ΤΗΣ ΡΟΥΛΑΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ
Το Λουξεμβούργο είναι η χώρα όπου η ζωή κυλά αργά, οι άνθρωποι μιλούν χαμηλόφωνα. Τρεις Έλληνες εξηγούν γιατί το επέλεξαν και γιατί η ηρεμία εκεί είναι τρόπος ζωής.
Το Λουξεμβούργο είναι μια πόλη σχεδιασμένη για να αναπνέει. Εκεί, όλα λειτουργούν με σιωπηλή συνέπεια, οι ρυθμοί, οι άνθρωποι, τα τραμ, ακόμη και ο αέρας. Οι δημόσιες συγκοινωνίες είναι δωρεάν, τα πάντα είναι καθαρά και οργανωμένα και οι ρυθμοί ζωής διατηρούν μια σπάνια ισορροπία ανάμεσα στην εργασία και την ηρεμία.
Γι’ αυτό και πολλοί Έλληνες βρίσκουν στο Λουξεμβούργο κάτι που στην πατρίδα μοιάζει σπάνιο. Μια κανονικότητα που δεν χρειάζεται εξηγήσεις. Πρόκειται ουσιαστικά για μια χώρα που δεν υπόσχεται θαύματα, αλλά τα κάνει να μοιάζουν καθημερινά. Εκεί η οργάνωση δεν είναι αποτέλεσμα αυστηρότητας αλλά σεβασμού και η καθαριότητα δεν είναι κανόνας αλλά κουλτούρα. Το ίδιο απόγευμα μπορείς να κάνεις στάση σε ένα από τα αγαπημένα καφέ της πόλης στο Golden Bean – The Coffee Experience για εξειδικευμένο καφέ και cheesecake, ή στο Kaale Kaffi με vintage διακόσμηση και αίσθηση που θυμίζει σπιτική θαλπωρή. Αν η παρέα προχωρήσει για δείπνο, ένα wine-bar όπως το Vins Fins στο Grund προσφέρει εκλεκτά βιολογικά κρασιά και χαλαρή ατμόσφαιρα.
Tο τελευταίο Μεγάλο Δουκάτο του κόσμου
Το Λουξεμβούργο είναι μια από τις μικρότερες και πλουσιότερες χώρες του κόσμου, μια κουκκίδα ανάμεσα σε Γαλλία, Βέλγιο και Γερμανία που μοιάζει να συμπυκνώνει όλη την ιδέα της ευρωπαϊκής ισορροπίας. Για να καταλάβει κανείς το μέγεθός του, αρκεί να θυμηθεί πως η Κρήτη είναι σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερη. Κι όμως, μέσα σε αυτά τα λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα χωρά μια από τις πιο σταθερές δημοκρατίες της Ευρώπης, και μία από τις πιο οργανωμένες κοινωνίες που υπάρχουν.
Με πληθυσμό λίγο πάνω από 650.000 κατοίκους, το Λουξεμβούργο είναι η δεύτερη μικρότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά τη Μάλτα.
Πίσω από αυτή την αυστηρή στατιστική όμως κρύβεται μια από τις πιο διεθνείς κοινότητες της Ευρώπης: περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat. Ανάμεσά τους, πάνω από 170 εθνικότητες, με τους Πορτογάλους να αποτελούν τη μεγαλύτερη κοινότητα και τους Έλληνες να εντάσσονται σε μια πολυπολιτισμική πραγματικότητα που λειτουργεί υποδειγματικά.
