ΤΩΝ ΚΩΣΤΗ Χ. ΠΛΑΝΤΖΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΤΖΑΝΝΕ
Τα τρία νέα ευρωπαϊκά ταμεία που φέρνουν επιδοτήσεις άνω των 8 δισ. ευρώ ως το 2032 στην Ελλάδα έχουν στόχο να δώσουν μεγάλες ανάσες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, στηρίζοντας την οικονομία και την ελληνική περιφέρεια την περίοδο ακριβώς μετά το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης, που τον Αύγουστο του 2026 θα κλείσει οριστικά έχοντας εισφέρει επιχορηγήσεις ύψους 18 δισ. ως τότε στη χώρα μας. Το πακέτο των 8 -και πλέον- δισ. ευρώ στοχεύει στην καρδιά της καθημερινότητας εκατομμυρίων πολιτών και υπόσχεται να αλλάξει τα πάντα.
Στο ορατό μέλλον, από το 2026-2027 και μετά:
■ Οι λογαριασμοί ενέργειας και οι χρεώσεις ΥΚΩ δεν θα είναι πλέον εφιάλτης κάθε μήνα για 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά ακόμα και όταν στην Ευρώπη θα αυξάνονται οι περιβαλλοντικοί φόροι.
■ Τα ελληνικά νησιά δεν θα κινδυνεύουν να μείνουν στο σκοτάδι και θα απολαμβάνουν άφθονη και φθηνή ενέργεια από ήλιο, άνεμο και μπαταρίες, ενώ με υδατοφράγματα θα επιλυθούν τα ολοένα μεγαλύτερα προβλήματα υδροδότησης και λειψυδρίας.
■ Στα λιμάνια τα πλοία θα κινούνται με ηλεκτρισμό και όχι με ντιζελομηχανές (για αρχή στη γραμμή Πέραμα – Σαλαμίνα και ευρύτερα στη συνέχεια).
■ Σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ολοκαίνουρια ηλεκτρικά λεωφορεία και αναβαθμισμένοι συρμοί του μετρό θα εξυπηρετούν ταχύτερα και καλύτερα εκατομμύρια επιβάτες. Η μετακίνηση γίνεται απρόσκοπτη και φιλική για όλους, αλλά και για άτομα με αναπηρίες.
«Γέφυρες» ανάπτυξης για… νησιά, Περιφέρεια, Βιομηχανία
Τα τρία νέα χρηματοδοτικά εργαλεία που μπαίνουν στη ζωή μας είναι το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το Ταμείο Εκσυγχρονισμού και το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων. Οι πόροι τους προέρχονται από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπών CO2 και θα κατευθυνθούν σε παρεμβάσεις που αφορούν από την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και τις καθαρές μεταφορές μέχρι την ενεργειακή αυτονομία των νησιών και τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας. Στόχος είναι η μετάβαση σε μια πιο φθηνή και προσιτή ενέργεια «χωρίς να μένει κανείς πίσω», όπως λέει ο υπουργός Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου.
Οι παρεμβάσεις αγγίζουν άμεσα την τσέπη και την ποιότητα ζωής περίπου 1,5 εκατομμυρίου ευάλωτων νοικοκυριών και 75 χιλιάδων πολύ μικρών επιχειρήσεων. Οι ωφελούμενοι δεν θα ορίζονται μόνο με αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια (έως 25.000 ή και 30.000 ευρώ), αλλά και με κοινωνικά και γεωγραφικά, περιλαμβάνοντας άτομα με αναπηρία, μονογονεϊκές, τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες, ηλικιωμένους, φοιτητές και κατοίκους ορεινών, παραμεθόριων ή νησιωτικών περιοχών με υψηλότερα εισοδήματα.
Το νέο «Εξοικονομώ»
Βασική καινοτομία του νέου προγράμματος είναι η αλλαγή του τρόπου υλοποίησης των ενεργειακών αναβαθμίσεων που μέχρι σήμερα υλοποιούνταν μέσα από τις δράσεις του «Εξοικονομώ». Οι παρεμβάσεις πλέον για λόγους αποτελεσματικότητας και πιο γρήγορων ρυθμών -καθώς τα προγράμματα αυτά αντιμετώπισαν σοβαρά κενά και δυσλειτουργίες- θα γίνονται μέσω των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας, παρακάμπτοντας χρονοβόρες και δαιδαλώδεις διαδικασίες εγκρίσεων, με στόχο την άμεση και στοχευμένη ανακούφιση των ευάλωτων πολιτών χωρίς αυτό να σημαίνει την κατάργηση των επιδοτήσεων.
Ενα μέτρο που είναι πάνω στο τραπέζι αφορά την ενεργοποίηση των εταιρειών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών (ESCOs) που χρηματοδοτούν οι ίδιες τις εργασίες αναβάθμισης μιας κατοικίας και η αμοιβή τους συνδέεται με την εξοικονόμηση ενέργειας που πετυχαίνει ο πελάτης τους. Στον τομέα αυτό θα διατεθούν κονδύλια 1,1 δισ. ευρώ την περίοδο 2026-2032 (από τα 4,7 δισ. συνολικά για την ενεργειακή στήριξη των κατοικιών). Στόχος; Μόνιμα φθηνότεροι λογαριασμοί.
