ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΟΡΦΙΔΗΣ
Τη δική τους θέση στο «τραπέζι» για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, ενός σχεδίου που σε βάθος δεκαετίας εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσει το 1 τρισ. δολάρια, αρχίζουν να διεκδικούν ελληνικοί όμιλοι.
Δύο πρόσφατα σημαντικά deals (η συμφωνία της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με την κρατική Ukrhydroenergo και η κοινή εταιρεία AKTOR-ΔΕΠΑ Εμπορίας για την προμήθεια και εξαγωγή LNG προς Ουκρανία και Βαλκάνια), που συνέπεσαν χρονικά με την επίσκεψη Ζελένσκι στην Αθήνα, δημιουργούν νέο momentum, λειτουργώντας ως σημείο εκκίνησης και για άλλους παίκτες. Οι τελευταίοι βλέπουν ευκαιρίες σε υποδομές, ενέργεια, βιομηχανικά υλικά και τεχνικές υπηρεσίες.
Η προοπτική αυτή αποκτά μεγαλύτερο βάθος, καθώς η Ουκρανία περνά από τη φάση της άμεσης αποκατάστασης σε αυτήν του μακροπρόθεσμου παραγωγικού και ενεργειακού επανασχεδιασμού, με τις πρώτες συναντήσεις ελληνικών ομίλων και ουκρανικών φορέων σε Βαρσοβία, Αθήνα και περιφερειακές αγορές να διαμορφώνουν τις πρώτες γραμμές συνεργασιών.
Το νέο αυτό τοπίο ήταν εμφανές στη διεθνή έκθεση ReBuild Ukraine 2025 στη Βαρσοβία, όπου υπήρξε αξιοσημείωτη ελληνική παρουσία στο εθνικό περίπτερο που είχε ετοιμάσει το Enterprise Greece, καθώς η οικονομική διπλωματία και ο αρμόδιος υφυπουργός Εξωτερικών Χάρης Θεοχάρης δουλεύουν εντατικά τη διμερή προσέγγιση τόσο θεσμικά όσο και σε επίπεδο εταιρειών.
Στο επίκεντρο βρέθηκαν εταιρείες όπως η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η οποία υπέγραψε συμφωνία με την Ukrhydroenergo για έργο αντλησιοταμίευσης, αξιοποιώντας τεχνογνωσία από την αντίστοιχη ανάπτυξη στην Αμφιλοχία, καθώς και η Archirodon, με ρόλο σε μεγάλα EPC έργα διεθνώς και ενδιαφέρον για διείσδυση σε έργα υποδομών και ενέργειας στην Ουκρανία. Επίσης, ιδιαίτερο βάρος είχε η παρουσία επιχειρήσεων βαριάς βιομηχανίας και υλικών που μπορούν να λειτουργήσουν είτε ως προμηθευτές είτε ως μέλη κοινοπραξιών. Ισχυρή παρουσία είχε ο Ομιλος Viohalco μέσω της Hellenic Cables, της ΣΙΔΕΝΟΡ και της Steelmet, ο οποίος αναζητά τρόπους συμμετοχής σε ενεργειακά έργα και υποδομές μεταφοράς ενέργειας, καθώς και σε συμβόλαια προμήθειας χάλυβα και βιομηχανικού εξοπλισμού για μεγάλα έργα ανοικοδόμησης.
Μεταξύ των εταιρειών που κυνηγούν μία θέση στη μεγάλη ουκρανική πίτα βρίσκονται επίσης η Gekas Metal Group από τη βόρεια Ελλάδα, που δραστηριοποιείται στον χώρο των μεταλλικών κατασκευών, με ρόλο κυρίως ως εξειδικευμένος προμηθευτής σε έργα EPC (τα περίφημα έργα «με το κλειδί στο χέρι» που προβλέπουν Σύμβαση Μελέτης, Προμήθειας και Κατασκευής), και η DP Pumps, με υψηλή εξωστρεφή δραστηριότητα και εξαγωγές σε πολλές χώρες, που προσφέρεται ως προμηθεύτρια αντλιών και λύσεων υδραυλικών συστημάτων για βιομηχανικά και ενεργειακά έργα.