Η γλώσσα είναι επίσης κομμάτι μιας μοναδικότητας. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα τρίγλωσσο εκπαιδευτικό σύστημα: Λουξεμβουργιανά, Γαλλικά και Γερμανικά είναι όλες επίσημες γλώσσες, ενώ τα Αγγλικά έρχονται να συμπληρώσουν τον πολυγλωσσικό χαρακτήρα μιας χώρας που βλέπει την επικοινωνία ως πολιτισμό. Και πράγματι, σε μια τόσο μικρή χώρα, το να μιλούν τέσσερις γλώσσες δεν είναι πολυτέλεια, είναι καθημερινότητα. Περισσότερο από το ένα τρίτο της επικράτειας, 33,6%, καλύπτεται από δάση και πάρκα. Στην τοπική κουζίνα, το γαλλικό φινίρισμα συναντά τη γερμανική γενναιοδωρία. Τηγανίτες πατάτας, σούπες, πιάτα με κρέας και γλυκές τάρτες με δαμάσκηνα συνθέτουν μια γαστρονομία που ισορροπεί ανάμεσα στο σπιτικό και το εκλεπτυσμένο. Και φυσικά, τίποτα δεν ολοκληρώνει καλύτερα ένα λουξεμβουργιανό τραπέζι από ένα ποτήρι Crémant de Luxembourg, το αφρώδες κρασί της περιοχής του Μοζέλα, που έχει βραβευτεί διεθνώς για την ποιότητά του.
Όλα αυτά δεν είναι τυχαία. Το Λουξεμβούργο υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μαζί με τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ιταλία και την Ολλανδία και σήμερα εξακολουθεί να είναι μία από τις τρεις επίσημες πρωτεύουσες της Ε.Ε., φιλοξενώντας το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η παρουσία των θεσμών αυτών εξηγεί και το υψηλό ποσοστό διασυνοριακών εργαζομένων, καθώς πάνω από το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού ταξιδεύει καθημερινά από τη Γαλλία, τη Γερμανία ή το Βέλγιο για να εργαστεί στο Μεγάλο Δουκάτο.
Στην καθημερινότητα μιας χώρας όπως το Λουξεμβούργο, η αγορά εργασίας δεν φαίνεται απλώς ως μέσο βιοπορισμού αλλά μέρος ενός πλαισίου που κάνει τη ζωή να μοιάζει αρμονική. Το 2024, περίπου 489.000 εργαζόμενοι έκαναν πράξη αυτή τη ζωή και σχεδόν οι μισοί ήταν εργαζόμενοι που πέρασαν τα σύνορα.
Ενώ η αύξηση των θέσεων εργασίας έχει επιβραδυνθεί (μόλις +1% το έτος), η ζήτηση περιστρέφεται γύρω από το εμπόριο και τις υπηρεσίες φιλοξενίας, και λιγότερο προς τις κατασκευές που κινούνται πτωτικά. Ταυτόχρονα, το Λουξεμβούργο συνεχίζει να τραβάει επαγγελματίες από το χρηματοπιστωτικό και τεχνολογικό πεδίο, το είδος της εργασίας που επιτρέπει σε κάποιον να απολαμβάνει και το απόγευμα του καφέ του στην πόλη ή τη βόλτα του στο πάρκο, με γνώση ότι η επαγγελματική του καθημερινότητα δεν βρίσκεται σε διαρκή υπερφόρτωση, αλλά σε ισορροπία. Στην ουσία, αυτό που προσφέρει το Λουξεμβούργο δεν είναι μόνον ένα μέρος για να ζεις, αλλά ένας τρόπος να ζεις με επιλογές, όχι με υπερβολές.
