Ένα απλό φλιτζάνι τσάι το πρωί μπορεί να προσφέρει περισσότερα οφέλη για την αρτηριακή πίεση απ’ ό,τι φαντάζεστε. Μια πρόσφατη διεθνής μελέτη αποκαλύπτει ότι ορισμένα κοινά τρόφιμα, όπως το τσάι και η μαύρη σοκολάτα, διαθέτουν αξιοσημείωτη καρδιοπροστατευτική δράση, συγκρίσιμη με εκείνη πολλών φαρμακευτικών σκευασμάτων -ιδιαίτερα για τα άτομα που έχουν ήδη υπέρταση.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν 145 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, στις οποίες συμμετείχαν περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τρόφιμα πλούσια σε φλαβανόλες μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στη μείωση της πίεσης του αίματος. Σε ασθενείς με υψηλές τιμές, η καθημερινή κατανάλωση αυτών των ουσιών μείωσε κατά μέσο όρο τη συστολική πίεση κατά 6 mmHg και τη διαστολική κατά 3 mmHg -τιμές συγκρίσιμες με την αποτελεσματικότητα πολλών αντιυπερτασικών φαρμάκων.
Σε όλο το εύρος των συμμετεχόντων, η μέση μείωση της πίεσης του ιατρείου ήταν 2,8/2,0 mmHg (συστολική/διαστολική), ενώ στην 24ωρη περιπατητική παρακολούθηση καταγράφηκαν μειώσεις 3,7/2,6 mmHg. Στα υπερτασικά άτομα, τα αποτελέσματα ήταν πιο έντονα: 5,9/2,7 mmHg στο ιατρείο και 6,8/5,1 mmHg στην 24ωρη παρακολούθηση.
Η εν λόγω μελέτη, δημοσιευμένη στο European Journal of Preventive Cardiology, επικεντρώθηκε σε τρόφιμα που είναι ήδη δημοφιλή, όπως το μαύρο και πράσινο τσάι, η μαύρη σοκολάτα, τα μήλα και τα σταφύλια. Σε αντίθεση με τις συνήθεις έρευνες που χρησιμοποιούν απομονωμένες ουσίες υπό τεχνητές συνθήκες, η συγκεκριμένη ανάλυση βασίστηκε σε ολόκληρα τρόφιμα, που οι άνθρωποι μπορούν εύκολα να ενσωματώσουν στην καθημερινότητά τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ερευνητική ομάδα εξέτασε δημοσιευμένες μελέτες από το 1946 έως το 2024, επιλέγοντας αποκλειστικά εκείνες που πληρούσαν τα κριτήρια των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών: το πρότυπο αξιοπιστίας στην ιατρική επιστήμη. Ωστόσο, παρατηρήθηκε σημαντική ετερογένεια μεταξύ των μελετών, η οποία δεν εξηγήθηκε πλήρως από τους διαθέσιμους παράγοντες. Ως αποτέλεσμα, η συνολική ποιότητα των αποδεικτικών στοιχείων χαρακτηρίζεται ως «μέτρια», κάτι που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την ερμηνεία των ευρημάτων.
Τα ευεργετικά αποτελέσματα δεν περιορίστηκαν μόνο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Παρατηρήθηκε επίσης βελτίωση της λειτουργικότητας των αιμοφόρων αγγείων, όπως αξιολογείται μέσω της διαστολής με μεσολάβηση της ροής -μιας διαδικασίας που μετρά την ικανότητα των αρτηριών να διαστέλλονται με την αύξηση της ροής του αίματος. Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα εμφανίστηκε ανεξάρτητα από τις αλλαγές στην αρτηριακή πίεση, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι φλαβανόλες μπορεί να προσφέρουν επιπλέον καρδιοπροστατευτικά οφέλη.
Μεγαλύτερα οφέλη για όσους τα χρειάζονται περισσότερο
Οι μελέτες διέφεραν σημαντικά ως προς τη διάρκεια και τον σχεδιασμό: από εφάπαξ παρεμβάσεις με άμεσα αποτελέσματα έως μακροχρόνιες μελέτες διάρκειας μέχρι και 26 εβδομάδων. Οι συμμετέχοντες κυμαίνονταν από υγιή άτομα έως ασθενείς με διαβήτη, καρδιαγγειακές παθήσεις ή υψηλή πίεση, κάτι που προσδίδει ευρύτερη αξιοπιστία στα ευρήματα.
Όσον αφορά τη δοσολογία, η μέση παρέμβαση περιλάμβανε ημερήσια πρόσληψη περίπου 586mg φλαβανολών. Οι μελέτες με σοκολάτα χρησιμοποίησαν περίπου 56gr με περιεκτικότητα σε κακάο τουλάχιστον 75%, ενώ οι μελέτες για το τσάι παρείχαν περίπου 700ml ημερησίως, δηλαδή γύρω στα 3 φλιτζάνια. Αντίστοιχα, οι έρευνες για τα μήλα βασίστηκαν σε κατανάλωση περίπου 340gr, ήτοι δύο μέτρια φρούτα.
