Οι καιροί αλλάζουν και μαζί τους και τα περίπτερα που για δεκαετίες ήταν σύμβολο μικροεπιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Τα μικρά αυτά κουβούκλια, κάποτε γεμάτα ζωή στις γειτονιές, όπου μπορούσε κανείς να βρει τα πάντα, από εφημερίδες και τσιγάρα μέχρι παγωτά και φάρμακα, σήμερα λιγοστεύουν συνεχώς.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: Ενώ πριν από το 2010 υπήρχαν περίπου 11.000 περίπτερα σε όλη τη χώρα, σήμερα εκτιμάται ότι έχουν μείνει λιγότερα από 5.000, με τα ανεπίσημα στοιχεία να δείχνουν ότι λειτουργούν γύρω στα 4.700 για το 2024. Στις μεγάλες πόλεις η μείωση είναι ακόμη πιο δραματική: στην Αθήνα τα περίπτερα έχουν μειωθεί από 1.200 σε 450, στη Θεσσαλονίκη έχουν απομειωθεί από 3.000 σε 700, ενώ στην Πάτρα από 332 έχουν απομείνει να λειτουργούν μόλις 117.
Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Μισθωτών Περιπτέρων, Θεόδωρος Μάλλιος, που έχει 33 χρόνια στον κλάδο και ξεκίνησε από το μικρό χωριό Βάλτος της Αιτωλοακαρνανίας για να αποκτήσει ένα μικρό περίπτερο στο Σύνταγμα, περιγράφει στο Newsbomb τα περίπτερα ως «ατέλειωτες ιστορίες ζωής και προκοπής».
Η μείωση των περιπτέρων οφείλεται σε πολλούς παράγοντες:
- αλλαγές στη νομοθεσία,
- κρίση,
- περιορισμούς λόγω πανδημίας,
- αυξανόμενο ανταγωνισμό από μίνι μάρκετ,
- απαιτήσεις για περισσότερες ώρες δουλειάς
- εγκληματικότητα.
Παράλληλα, οι παλαιές άδειες περιπτέρων, που αφορούσαν κυρίως αναπήρους πολέμου και σωμάτων ασφαλείας, είτε εξαντλήθηκαν είτε δημοπρατούνται πλέον δημόσια.
Όπως επισημαίνει ο κ. Μαλλιός, το επάγγελμα του περιπτερούχου είναι από τα δυσκολότερα, παρά την αντίθετη εντύπωση που μπορεί να δίνει. Μεγάλα λειτουργικά κόστη, υπέρογκη φορολογία, ενεργειακή ακρίβεια και ελάχιστη κρατική στήριξη έχουν φέρει τους επαγγελματίες στα όριά τους.
Η πορεία του κλάδου άλλαξε ριζικά μετά το 2010. Η φορολόγηση των τσιγάρων περιόρισε σημαντικά τα κέρδη, ενώ η πανδημία και η ενεργειακή κρίση επιδείνωσαν την κατάσταση. Τα περίπτερα, ως ενεργοβόρες επιχειρήσεις, επιβαρύνονται δυσανάλογα από το αυξανόμενο κόστος ρεύματος. Επιπλέον, η επιστροφή του τεκμαρτού φορολογικού καθεστώτος χωρίς ενημέρωση, επιβάρυνε περαιτέρω τους επαγγελματίες με αδικαιολόγητες χρεώσεις.
Το επάγγελμα των περιπτερούχων δεν προσελκύει πλέον νέους ανθρώπους. Οι μόνοι που το συνεχίζουν είναι συνήθως μέλη οικογενειών με πολυετή παράδοση στο χώρο. Η απουσία «νέου αίματος» ενισχύει την προοπτική εξαφάνισης του κλάδου στο εγγύς μέλλον.
Οι περιπτερούχοι αντιμετωπίζουν καθημερινά κινδύνους, τόσο από την εγκληματικότητα όσο και από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες. «Ζούμε το μεροκάματο του φόβου και του πόνου», τονίζει ο κ. Μαλλιός, αναφέροντας πως τα περιστατικά κλοπών και επιθέσεων είναι συχνά και η αστυνόμευση ελλιπής.
Παρά τις δυσκολίες, ο κλάδος δεν πρόκειται να εξαφανιστεί σύντομα. «Για 20–30 χρόνια τουλάχιστον, τα περίπτερα έχουν ζωή μπροστά τους», λέει ο κ. Μάλλιος. Σημαντικό ρόλο παίζει και ο τουρισμός, καθώς τα μικρά αυτά κιόσκια αποτελούν για τους ξένους ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της ελληνικής καθημερινότητας.
Ιστορίες επιτυχίας ξεκίνησαν από μικρά περίπτερα: ο Γιάννης Γεωργακάς ίδρυσε το Μινιόν το 1934, ενώ τα αδέλφια Χόντου ξεκίνησαν από περίπτερα για να δημιουργήσουν την αλυσίδα Hondos Center.
Το βράδυ που ένα περίπτερο βυθίστηκε στην Πανεπιστημίου
Ένα από τα πιο επεισοδιακά περιστατικά στην ιστορία των έργων του μετρό στην Αθήνα συνέβη το βράδυ 3 Οκτωβρίου 1997 στην οδό Πανεπιστημίου, όταν η γη άνοιξε και «κατάπιε» ένα μικρό περίπτερο, την ώρα που συνεργείο τηλεοπτικού σταθμού βρισκόταν σε ζωντανή μετάδοση.
Η επόμενη μέρα μετέτρεψε την Πανεπιστημίου σε κενό δρόμο, τα αυτοκίνητα δεν κυκλοφορούσαν, οι περαστικοί απέφευγαν τη λεωφόρο και τα πρωτοσέλιδα σατίριζαν το περιστατικό με καυστικά σχόλια.
Το περίπτερο καλύφθηκε τελικά με τσιμέντο ταχείας πήξεως και ο ιδιοκτήτης δεσμεύτηκε να αποζημιωθεί. Αργότερα, η Δικαιοσύνη επέβαλε ποινή φυλάκισης έξι μηνών στον Γάλλο μηχανικό Jean Claude Landry, υπεύθυνο για την επίβλεψη του έργου διάνοιξης στην Πανεπιστημίου.
Το περιστατικό έμεινε στην ιστορία ως το πιο δραματικό και ταυτόχρονα αστείο κατασκευαστικό ευτράπελο του μετρό στην πρωτεύουσα.
Η αιφνιδιαστική βύθιση του περιπτέρου έγινε και σύνθημα στα στόματα των διαδηλωτών της εποχής που τραγουδούσαν ρυθμικά σε κάθε διαμαρτυρία τους: «Αυτό το νομοσχέδιο αυτού του υπουργείου, θα πέσει σαν περίπτερο στην Πανεπιστημίου!».