Το πρόγραμμα θα καλύπτει, μεταξύ άλλων, την επιδότηση για αντλίες θερμότητας (920 εκατ. ευρώ) και ηλιακούς θερμοσίφωνες (61 εκατ. ευρώ), φωτοβολταϊκά στη στέγη αντικαθιστώντας ενεργοβόρα και παρωχημένα συστήματα, αλλά και δίνοντας νέα ώθηση στην αγορά και το εμπόριο. Παράλληλα, θα συνεχιστεί η παροχή επιδομάτων θέρμανσης σε νοικοκυριά που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, καθώς δεν έχουν ακόμη τη δυνατότητα μετάβασης σε καθαρότερες μορφές ενέργειας. Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί με κοινωνικά και γεωγραφικά κριτήρια διευρύνοντας σημαντικά την περίμετρο των δικαιούχων. Ο αριθμός των ενεργειακά και μεταφορικά ευάλωτων νοικοκυριών αναμένεται να αυξηθεί από τα σημερινά 300.000 σε 600.000 αρχικά, με δυνατότητα επέκτασης ακόμη και έως το 1 εκατομμύριο.
Τι έρχεται
Το όλο εγχείρημα, αλλά ειδικά το σχέδιο για την ενεργειακή αυτονομία των νησιών και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανίας, φέρει τη σφραγίδα του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη.
Συγκεκριμένα:
■ Το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων αποτελεί ένα χρηματοδοτικό εργαλείο που δημιουργήθηκε αποκλειστικά για την Ελλάδα! Ξεκινά με κεφάλαια 1,775 δισ. ευρώ, που στόχο έχουν να κινητοποιήσουν επενδύσεις 4,4 δισ. ευρώ για τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης των νησιών. Γιγαντιαία έργα όπως η ηλεκτρική διασύνδεση των Δωδεκανήσων (Κόρινθος – Κω – Ρόδος – Κάρπαθος) με 2 δισ. ευρώ και του ΒΑ Αιγαίου (1,5 δισ. ευρώ) με την ηπειρωτική χώρα, μαζί με τις διασυνδέσεις μέσης τάσης σε 11 μικρά νησιά (Σίφνος, Κύθνος, Δονούσα, Αμοργός, Πάτμος, Λειψοί, Ανάφη, Σύμη, Αρκιοί, Αγαθονήσι, Ικαρία), θα εξαλείψουν τη χρήση ρυπογόνων ντιζελογεννητριών και θα μειώσουν δραστικά τις εκπομπές CO2, αποφεύγοντας επιβαρύνσεις και ελαφρύνοντας μελλοντικά τους λογαριασμούς ρεύματος για όλους. Προβλέπονται φωτοβολταϊκά με μπαταρίες σε σπίτια, επιχειρήσεις και δήμους, αλλά και μεγάλα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (μπαταρίες) για την ασφάλεια του δικτύου. Στα σχέδια περιλαμβάνεται και η δημιουργία φραγμάτων πολλαπλού σκοπού για ύδρευση, άρδευση και παραγωγή ενέργειας.
■ Την ίδια στιγμή, το Ταμείο Εκσυγχρονισμού θα στηρίξει τη βαριά βιομηχανία και τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις για να μειώσουν το κόστος τους μέσω εξοικονόμησης ενέργειας και απεξάρτησης από ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα, θα χρηματοδοτηθούν έργα υποδομής σε όλη τη χώρα, από την ενεργειακή αναβάθμιση στρατιωτικών εργοστασίων μέχρι ειδικών σχολείων, καθώς και τον εκσυγχρονισμό εμβληματικών αθλητικών εγκαταστάσεων όπως το ΟΑΚΑ ή το Καυτανζόγλειο.
Η βιομηχανία αλλάζει
Αυτά είναι μόνο η αρχή. Με 757 εκατ. ευρώ (για αρχή) το Ταμείο Εκσυγχρονισμού στοχεύει στον εξηλεκτρισμό της βαριάς βιομηχανίας, αντικαθιστώντας τις ενεργοβόρες τεχνολογίες με σύγχρονα συστήματα που θα μειώνουν δραστικά το κόστος παραγωγής. Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις -που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας- θα λάβουν επιχορηγήσεις έως 70% του κόστους για αγορά ηλεκτρικών επαγγελματικών οχημάτων και ενεργειακή αναβάθμιση του εξοπλισμού τους. Τα εμπορικά επιμελητήρια θα λειτουργήσουν ως «one stop shop» για την ενημέρωση και υποστήριξη των μικρών επιχειρήσεων, διευκολύνοντας την πρόσβασή τους στη χρηματοδότηση.
