις 12.000 οι αιτήσεις που μπορούσαν να απονεμηθούν σε μηνιαία βάση. Ο στόχος του υπουργείου Εργασίας έχει τεθεί από την αρχή του έτους και δεν είναι άλλος από την απονομή 30.000 αιτήσεων κάθε μήνα.
Για να συμβεί κάτι τέτοιο έχει επιλεχθεί, μεταξύ άλλων, και η λύση να αξιοποιηθούν στην απονομή των συντάξεων δικηγόροι και λογιστές από τον ιδιωτικό τομέα. Μια λύση που ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί, αν και ήδη από τον περασμένο Απρίλιο είναι γνωστή η πρόθεση του υπουργείου Εργασίας, όπως αποτυπώθηκε και σε σχετική τροπολογία. Μόλις τώρα, τον Σεπτέμβριο, έχει ξεκινήσει το πρόγραμμα επιμόρφωσης για 1.200 ενδιαφερόμενους (800 δικηγόρους και 400 λογιστές). Ένα πρόγραμμα που δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν από το τέλος του τρέχοντος μήνα. Στη συνέχεια θα διεξαχθούν εξετάσεις και όσοι κριθούν κατάλληλοι θα λάβουν σχετική πιστοποίηση. Ακολούθως, εντός Οκτωβρίου, θα ξεκινήσει η διαδικασία απονομής συντάξεων και από τους ίδιους.
Είναι προφανές ότι αν δεν υπάρξουν άλλες καθυστερήσεις, οι δικηγόροι και οι λογιστές θα ενταχθούν στο σύστημα απονομής συντάξεων την πλέον κρίσιμη στιγμή. Δηλαδή, λίγο πριν ολοκληρωθεί η χρονιά, όταν μάλλον οι νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης θα βρίσκονται στην κορύφωσή τους. Είναι «κομβικής» σημασίας, λοιπόν, να καταστεί εφικτό να αποδώσουν τα μέγιστα από την έναρξη της διαδικασίας. Μόνο έτσι θα συνεχιστεί ο ρυθμός υποχώρησης των εκκρεμών αιτήσεων απονομής σύνταξης. Διαφορετικά, το θετικό momentum θα κινδυνεύσει να ανατραπεί προς το χειρότερο και όλη η προσπάθεια που έλαβε χώρα εδώ και εννέα μήνες να πάει στράφι και να επιστρέψει το μέγεθος του προβλήματος στα επίπεδα που ήταν στο τέλος του 2020. Τότε, ήταν στα επίπεδα των 160.000 οι εκκρεμούσες συντάξεις.
(με πληροφορίες από Καθημερινή και Ναυτεμπορική)