Για τους περισσότερους κατοίκους της Δυτικής Ελλάδας, ο δρόμος που συνδέει την Πάτρα με την Τρίπολη είναι απλώς η “111”. Έτσι τη μάθαμε, έτσι τη λέμε όλοι. Όμως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, αυτή η ονομασία είναι λανθασμένη εδώ και πάνω από 60 χρόνια.
Η προπολεμική «Οδός 111»
Η ονομασία «111» προέρχεται από τα Τεχνικά Χρονικά του 1934, όπου αναφέρεται οδός με αριθμό 111 και ονομασία «Πατρών – Τριπόλεως». Την εποχή εκείνη γίνονταν ή σχεδιάζονταν έργα βελτίωσης σε δύο σημεία: από το Χάνι Μπαλάση προς τη Δίβρη, και στη γέφυρα των Τριποτάμων.
Η οδός 111 αποτελούσε τότε έναν από τους βασικούς ορεινούς άξονες της Πελοποννήσου, με στρατηγική σημασία για τη σύνδεση των ορεινών κοινοτήτων της Αχαΐας και της Αρκαδίας. Ο δρόμος ήταν δύσβατος, γεμάτος στροφές και ορεινά περάσματα, αλλά αποτελούσε ζωτική αρτηρία για μετακινήσεις, εμπόριο και επικοινωνία.
Η αλλαγή του 1963 – Από “111” σε Εθνική Οδό “33”
Η επίσημη αλλαγή ήρθε το 1963, με το ΦΕΚ Β 319/23 Ιουλίου 1963, με τίτλο «Ονοματοδοσία Εθνικών Οδών». Εκεί ορίστηκε νέο σύστημα αρίθμησης, και η παλιά «111» εντάχθηκε ως Εθνική Οδός 33 (ΕΟ33), με επίσημη ονομασία «Πάτρα – Λεβίδι».
Η χάραξη παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό ίδια, ωστόσο η ονομασία «111» συνέχισε να χρησιμοποιείται ανεπίσημα από τους κατοίκους και τους οδηγούς, επιβιώνοντας μέχρι σήμερα στην τοπική καθομιλουμένη.
Η διαδρομή της ΕΟ33 σήμερα
Η Εθνική Οδός 33 ξεκινά από την Πάτρα και καταλήγει στο Λεβίδι, διασχίζοντας μια από τις πιο όμορφες ορεινές περιοχές της Πελοποννήσου. Με μήκος 142 χιλιομέτρων, περνά μέσα από τα χωριά της ορεινής Αχαΐας, αγγίζει τα όρια της Ηλείας και εισέρχεται τελικά στην Αρκαδία.
Η διαδρομή χαρακτηρίζεται από συνεχή εναλλαγή τοπίου, από δάση ελάτων και καστανιών έως πέτρινα χωριά και φαράγγια. Παρότι δεν αποτελεί πλέον βασικό εθνικό άξονα, παραμένει δημοφιλής σε ταξιδιώτες και λάτρεις των ορεινών διαδρομών, χάρη στο φυσικό της κάλλος και την ιστορική της αξία.
Η δύναμη της συνήθειας
Παρά τις επίσημες ονομασίες και τα ΦΕΚ, το όνομα «111» έχει καθιερωθεί στη συλλογική μνήμη των κατοίκων. Από γενιά σε γενιά, η φράση «πάω από την 111» συνεχίζει να ακούγεται σε κάθε χωριό των Καλαβρύτων του Ερυμάνθου και της Δίβρης, θυμίζοντας πως οι λέξεις μερικές φορές επιβιώνουν περισσότερο από τις αποφάσεις.
Ένας δρόμος με ψυχή
Η “111”, ή επίσημα ΕΟ33, δεν είναι απλώς μια διαδρομή στο χάρτη. Είναι ένα κομμάτι της ιστορίας και της ταυτότητας της ορεινής Πελοποννήσου. Ένας δρόμος που ενώνει το παρελθόν με το παρόν — από τα πρώτα δημόσια έργα της δεκαετίας του ’30 έως τις σημερινές ήσυχες, πράσινες διαδρομές μέσα στη φύση.
