Η σχολική χρονιά ξεκινά σήμερα με μεγάλες προσδοκίες αλλά ακόμα περισσότερα λουκέτα καθώς η πληγή του δημογραφικού ερήμωσε τις τάξεις με αποτέλεσμα το πρώτο κούδουνι για το 2025-2026 να μην χτυπήσει σε 714 σχολεία της επικράτειας.
Η αναστολή λειτουργίας σχολικών μονάδων σε όλη την Ελλάδα έχει πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας, αφού την τελευταία δεκαετία έχουν κλείσει ή συγχωνευτεί χιλιάδες νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια με την κατάσταση να δείχνει ανεξέλεγκτη. Ένα φαινόμενο που αποτυπώνει με τον πιο δραματικό τρόπο την κρίση που διαπερνά την ελληνική κοινωνία και, ταυτόχρονα, φέρνει στο προσκήνιο τις ευθύνες των κυβερνήσεων που επί χρόνια διαχειρίζονται την εκπαίδευση με περικοπές και συγχωνεύσεις.
Κάθε τάξη που αδειάζει σημαίνει λιγότερες φωνές παιδιών, λιγότερη ζωή στα χωριά και στις μικρές πόλεις και, μακροπρόθεσμα, λιγότερη ελπίδα για την ανανέωση της ελληνικής κοινωνίας.
Οι αριθμοί που «σβήνουν» τα σχολεία από τον χάρτη
Για το σχολικό έτος 2025-2026 κατατέθηκαν 71.181 αιτήσεις στην Α΄ Δημοτικού, έναντι 115.000 το 2010. Μέσα σε 15 χρόνια χάθηκαν σχεδόν 44.000 μαθητές από το εκπαιδευτικό σύστημα, μια πτώση που αποτυπώνει με δραματικό τρόπο την υπογεννητικότητα. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι οι αιτήσεις για Νηπιαγωγείο ανήλθαν φέτος σε 65.803, δηλαδή 5.378 λιγότερες από την Α΄ Δημοτικού προαναγγέλλοντας ακόμη πιο μικρούς αριθμούς μαθητών στα επόμενα χρόνια. Η μείωση των μαθητών δεν κατανέμεται ισόρροπα. Στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη και τα μεγάλα αστικά κέντρα παρατηρείται σχετική συγκέντρωση παιδιών, όμως η περιφέρεια πληρώνει το μεγαλύτερο τίμημα.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα περισσότερα σχολεία που αναστέλλουν τη λειτουργία τους φέτος βρίσκονται στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου 154 σχολικές μονάδες δεν θα ανοίξουν τις πόρτες τους. Ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία με 150 σχολεία, ενώ στην Θεσσαλία φτάνουν τα 81.
Η Αττική καταγράφει 77 «λουκέτα», αποδεικνύοντας ότι το πρόβλημα δεν αφορά πλέον μόνο την περιφέρεια. Στην Πελοπόννησο αναστέλλουν τη λειτουργία τους 44 σχολεία, στην Ήπειρο 43 και στην Κρήτη 42. Στη Δυτική Ελλάδα 37 σχολικές μονάδες δεν θα λειτουργήσουν φέτος, ενώ στη Στερεά Ελλάδα τα σχολεία που κλείνουν είναι 28. Η Δυτική Μακεδονία μετρά 21, το Νότιο Αιγαίο 15, ενώ σε Βόρειο Αιγαίο και Ιόνιο από 11 αντίστοιχα.
Ο δημογραφικός «κόφτης» και οι κυβερνητικές ευθύνες
Η υπογεννητικότητα είναι μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Το 2010 καταγράφηκαν περίπου 115.000 γεννήσεις· το 2021 μόλις 85.000. Σε μια δεκαετία χάθηκαν 30.000 παιδιά, με άμεσο αντίκτυπο στον αριθμό μαθητών και κατ’ επέκταση στις σχολικές τάξεις. Το δημογραφικό πρόβλημα δεν εμφανίστηκε ξαφνικά. Η υπογεννητικότητα συσσωρεύεται δεκαετίες και οι πολιτικές που αγνόησαν τις ανάγκες των νέων οικογενειών, με περικοπές, συγχωνεύσεις σχολείων και μειωμένες δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση, έκαναν την κατάσταση ακόμα πιο δραματική.
Αντί να αξιοποιηθεί η μείωση του μαθητικού πληθυσμού για ποιοτική αναβάθμιση – μικρότερα τμήματα, καλύτερη υποδομή, ενίσχυση του εκπαιδευτικού έργου – η πολιτεία προχωρά σε λουκέτα και συμπιέσεις που εντείνουν τις ανισότητες. Οι συνέπειες δεν περιορίζονται στα σχολεία. Η έλλειψη σχολικών μονάδων στις περιφερειακές περιοχές οδηγεί τις οικογένειες να μετακινούνται ή να εγκαταλείπουν τον τόπο τους, ενισχύοντας την ερημοποίηση των χωριών και τη συγκέντρωση του πληθυσμού στα αστικά κέντρα. Η εκπαίδευση μετατρέπεται έτσι σε δείκτη κοινωνικής ανισότητας: οι πιο αδύναμοι οικονομικά και οι πιο απομακρυσμένοι κινδυνεύουν να μείνουν πίσω.
Όμως το δημογραφικό δεν είναι ο μόνος λόγος. Το λουκέτο σε δεκάδες σχολικές μονάδες έχει ρίζες στις μνημονιακές πολιτικές, όταν οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες οδήγησαν σε μαζικές συγχωνεύσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του 2011, όταν 1.933 σχολεία συνενώθηκαν για να δημιουργηθούν 877 νέες μονάδες, με καθαρή μείωση περίπου 2.000 θέσεων εκπαιδευτικών.
Το ίδιο μοτίβο φαίνεται να επαναλαμβάνεται και σήμερα με την επιλογή να λειτουργούν ταξεις με 25 μαθητές εις βάρος της μαθησιακής διαδικασίας όταν οι εκπαιδευτικοί ζητούν ευέλικτα τμήματα 15 μαθητών. Πολλές είναι οι φωνές από πλευράς εκπαιδευτικών ομοσπονδιών που τονίζουν ότι τα λουκέτα στα σχολεία είναι απόρροια της πολιτικής που αξιολογεί την Παιδεία με μαθηματικά κόστους – ωφέλειας.
dnews.gr