Τα πιο εμφανή οφέλη παρουσιάστηκαν σε άτομα με αυξημένη αρτηριακή πίεση. Σε ανθρώπους με φυσιολογικές τιμές, οι αλλαγές ήταν περιορισμένες. Αυτό το μοτίβο αντικατοπτρίζει και την κλινική εμπειρία με τα φάρμακα: οι επιδράσεις είναι εντονότερες όταν το πρόβλημα είναι πιο σοβαρό.
Επίσης, οι επιστήμονες συνέκριναν τις επιδράσεις απομονωμένων ενώσεων, όπως της επικατεχίνης (βρίσκεται στο κακάο) και της EGCG (σε υψηλή συγκέντρωση στο πράσινο τσάι), με τα ολόκληρα τρόφιμα. Τα ευρήματα ήταν σαφή: τα φυσικά προϊόντα είχαν πιο ισχυρή δράση, πιθανώς λόγω της συνέργειας πολλών διαφορετικών ενώσεων που δεν υπάρχουν στα συμπληρώματα. Βέβαια, μόνο στις μελέτες που χρησιμοποίησαν προϊόντα κακάο φάνηκε ότι η μείωση της πίεσης είχε σχέση με τη δόση της επικατεχίνης: μια δοσοεξαρτώμενη επίδραση που δεν παρατηρήθηκε σε άλλα τρόφιμα ή συμπληρώματα.
Η διαστολή με τη μεσολάβηση της ροής παρουσίασε μέση βελτίωση της τάξης του 2%, ένα ποσοστό που ενδέχεται να ακούγεται χαμηλό, αλλά αντιστοιχεί σε περίπου 10% μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, ανά 1% αύξησης στο εν λόγω μέτρο.
Επιπλέον, οι παρενέργειες ήταν εξαιρετικά σπάνιες: μόλις 0,4% των συμμετεχόντων ανέφερε ήπια ενοχλήματα, όπως γαστρεντερική δυσφορία ή παροδικούς πονοκεφάλους. Αντίθετα, τα συνήθη φάρμακα για την πίεση συχνά συνοδεύονται από σημαντικότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Ένα απλό αλλά σημαντικό βήμα για την καρδιοπροστασία
Οι ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες από την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία και παρόμοιους φορείς συστήνουν τον περιορισμό της πρόσληψης νατρίου, τη συστηματική άσκηση και την τήρηση διατροφικών προτύπων, όπως η μεσογειακή δίαιτα. Η ενεργή ενσωμάτωση τροφών πλούσιων σε φλαβανόλες μπορεί να αποτελέσει μια εξίσου ουσιαστική στρατηγική.
Ωστόσο, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι, παρά την ασφάλεια των φυσικών πηγών, τα συμπληρώματα σε υψηλές δόσεις ενδέχεται να προκαλέσουν αλληλεπιδράσεις με φάρμακα ή ακόμα και προβλήματα στο ήπαρ. Ως εκ τούτου, προτείνεται η προτίμηση στα πλήρη τρόφιμα έναντι των συμπληρωμάτων, ιδιαίτερα για άτομα υπό φαρμακευτική αγωγή.
Για όσους πάσχουν από διαβήτη, τα νέα δεν είναι εξίσου ενθαρρυντικά. Η μετα-ανάλυση δεν ανέδειξε σταθερά θετικά αποτελέσματα σε αυτήν την υποομάδα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ίσως απαιτούνται διαφορετικές στρατηγικές ή μεγαλύτερες ποσότητες για να υπάρξει ουσιαστική βελτίωση.
«Αν και δεν αντικαθιστά τα συνταγογραφούμενα φάρμακα ή την ιατρική καθοδήγηση, η προσθήκη περισσότερων τροφών πλούσιων σε φλαβανόλες στην καθημερινή διατροφή θα μπορούσε να είναι πολύτιμη για την καρδιαγγειακή υγεία, ιδιαίτερα για όσους έχουν αυξημένη πίεση», ανέφερε ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Christian Heiss, από το Πανεπιστήμιο του Surrey. «Πρόκειται για ελπιδοφόρα δεδομένα που απαιτούν περαιτέρω επιστημονική διερεύνηση».
Η εν λόγω εργασία έρχεται να ενισχύσει τα αποτελέσματα της μεγάλης μελέτης COSMOS (2022), η οποία παρακολούθησε πάνω από 21.000 άτομα και διαπίστωσε ότι η καθημερινή λήψη συμπληρωμάτων φλαβανολών από κακάο συσχετίστηκε με 27% μείωση στους θανάτους από καρδιαγγειακές παθήσεις.
Σε συνδυασμό με τα νέα ευρήματα, γίνεται πλέον ολοένα και πιο προφανές ότι η ενσωμάτωση αυτών των τροφών σε μια υγιεινή διατροφή μπορεί να είναι κρίσιμη για την πρόληψη. Ένα καθημερινό κομμάτι μαύρης σοκολάτας ή ένα φλιτζάνι τσάι είναι προσιτές και γευστικές επιλογές που, αν επιλέγονται σωστά -όπως σοκολάτα με τουλάχιστον 75% κακάο -μπορούν να ενισχύσουν τη μακροπρόθεσμη καρδιοαγγειακή ευεξία.
www.ygeiamou.gr