Έλληνες που έκαναν το Λουξεμβούργο σπίτι τους
Ο Φίλιππος, που ζει εκεί τα τελευταία χρόνια και εργάζεται ως Investment Fund Operations Specialist, παρατηρεί ότι η ελληνική κοινότητα αποτελείται «και από εκείνους που κρατούν επαφή με τις ρίζες τους, αλλά και από μια νέα γενιά που ξανασχεδιάζει τι σημαίνει να είσαι Έλληνας στο εξωτερικό». Εξηγεί ότι ο ίδιος ένιωσε πάντα πιο κοντά στους δεύτερους. Εκείνους που, χωρίς να ξεχνούν από πού προέρχονται, αναζητούν ένα νέο νόημα της ταυτότητας. Αναφέρει πως κάποιοι Έλληνες συμμετέχουν σε προβολές ταινιών, χορευτικές ομάδες ή ελληνικά γλέντια, ενώ άλλοι βρίσκουν κοινότητα μέσα από μικρές παρέες, όπως εκείνη που έφτιαξαν για να παίζουν ποδόσφαιρο τις Κυριακές. «Ήμασταν καμιά εικοσιπεντάδα από διάφορα μέρη της Ελλάδας», λέει, «και μετά από κάθε αγώνα καθόμασταν για λίγους ηλεκτρολύτες και κουβεντούλα».
Για τον ίδιο, η καθημερινή πολυτέλεια δεν είναι η χλιδή, αλλά η απλότητα. Όπως εξηγεί, αυτή βρίσκεται «στην ευκολία της ζωής σε έναν μικρό τόπο που προσφέρει ταυτόχρονα τις επιλογές μιας μεγαλούπολης». Μόλις δέκα λεπτά περπάτημα για τη δουλειά, ή, εναλλακτικά, δωρεάν και οργανωμένες συγκοινωνίες. «Σχεδόν το αντίθετο από την Αθήνα», σχολιάζει χαμογελώντας. Ακόμα και το φαγητό έχει τη δική του νοσταλγία: σουβλάκια, σπανακοτυρόπιτες, μπουγάτσες «και, φυσικά, μελομακάρονα τα Χριστούγεννα». Το Λουξεμβούργο, λέει, τον δίδαξε πράγματα που δεν θα μάθαινε αν είχε μείνει στην Ελλάδα. Έμαθε πως «είναι ωραίο να μην ζεις μια ζωή στα ίδια», αλλά και πως «εκπροσωπείς όλους τους Έλληνες όταν βρίσκεσαι στο εξωτερικό». Προσπαθεί, όπως εξηγεί, να είναι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού του, «όχι μόνο για μένα ως Φίλιππος, αλλά και ως εκπρόσωπος τού τι μπορεί να σημαίνει να είσαι Έλληνας». Πιστεύει επίσης πως κάθε επιστροφή στην Ελλάδα είναι μια ευκαιρία να φέρεις μαζί σου τις καλές συνήθειες της ξενιτιάς -να μη διπλοπαρκάρεις «επειδή εδώ είναι Ελλάδα».
Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, στην καρδιά των ευρωπαϊκών θεσμών, η Μαρία, υπάλληλος της Ευρωπαικής Επιτροπής, ζει μια καθημερινότητα που ορίζει διαφορετικά την έννοια της πολυτέλειας. Όπως συνηθίζει να λέει, «η πιο όμορφη στιγμή της ημέρας είναι το υποχρεωτικό μεσημεριανό διάλειμμα». Είναι η ώρα που μπορεί να βγει για μια βόλτα στο πάρκο, να συναντήσει φίλους ή να κάνει σπορ, μια μικρή απόδραση μέσα στην ένταση της δουλειάς. Για εκείνη, αυτή η ισορροπία είναι το πραγματικό δώρο του Λουξεμβούργου. Η Μαρία πιστεύει ότι η ζωή στο εξωτερικό την έκανε πιο ανεξάρτητη και σίγουρη. Η απόσταση από την οικογένεια την έμαθε να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες μόνη της και να εμπιστεύεται τον εαυτό της. Το Λουξεμβούργο, λέει, «με δίδαξε να σταθώ στα πόδια μου και να ανακαλύψω μια πιο ώριμη, αυτόνομη εκδοχή του εαυτού μου». Στην καθημερινότητά της, πολυτέλεια είναι «η ηρεμία και η αίσθηση ασφάλειας που προσφέρει η χώρα, η καθαριότητα, η σταθερότητα και ο ελεύθερος χρόνος που έχεις πραγματικά για σένα». Θεωρεί πως το πιο ευρωπαϊκό χαρακτηριστικό του τόπου είναι ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας του. «Κάθε μέρα ακούς διαφορετικές γλώσσες, γνωρίζεις ανθρώπους από όλο τον κόσμο και συνυπάρχεις με σεβασμό», όπως αναφέρει η ίδια. Αυτή η πολυεθνική ταυτότητα, όπως πιστεύει, αντικατοπτρίζεται παντού, στη δουλειά, στα σπορ, στην καθημερινή επαφή με τους άλλους. Το πιο ανθρώπινο στοιχείο, καταλήγει, είναι η ηρεμία και ο σεβασμός στον συνάνθρωπο.
