Στις κοινωνικές ανάγκες και αλλαγές που διέπουν τις σχέσεις γονέων και τέκνων
μετά τη διακοπή της συμβίωσης των συζύγων και στις οποίες έρχεται να
ανταποκριθεί το νομοσχέδιο αναφέρθηκε η Βουλευτής Ν. Ηλείας, Ν.Δ., Δρ. Διονυσία
– Θεοδώρα Αυγερινοπούλου, στην κοινή συνεδρίαση της Επιτροπής Δημόσιας
Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, της οποίας είναι Μέλος, και της
Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το σχέδιο νόμου
του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο: «Μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τις σχέσεις
γονέων και τέκνων και άλλα ζητήματα οικογενειακού δικαίου».
Η κα Βουλευτής εξήρε την «παιδοκεντρική» φιλοσοφία του νομοσχεδίου, καθώς το συμφέρον του
παιδιού αναδεικνύεται ως ο σπουδαιότερος παράγοντας, ενώ σημείωσε τη σημασία
των καινοτομιών που εισάγονται για την συνεννόηση των γονέων και των
εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης των οικογενειακών διαφορών. Επισήμανε δε ότι
είναι ιδιαίτερα σημαντικό, κατά την κατανομή του χρόνου μεταξύ των γονέων, να
ληφθεί ως κριτήριο και η ηλικία του παιδιού, ενώ πολύ σημαντική πρόβλεψη του
νομοσχεδίου είναι τα ειδικά προγράμματα υποχρεωτικής επιμόρφωσης των
δικαστών σε περίπτωση που θα κληθούν να εκδικάσουν οικογενειακές υποθέσεις.
Παρατίθεται κάτωθι το κείμενο της παρέμβασής της:
«Κύριε Υπουργέ, κύριοι συνάδελφοι,
Σας ευχαριστούμε για την παρουσίαση του Σχεδίου Νόμου, καθώς επίσης και για
την διαδικασία ενημέρωσης που προηγήθηκε, η οποία ήταν ιδιαιτέρως
ικανοποιητική.
Πράγματι το Νομοσχέδιο έρχεται να ανταποκριθεί σε κοινωνικές ανάγκες και
αλλαγές οι οποίες ανακύπτουν σε σχέση με τα ζητήματα που διέπουν τις σχέσεις
γονέων και τέκνων, μετά τη διακοπή της συμβίωσης των συζύγων, το διαζύγιο ή την
ακύρωση του συμφώνου συμβίωσης. Οι ρυθμίσεις αυτές έχουν αναδειχθεί κατά τις
τελευταίες δεκαετίες μέσα από την αλλαγή της φιλοσοφίας ως προς τον σύγχρονο
ρόλο των γονέων. Άλλωστε η τελευταία αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου
στη χώρα μας έγινε το 1983, πριν από 40 περίπου έτη, γεγονός που καθιστά των
επαναπροσδιορισμό της σχετικής νομοθεσίας απαραίτητη.
Επίσης, το Νομοσχέδιο στηριζόμενο στην συσσωρευμένη εμπειρία μέσα από την
νομολογία των δικαστηρίων τόσων ετών, έρχεται κατά κάποιον τρόπο να
κωδικοποιήσει κάποια από αυτά τα διδάγματα, όσο και να παράσχει νέες
κατευθυντήριες γραμμές.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι ενσωματώνεται, πλέον της εθνικής, και η διεθνής
εμπειρία, καθώς οι διατάξεις του νομοσχεδίου ερμηνεύονται σύμφωνα με τις
διεθνείς συμβάσεις που δεσμεύουν τη χώρα μας.
Όπως σε κάθε σχετικό νομοσχέδιο, έτσι και στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο η
φιλοσοφία του είναι «παιδοκεντρική». Το συμφέρον του παιδιού αναδεικνύεται ως
ο σπουδαιότερος παράγοντας, η «λυδία λίθος» για την ορθότητα των ρυθμίσεών
του. Το νομοσχέδιο καθιερώνει καινοτομίες για την συνεννόηση των γονέων, που
ενίοτε γίνεται δύσκολη, για προσωπικούς και ιδιοτελείς τους λόγους, ενώ
καθιερώνει αντικειμενικά κριτήρια με τα οποία θα υποβοηθάται η ασφαλής
δικανική κρίση, όταν καταφεύγουν πλέον οι γονείς στα δικαστήρια.
Χρήσιμη είναι επίσης η εισαγωγή εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης των
οικογενειακών διαφορών, όπως η διαμεσολάβηση, και ελπίζουμε οι γονείς να τις
αξιοποιήσουν αυτές τις διαδικασίες.