Στο πεδίο της περιβαλλοντικής διαχείρισης συμμετείχε η Mesogeios, σε έναν τομέα κρίσιμο για την προετοιμασία των περιοχών όπου θα αναπτυχθούν έργα – από καθαρισμούς και αποκατάσταση εδαφών έως waste management σε μεγάλα εργοτάξια. Παράλληλα, το οικοσύστημα συμπληρώνουν εταιρείες τεχνολογίας και υπηρεσιών που υποστηρίζουν τον κύκλο έργου όπως η Bright, με εξειδίκευση σε λύσεις φωτισμού για υποδομές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, η Samaras & Associates με consulting engineering και τεχνική υποστήριξη σε έργα διεθνώς, και η NK Law Firm με νομικές υπηρεσίες σε διασυνοριακά projects.
Αν και πρόκειται για εταιρείες με διαφορετικά μεγέθη, αντικείμενο και βαθμό εμπλοκής, η συμμετοχή τους στη Βαρσοβία δημιουργεί ένα πρώτο πλέγμα παρουσίας – όχι μόνο σε επίπεδο αναδόχων έργων, αλλά και στην αλυσίδα εφοδιασμού, των υλικών, του εξοπλισμού και των υπηρεσιών που προϋποθέτουν τα μεγάλα έργα ανοικοδόμησης.
Σύμφωνα με κυβερνητικές και επιχειρηματικές πηγές που συμμετείχαν στην αποστολή, στο περιθώριο της έκθεσης πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις μεταξύ ελληνικών και ουκρανικών φορέων, καθώς και επαφές εταιρειών με διεθνείς ομίλους για διερεύνηση πιθανών συνεργασιών και κοινοπραξιών, στο πλαίσιο προετοιμασίας για τα μεγάλα έργα που θα προκηρυχθούν τους επόμενους μήνες.
Την αποστολή πλαισίωσε ο υφυπουργός Εξωτερικών Χάρης Θεοχάρης, με θεσμικό ρόλο στην οικονομική διπλωματία και επαφές με ουκρανικά υπουργεία για έργα ενέργειας, περιφερειακής ανάπτυξης και υποδομών, αποτυπώνοντας ότι η ελληνική παρουσία δεν περιορίζεται σε επίπεδο προβολής, αλλά συνοδεύεται από στόχευση για συγκεκριμένα projects και τεχνικές συνεργασίες
Η «γραμμή εκκίνησης»
Οι δύο συμφωνίες που ανακοινώθηκαν στην Αθήνα με αφορμή την επίσκεψη του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και της συνάντησης του με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, λειτουργούν ως η πρώτη έμπρακτη τοποθέτηση ελληνικών ομίλων σε έργα που συνδέονται με την ενεργειακή σταθεροποίηση και τη μελλοντική ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και την είσοδό τους στην ευρύτερη ενεργειακή αλυσίδα της περιοχής. Πιο «δομική» για την ουκρανική ενεργειακή αρχιτεκτονική θεωρείται η συμφωνία της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με την κρατική Ukrhydroenergo για την ανάπτυξη έργου αντλησιοταμίευσης. Η συμφωνία προβλέπει αξιοποίηση τεχνογνωσίας από το ελληνικό project στην Αμφιλοχία, ένα από τα μεγαλύτερα αντίστοιχα έργα αποθήκευσης ενέργειας στην Ευρώπη. Η συνεργασία δημιουργεί προϋποθέσεις για έργα που ενισχύουν τη σταθερότητα του ουκρανικού δικτύου ηλεκτροδότησης, σε μια περίοδο που η χώρα αναζητά λύσεις αποθήκευσης και διαχείρισης αιχμών, ώστε να ενσωματώσει σταδιακά περισσότερες ΑΠΕ στο σύστημα.
Διαφορετικής φύσης αλλά στρατηγικής σημασίας, μια που δημιουργεί τον περίφημο κάθετο άξονα μεταφοράς φυσικού αερίου, είναι η συμφωνία μεταξύ AKTOR και ΔΕΠΑ Εμπορίας για την τροφοδοσία Ουκρανίας και Βαλκανίων με LNG μέσω Ελλάδας και Ρουμανίας. Η συγκεκριμένη τοποθέτηση αφορά την ενίσχυση της ενεργειακής τροφοδοσίας μέσω θαλάσσιων και χερσαίων διαδρομών, τοποθετώντας ελληνικούς ομίλους στην αλυσίδα εισαγωγής και μεταφοράς καυσίμων.