Κι όσο κι αν αλλάξουν οι αριθμοί, για τους ανθρώπους που τον διασχίζουν, θα είναι πάντα η ίδια γνώριμη, αγαπημένη “111”.
Η οδός 111 αποτελούσε τότε έναν από τους βασικούς ορεινούς άξονες της Πελοποννήσου, με στρατηγική σημασία για τη σύνδεση των ορεινών κοινοτήτων της Αχαΐας και της Αρκαδίας. Ο δρόμος ήταν δύσβατος, γεμάτος στροφές και ορεινά περάσματα, αλλά αποτελούσε ζωτική αρτηρία για μετακινήσεις, εμπόριο και επικοινωνία.
Η αλλαγή του 1963 – Από “111” σε Εθνική Οδό “33”
Η επίσημη αλλαγή ήρθε το 1963, με το ΦΕΚ Β 319/23 Ιουλίου 1963, με τίτλο «Ονοματοδοσία Εθνικών Οδών». Εκεί ορίστηκε νέο σύστημα αρίθμησης, και η παλιά «111» εντάχθηκε ως Εθνική Οδός 33 (ΕΟ33), με επίσημη ονομασία «Πάτρα – Λεβίδι».
Η χάραξη παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό ίδια, ωστόσο η ονομασία «111» συνέχισε να χρησιμοποιείται ανεπίσημα από τους κατοίκους και τους οδηγούς, επιβιώνοντας μέχρι σήμερα στην τοπική καθομιλουμένη.
Η διαδρομή της ΕΟ33 σήμερα
Η Εθνική Οδός 33 ξεκινά από την Πάτρα και καταλήγει στο Λεβίδι, διασχίζοντας μια από τις πιο όμορφες ορεινές περιοχές της Πελοποννήσου. Με μήκος 142 χιλιομέτρων, περνά μέσα από τα χωριά της ορεινής Αχαΐας, αγγίζει τα όρια της Ηλείας και εισέρχεται τελικά στην Αρκαδία.
Η διαδρομή χαρακτηρίζεται από συνεχή εναλλαγή τοπίου, από δάση ελάτων και καστανιών έως πέτρινα χωριά και φαράγγια. Παρότι δεν αποτελεί πλέον βασικό εθνικό άξονα, παραμένει δημοφιλής σε ταξιδιώτες και λάτρεις των ορεινών διαδρομών, χάρη στο φυσικό της κάλλος και την ιστορική της αξία.
Η δύναμη της συνήθειας
Παρά τις επίσημες ονομασίες και τα ΦΕΚ, το όνομα «111» έχει καθιερωθεί στη συλλογική μνήμη των κατοίκων. Από γενιά σε γενιά, η φράση «πάω από την 111» συνεχίζει να ακούγεται σε κάθε χωριό των Καλαβρύτων του Ερυμάνθου και της Δίβρης, θυμίζοντας πως οι λέξεις μερικές φορές επιβιώνουν περισσότερο από τις αποφάσεις.
Ένας δρόμος με ψυχή
Η “111”, ή επίσημα ΕΟ33, δεν είναι απλώς μια διαδρομή στο χάρτη. Είναι ένα κομμάτι της ιστορίας και της ταυτότητας της ορεινής Πελοποννήσου. Ένας δρόμος που ενώνει το παρελθόν με το παρόν — από τα πρώτα δημόσια έργα της δεκαετίας του ’30 έως τις σημερινές ήσυχες, πράσινες διαδρομές μέσα στη φύση.
Κι όσο κι αν αλλάξουν οι αριθμοί, για τους ανθρώπους που τον διασχίζουν, θα είναι πάντα η ίδια γνώριμη, αγαπημένη “111”.
Πηγές:
Τεχνικά Χρονικά, 1934.
ΦΕΚ Β’ 319/23.07.1963, «Ονοματοδοσία Εθνικών Οδών».
Τοπικές ιστορικές αναφορές και αρχεία Δήμων Αχαΐας & Αρκαδίας.