Την ίδια αίσθηση μοιράζεται και η Αρετή, δασκάλα σε διεθνές σχολείο του Λουξεμβούργου, που περιγράφει την καθημερινότητα με τρόπο σχεδόν ποιητικό. Συχνά λέει ότι αυτό που απολαμβάνει περισσότερο είναι «η αξία της ησυχίας στην καθημερινότητα». Οι άνθρωποι, εξηγεί, «επικοινωνούν σε χαμηλές συχνότητες, με ηρεμία και πολιτισμένους τόνους -κανείς δεν θα σου κορνάρει ή θα φωνάξει». Για εκείνη, ερχόμενη από την Αθήνα, το δύσκολο ήταν να μάθει να ζει χωρίς άγχος. Τώρα, όμως, αυτή η ησυχία έχει γίνει τρόπος ζωής. Η ίδια θεωρεί πως η πολυτέλεια του Λουξεμβούργου δεν έχει να κάνει με το χρήμα, αλλά με την οργάνωση, την ασφάλεια και την ευγένεια. Εκτιμά τη χώρα που «δίνει προτεραιότητα στα παιδιά και στις οικογένειες, προσφέρει ελεύθερο χρόνο και σέβεται τον πολίτη». Για εκείνη, η φύση είναι παντού, οι ποδηλατόδρομοι και τα πάρκα είναι «ένα συνεχές κάλεσμα για επαφή με τον εαυτό σου». Παραδέχεται ότι ο καιρός είναι δύσκολος, όμως οι εναλλαγές των εποχών της θυμίζουν την ομορφιά της αλλαγής. Διδάσκοντας σε ένα διεθνές σχολείο, έμαθε να κινείται ανάμεσα σε τρεις γλώσσες και δεκάδες εθνικότητες, κάτι που, όπως λέει, τη γέμισε με σεβασμό για τη διαφορετικότητα. Ως μητέρα ενός νευροδιαφορετικού παιδιού, αναγνωρίζει ότι το Λουξεμβούργο της πρόσφερε στήριξη και ισότητα που δεν βίωσε ποτέ στην Ελλάδα.
Ακούγοντάς τους -τον Φίλιππο, τη Μαρία, την Αρετή- συνειδητοποιείς ότι η πολυτέλεια στο Λουξεμβούργο είναι μια εμπειρία εσωτερικής ησυχίας. Μια νέα εκδοχή του ευ ζην, εκεί όπου η Ευρώπη δείχνει το καλύτερό της πρόσωπο. Ίσως αυτή η αίσθηση να βρίσκεται βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα του τόπου. O Joseph Kutter, μεγάλος εξπρεσιονιστής ζωγράφος του Λουξεμβούργου, αποτύπωσε στα πορτρέτα και στα τοπία του την ίδια εσωτερική ένταση που διαπερνά και την πόλη του σήμερα, μια μελαγχολική αλλά φωτεινή γαλήνη. Αυτή την αίσθηση κουβαλούν, ίσως χωρίς να το συνειδητοποιούν και οι Έλληνες που ζουν εκεί, την ήρεμη δύναμη ενός τόπου που δεν χρειάζεται να φωνάξει για να σε κερδίσει.
Eξωτερική φωτογραφία: 123RF