Οι δύο συμφωνίες δημιουργούν ένα πρώτο υπόβαθρο ελληνικής παρουσίας στο πεδίο, από έργα παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας έως την τροφοδοσία και μεταφορά καυσίμων στην ευρύτερη περιοχή. Και καθώς οι ουκρανικές αρχές, μαζί με ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, προχωρούν σε πιο σύνθετες και πολυετείς παρεμβάσεις, το ελληνικό ενδιαφέρον επεκτείνεται ήδη σε υλικά, εξοπλισμό, EPC συμβάσεις, περιβαλλοντικές υπηρεσίες και δίκτυα, πέρα από τις δύο πρώτες κινήσεις που λειτούργησαν ως «άνοιγμα πόρτας».
Εν τω μεταξύ, ελληνικοί όμιλοι επιχειρούν να διαμορφώσουν θέση και μέσω της Ρουμανίας, η οποία εξελίσσεται σε ενεργειακό και διαμετακομιστικό κόμβο για τη ΝΑ Ευρώπη. Αν και οι κινήσεις αυτές δεν σχετίζονται αποκλειστικά με έργα στην Ουκρανία, δημιουργούν περιφερειακή παρουσία που μπορεί να αποτελέσει βάση για συμμετοχή στη μελλοντική ανοικοδόμηση, ειδικά σε ενεργειακά projects, διασυνδέσεις και υποδομές μεταφοράς.
Η ΔΕΗ, μεταξύ άλλων, ενισχύει την παρουσία της στην περιοχή με χαρτοφυλάκιο που περιλαμβάνει έργα ΑΠΕ, συμμετοχή σε δίκτυα και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στοχεύοντας σε ρόλο αναφορικά με την περιφερειακή ενεργειακή σταθερότητα.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται επίσης HELLENiQ Energy και Motor Oil, που έχουν αναπτύξει δραστηριότητα σε διάφορα έργα. Ενεργό ρόλο επίσης έχει ο Ομιλος Metlen τόσο μέσω έργων ενέργειας όσο και ως EPC contractor, γεγονός που επιτρέπει δυνητικά συμμετοχή σε μελλοντικά έργα που θα αφορούν δίκτυα, υποδομές και ενεργειακές εγκαταστάσεις στην ευρύτερη περιοχή.
Πέρα από τις κινήσεις των επιχειρήσεων, θεσμικό ρόλο στη διασύνδεση της Ελλάδας με τα μεγάλα έργα ανοικοδόμησης επιδιώκει το Project Preparation Facility (PPF) του Υπερταμείου. Με το know how που έχει ως μηχανισμός προετοιμασίας, ωρίμασης και συντονισμού έργων, στη μονάδα της οποίας προΐσταται ο κ. Πάνος Σταμπουλίδης, θέλει να μπει σε μια εποχή εξωστρέφειας, ξεκινώντας από την Ουκρανία. Ηδη έχει σχηματιστεί ειδική ομάδα γι’ αυτό, η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, το προσεχές διάστημα θα βρεθεί στην Ουκρανία για διερευνητικές επαφές.
Οι τομείς ανοικοδόμησης
Πίσω από το συνολικό μέγεθος της ανοικοδόμησης -524 δισ. δολάρια για την περίοδο 2022-2024, που σε βάθος δεκαετίας εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσει το 1 τρισ. δολάρια σύμφωνα με Παγκόσμια Τράπεζα, Κομισιόν, ΟΗΕ και ουκρανική κυβέρνηση- κρύβεται ένα μωσαϊκό έργων με διαφορετικούς ορίζοντες και προτεραιότητες.
■ Στέγαση & δημόσιες υποδομές. Ενα μεγάλο μέρος του οικιστικού αποθέματος έχει καταστραφεί και απαιτείται τόσο αποκατάσταση όσο και ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, σχολείων, νοσοκομείων και υποδομών κοινής ωφέλειας, με προϋπολογισμούς δεκάδων δισεκατομμυρίων σε πρώτο στάδιο.
