«Τα παιδιά μας βιώνουν την κλιματική αλλαγή, φυσικές καταστροφές, πλημμύρες, πυρκαγιές. Δεν κινδυνεύουν όμως μόνο από διαβιβαστές, ιούς, ασθένειες. Ταλαιπωρούνται από το περιβαλλοντικό στρες, αναπτύσσουν μετατραυματικές διαταραχές, που δεν είναι πάντα ορατές σε μας, αλλά αφήνουν αποτύπωμα. Τα παιδιά μας ζουν σε κατάσταση άγχους κι εμείς έχουμε ευθύνη για αυτό. Πρέπει να τους δώσουμε λόγο για το περιβάλλον που τους παραδίδουμε. Γιατί αν δεν υπάρχει υγεία στο περιβάλλον, πώς θα είναι υγιείς οι άνθρωποι;». Το ερώτημα με το οποίο ολοκλήρωσε μια αποστροφή του λόγου του, σε χθεσινό συνέδριο, ο καθηγητής Παθολογίας – Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σωτήρης Τσιόδρας, είναι ρητορικό.
Η απάντηση είναι αυτονόητη, όπως και η νέα προσέγγιση που απαιτείται σήμερα στο πεδίο της Δημόσιας Υγείας, ώστε να αποτυπωθεί στην πράξη η διασύνδεση της υγείας των ανθρώπων, των ζώων, των φυτών, του οικοσυστήματος, δηλαδή η Ενιαία Υγεία. Αυτό ήταν και το θέμα της συζήτησης που πραγματοποιήθηκε χθες με τη συμμετοχή του καθηγητή Τσιόδρα και της Δρ Μαρίας Λινού, προέδρου της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρίας, στο πλαίσιο του 21ου Συνεδρίου Εταιρικής Ευθύνης «Pivoting the Human Right to Nature into Business Reality» από το American Hellenic Chamber of Commerce.
«Η διασύνδεση της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών είναι μία νέα προσέγγιση, που ενέχει τη συνεργασία. Και είναι απολύτως αναγκαία αυτή η διεπιστημονική συνεργασία σε όλους τους τομείς» ανέφερε ο κ. Τσιόδρας, υπογραμμίζοντας ότι η νέα γενιά, τα παιδιά μας, όπως είπε χαρακτηριστικά, δικαιούται να έχει αλλά και να διεκδικήσει ένα υγιές περιβάλλον.
O πόλεμος με τα παθογόνα και τα αντιβιοτικά
Το θέμα των παθογόνων και της μικροβιακής αντοχής απασχολεί όλους τους ειδικούς που ασχολούνται με την Ενιαία Υγεία. Ο κ. Τσιόδρας παρέθεσε ενδεικτικά παραδείγματα για το πως ο σταφυλόκοκκος και ο ασπέργιλος μπορούν να διαπεράσουν ως ανθεκτικά παθογόνα όλο το οικοσύστημα, με απρόβλεπτες επιπτώσεις, κι εστίασε επίσης στους μύκητες, ανατρέχοντας σε ένα δημοφιλές ηλεκτρονικό παιχνίδι που καταπιάνεται με έναν από αυτούς.
«Η επόμενη απειλή ίσως προκύψει από μύκητα. Οι μύκητες απασχολούν πολύ τους επιστήμονες. Είναι γνωστό ότι υπάρχει μύκητας στην Αριζόνα που αν προσβάλλει τον οργανισμό, προκαλεί ασθένεια σαν τη φυματίωση. Το γεγονός ότι μια σειρά τηλεοπτική, βασισμένη σε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, το «The Last of us» ασχολείται με έναν μύκητα, είναι χαρακτηριστικό. Κατά το σενάριο, είναι ο μεταλλαγμένος μύκητας, που έχει εξελιχθεί τόσο πολύ και είναι ικανός να μετατρέψει τους ανθρώπους σε ζόμπι. Η τεράστια απήχηση που είχε, αποδεικνύει πόσο απασχολεί η αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και ανθρώπων» σημείωσε, διευκρινίζοντας βεβαίως πως «θα χρειάζονταν εκατομμύρια χρόνια για να δημιουργηθούν συνθήκες, που ενδεχομένως θα μπορούσαν να προκαλέσουν τέτοια εξέλιξη στους μύκητες. Το σίγουρο είναι ότι όλα αυτά δείχνουν την ανάγκη να κινητοποιηθούμε όλοι και να δρομολογήσουμε μέτρα για να μειώσουμε την επίπτωση και των μυκήτων και όλων των παθογόνων».