Με το άρθρο 13 θεσπίζεται μαχητό τεκμήριο του 1/3 του χρόνου για την
επικοινωνία του παιδιού με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει. Το τεκμήριο αυτό
έχει εισαχθεί ως συνακόλουθο πολλών νομολογικών περιπτώσεων, κατά τις οποίες
περί το 1/3 ήταν ο χρόνος που απέδιδαν τα δικαστήρια στον έτερο γονέα, με τον
οποίο το παιδί δεν διέμενε, σε περίπτωση αδυναμίας των γονέων να συμφωνήσουν
μεταξύ τους. Θεωρείται ότι αυτή η ρύθμιση παρέχει επαρκή ποιοτικό χρόνο με τα
παιδιά και για τους δύο γονείς. Ως προς αυτό, θα πρέπει να ρυθμίζεται ο χρόνος όχι
μόνο ποσοτικά, αλλά και ποιοτικά, ώστε και οι δύο γονείς να μπορούν να
απολαμβάνουν με το παιδί τους το πολύτιμο αγαθό που ονομάζεται «ελεύθερος
χρόνος» και να μην κατανέμεται δυσανάλογα ο χρόνος μεταξύ των δύο γονέων,
δηλαδή ο ένας γονέας να έχει το παιδί μόνο κατά την καθημερινότητα με τις
υποχρεώσεις της και ο έτερος κατά τις διακοπές.
Επιπροσθέτως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό, κατά την κατανομή του χρόνου μεταξύ
των γονέων να ληφθεί ως κριτήριο και η ηλικία του παιδιού. Το παιδί στην βρεφική
και την νηπιακή ηλικία, αλλά και λίγο αργότερα, αναλόγως των διδαγμάτων της
παιδιατρικής και παιδοψυχιατρικής επιστήμης, όχι μόνο αποζητά σταθερό
περιβάλλον, αλλά, όπως μαθαίνουμε, δεν είναι ορθό να απομακρύνεται για μεγάλο
χρονικό διάστημα από την μητέρα. Θα ανέμενα και από τους επιστήμονες αύριο να
τοποθετηθούν επί του θέματος σχετικά. Θα πρότεινα η ηλικία του τέκνου να
αποτελέσει ρητά στο νομοσχέδιο κριτήριο διαφοροποίησης του τεκμηρίου και να
προστεθεί στο άρθρο 13 εδάφιο γ’. Σχετικά δε αναμένουμε να ακούσουμε αύριο και
τις τοποθετήσεις των φορέων.
Περαιτέρω, καθιερώνονται αντικειμενικά τεκμήρια κακής άσκησης της γονικής
μέριμνας, όπως η μη καταβολή της διατροφής, ο μη σεβασμός στις δικαστικές
αποφάσεις και τις συμφωνίες των διαζευγμένων γονέων και η διάρρηξη των
σχέσεων του παιδιού με τον άλλο γονέα. Ιδίως ως αντικειμενικό κριτήριο άσκησης
της γονικής μέριμνας, περιλαμβάνεται και η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας, με
βάση και τις διατάξεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.
Τέλος, είναι πολύ σημαντική η πρόβλεψη του νομοσχεδίου για τα ειδικά
προγράμματα υποχρεωτικής επιμόρφωσης των δικαστών σε περίπτωση που θα
κληθούν να εκδικάσουν οικογενειακές υποθέσεις. Και πράγματι οι δικαστές καλό θα
ήταν να αποκτήσουν σχετική ειδίκευση.
Οι εν λόγω ρυθμίσεις του οικογενειακού δικαίου ενεργοποιούνται, όταν οι γονείς
δεν μπορούν να συμφωνήσουν για το συμφέρον των τέκνων τους. Καθώς το
νομοσχέδιο παρέχει πλέον των υποχρεωτικών ρυθμίσεων και κάποιες
κατευθυντήριες γραμμές, θα ήταν καλό, οι γονείς να διαβάζουμε το σχετικό
νομοθέτημα και να ενημερωνόμαστε σχετικά με τα θέματα της ψυχικής υγείας των
παιδιών μας, και μετά, με υπέρβαση του εγώ μας, να ρυθμίζουμε μεταξύ μας
ομαλά, τις σχέσεις μας με τα παιδιά και μεταξύ μας, χωρίς έριδες και φιλονικίες. Και
αυτό πρέπει να το κάνουμε προς όφελος των ίδιων μας των παιδιών.
Σας ευχαριστώ πολύ και αναμένω και την συζήτηση με τους φορείς αύριο.»