■ Μεταφορές & logistics. Δρόμοι, γέφυρες, σιδηρόδρομοι, λιμάνια και κόμβοι logistics έχουν υποστεί εκτεταμένες ζημιές – οι ανάγκες φτάνουν σε δεκάδες δισεκατομμύρια, με στόχο ένα νέο δίκτυο που θα συνδέει την Ουκρανία στενότερα με τους ευρωπαϊκούς διαδρόμους εμπορίου και ενέργειας.
■ Ενέργεια. Με μεγάλο μέρος του συστήματος να έχει πληγεί, η ανοικοδόμηση δεν περιορίζεται στην αποκατάσταση, αλλά στοχεύει σε αποκεντρωμένο και καθαρό ενεργειακό μοντέλο με ΑΠΕ, δίκτυα, αποθήκευση και ευφυή διαχείριση φορτίου. Εδώ εντάσσονται έργα αντλησιοταμίευσης, υδροηλεκτρικά, νέοι υποσταθμοί και διασυνδέσεις.
■ Βιομηχανική παραγωγή & εμπορικές υποδομές. Η ζημιά στον παραγωγικό ιστό οδηγεί σε ανάγκη επενδύσεων σε εργοστάσια, αποθήκες, βιομηχανικά πάρκα και υποδομές logistics, αλλά και σε γεωργικές εγκαταστάσεις, αποθήκευση, μεταποίηση και αρδευτικά συστήματα.
■ Περιβάλλον & αποκατάσταση. Καθαρισμοί, απομάκρυνση επικίνδυνων υλικών, απορρύπανση εδαφών και εκκαθάριση ναρκών προηγούνται κάθε άλλου έργου και απορροφούν σημαντικούς πόρους ήδη από σήμερα.
Η χρηματοδότηση
Η πηγή της χρηματοδότησης όλων αυτών, όπως φαίνεται, θα είναι διάφορα και παράλληλα εργαλεία που ενεργοποιούνται σε διαφορετικές φάσεις του σχεδίου, με σημαντικό μέρος των πόρων να προέρχεται από διεθνείς θεσμούς και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση χρηματοδοτεί ήδη έργα άμεσης αποκατάστασης και υποστήριξης θεσμών, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των μελλοντικών υποδομών αναμένεται να ενεργοποιηθεί μέσω μηχανισμών τύπου EU Ukraine Facility και συγχρηματοδοτήσεων με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Ο ρόλος της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων παραμένει καθοριστικός, καθώς διαθέτουν την τεχνική ικανότητα να σχεδιάσουν πολυετή προγράμματα, να επιμερίσουν κινδύνους και να προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια σε μεγάλης κλίμακας έργα υποδομών.
Σημαντικό αλλά ανοιχτό παραμένει το ζήτημα αξιοποίησης παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης. Αν και βρίσκεται στο τραπέζι ως επιλογή, απαιτείται συντονισμός σε επίπεδο διεθνούς δικαίου και πολιτικής συμφωνίας, γεγονός που καθιστά το εργαλείο αυτό περισσότερο μεσοπρόθεσμη παρά άμεση λύση, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις. Σε κάθε περίπτωση, τα κονδύλια δεν αναμένεται να εκταμιευθούν ως ένα ενιαίο πακέτο, αλλά σταδιακά, ανάλογα με την ωρίμαση των έργων και την πορεία της σταθεροποίησης. Αυτό σημαίνει ότι το αρχικό κύμα έργων αφορά βασικές υποδομές και «πρώτες ανάγκες», ενώ οι μεγαλύτερες προκηρύξεις, ιδίως σε ενέργεια, μεταφορές και παραγωγή, θα ενεργοποιηθούν σε βάθος χρόνου, καθώς η ανοικοδόμηση μετατρέπεται από άμεση αποκατάσταση σε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Λεζάντα κεντρικής φωτογραφίας: Το ελληνικό περίπτερο που είχε ετοιμάσει το Enterprise Greece στη διεθνή έκθεση ReBuild Ukraine 2025 στη Βαρσοβία, στην οποία έδωσε το «παρών» ο υφυπουργός Εξωτερικών Χάρης Θεοχάρης.
www.newmoney.gr