Ο κ. Τσιόδρας με την κυρία Μαρία Λινού (δεξιά) και την συντονίστρια της συζήτησης, communication manager της MSD Ελλάδας, κυρία Σέβη Σφακιανάκη
Ο σταφυλόκοκκος της Ολλανδίας και το βακτήριο στις μηλιές της Ελλάδας
Αναφερόμενος στη μικροβιακή αντοχή, ο καθηγητής παρέθεσε χαρακτηριστικά παραδείγματα του προβλήματος όπως έχει ενσκήψει σε διάφορες χώρες. Είπε, για παράδειγμα, για τον σταφυλόκοκκο, πως μπορεί να εξελιχθεί σε ένα «πολύ κακό μικρόβιο, που έχει συνδεθεί με εύρος επιπλοκών, από δερματικές νεκρωτικές λοιμώξεις έως θανατηφόρες πνευμονίες». Περιέγραψε πόσο εύκολα είχε εξαπλωθεί στην Ολλανδία, από φάρμες εκτροφής χοίρων και από τα ζώα στους εργαζόμενους και από αυτούς στα περιβάλλοντά τους, δημιουργώντας πρόβλημα δημόσιας υγείας. Από την ίδια χώρα άντλησε και ένα άλλο παράδειγμα για τη μικροβιακή αντοχή στα αντιβιοτικά. «Παρά τη μάχη που δίδεται με όπλα τα αντιβιοτικά, τα βακτήρια αναπτύσσουν μηχανισμούς αντοχής. Ο ασπέργιλος είναι ένα επικίνδυνο μικρόβιο, που προκαλεί βαριές και θανατηφόρες πνευμονίες. Σε ανασκαφή για κηπουρικές εργασίες στον χώρο ενός νοσοκομείου στην Ολλανδία εντοπίστηκε ανθεκτικός ασπέργιλος στο χώμα, ο οποίος πολύ εύκολα θα μπορούσε να εισβάλλει και πάλι μέσα στο νοσοκομείο, απειλώντας τους ασθενείς» είπε, εξηγώντας την αξία της διατομεακής συνεργασίας και της επιτήρησης.
Αναφέρθηκε, όμως, ο κ. Τσιόδρας και στις μηλιές του τόπου καταγωγής του, στην Πελοπόννησο, που εμφάνισαν κάψιμο στα φύλλα τους, γεγονός που κέντρισε την προσοχή και την έρευνά του. «Μου έκανε εντύπωση αυτό που έβλεπα. Ήταν βακτηριακό κάψιμο» είπε. Ανέτρεξε σε βιβλία και διαδίκτυο και βρήκε τα βακτήρια που έπληταν τα φύλλα των δέντρων αλλά και τη θεραπεία για την αντιμετώπισή του -στρεπτομυκίνη και διάλυμα χαλκού ήταν το φάρμακο.
«Για το υγιές περιβάλλον και τη μάχη με τα βακτήρια, ευθύνονται η κακή χρήση των αντιβιοτικών στους ανθρώπους αλλά και η άσκοπη χρήση αντιβιοτικών στο πεδίο της αγροτικής ανάπτυξης. Χρειάζεται επιτήρηση, συνολική, ενιαία, δεν είναι θέμα ενός γιατρού ή ενός νοσοκομείου ή μιας φάρμας. Χρειάζεται όλοι να δούμε ο καθένας μόνος του και όλοι μαζί την Υγεία ως ενιαία, είναι μια νέα κουλτούρα στην οποία πρέπει να εκπαιδευτούμε, να συνεργαστούμε και να ζήσουμε» τόνισε ο κ. Τσιόδρας.
Από την πλευρά της, η κυρία Λινού αναφέρθηκε στην καταστροφή της Θεσσαλίας, εστιάζοντας στην αμιγώς οικονομική της διάσταση με τα πάνω από 100.000 νεκρά ζώα, αλλά και σε εκείνη της υγείας με τα παθογόνα που προέκυψαν και τα μεταδιδόμενα νοσήματα που εκδηλώθηκαν. Εστίασε στη συμβολή των ζώων συντροφιάς στην υγεία των ανθρώπων αλλά και την ανάγκη υποστήριξης της έρευνας για την Ενιαία Υγεία.
Τέλος, ο κ. Τσιόδρας υπογράμμισε την αξία της ίσης πρόσβασης όλων στις υπηρεσίες υγείας και με αφορμή την πανδημία κορωνοϊού αναφέρθηκε στις βαριές επιπτώσεις που είχε η νόσος covid στην υγεία και τη ζωή όσων είχαν χαμηλότερο οικονομικό επίπεδο. «Το χάσμα είναι μεγάλο, και αυτό εξ ορισμού είναι αντίθετο με την Ενιαία Υγεία» κατέληξε.