Παράλληλα, προωθούνται έργα STEP Seal Award για την εξοικονόμηση ενέργειας στη μεταποίηση, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη μονάδων παραγωγής εναλλακτικών καυσίμων. Η στρατηγική αυτή διασφαλίζει ότι «χρήματα από τη βιομηχανία επιστρέφουν στη βιομηχανία», όπως τονίζει η κυβέρνηση.
Ωφελούνται όλοι
Ο πυρήνας της νέας στρατηγικής είναι η προστασία των πολιτών που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ανάγκη. Καλύπτει πολλές ανάγκες, από φθηνότερο ρεύμα μέχρι… φιλικότερο και οικονομικότερο σπίτι.
Με χρηματοδότηση 4,7 δισ. ευρώ, το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο θα λειτουργεί προληπτικά: πριν ακόμα εφαρμοστεί ο φόρος άνθρακα σε κτίρια και μεταφορές (ΣΕΔΕ ΙΙ) το 2026-2027, το κράτος θα επιδοτεί (έως 100% ενδεχομένως) και θα θωρακίζει ενεργειακά τα ευάλωτα νοικοκυριά.
Οι παρεμβάσεις είναι άμεσες και απτές. Μεταξύ άλλων σχεδιάζονται:
■ «Εξηλεκτρισμός» επιχειρήσεων: Ενισχύονται οι πολύ μικρές επιχειρήσεις για ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων τους και για αντικατάσταση πετρελαιοκίνητων επαγγελματικών οχημάτων με καινούρια ηλεκτρικά.
■ Επιδότηση στέγασης και «τσέπης»: Το πακέτο προβλέπει πόρους 480 εκατ. ευρώ για άμεση εισοδηματική στήριξη. Αυτό περιλαμβάνει ένα έξτρα επίδομα θέρμανσης ύψους 300 εκατ. ευρώ και επιδότηση ενοικίου 200 εκατ. ευρώ για ευάλωτα νοικοκυριά. Το μέτρο μπορεί να λάβει τη μορφή ετήσιας οικονομικής ενίσχυσης 250 ευρώ για άτομα με αναπηρία που λαμβάνουν σύνταξη ή επίδομα λόγω αναπηρίας και θα δοθεί επιπρόσθετα σε όποια άλλα επιδόματα λαμβάνουν για κάλυψη του αυξημένου κόστους διαβίωσης. Παράλληλα, δρομολογείται η δημιουργία κοινωνικών κατοικιών σε ακίνητα του Δημοσίου, η ανακαίνιση φοιτητικών εστιών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Ιωάννινα και η επιδότηση ενοικίου σε δημόσιους λειτουργούς που υπηρετούν σε απομακρυσμένες ή ορεινές περιοχές και νησιά.
■ «Αυτοκίνηση» για ΑμεΑ: Σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού, θα δοθεί επιδότηση 60 εκατ. ευρώ για την απόκτηση ηλεκτρικών αμαξιδίων, mobility scooters και hand bikes, για άτομα με αναπηρία. Η ενίσχυση αυτή θα καλύπτει το ποσόν που δεν καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ, δίνοντας τη δυνατότητα στους δικαιούχους να αποκτήσουν δωρεάν τον εξοπλισμό που έχουν ανάγκη στην καθημερινότητά τους.
Επανάσταση σε μεταφορές και υποδομές
Το πρόγραμμα φέρνει νέα εποχή στις δημόσιες μεταφορές, καθιστώντας τες πιο σύγχρονες, πράσινες και φιλικές προς όλους. Η εικόνα των ελληνικών πόλεων και δρόμων αλλάζει με έργα όπως:
■ Περισσότερα (και συχνότερα) λεωφορεία στους δρόμους: Προβλέπεται η αγορά 360 νέων λεωφορείων. Θα προστεθούν 210 ηλεκτρικά λεωφορεία σε Αττική και Θεσσαλονίκη (κόστος 117 εκατ. ευρώ), ενώ επιπλέον 100 ηλεκτρικά και 50 λεωφορεία υδρογόνου (93 εκατ. ευρώ) θα αντικαταστήσουν παλαιότερα ρυπογόνα οχήματα. Ολα θα είναι πλήρως προσβάσιμα σε όλους, ενώ προβλέπεται και υπηρεσία «on demand» μεταφοράς ευάλωτων και ανάπηρων.
■ Ανανέωση στο μετρό: Με 200 εκατ. ευρώ θα αγοραστούν νέοι σύγχρονοι συρμοί για να πυκνώσουν τα δρομολόγια στις Γραμμές 2 και 3 του μετρό της Αθήνας, ενώ θα γίνει και πλήρης ανάταξη των παλαιών συρμών της ιστορικής Γραμμής 1.
■ «Πράσινη» Ναυτιλία: Σχεδιάζονται κίνητρα για μεταποίηση και ανανέωση του στόλου της ακτοπλοΐας με ενεργειακά αποδοτικότερα ή και ηλεκτρικά πλοία. Τα ντιζελοκίνητα πορθμεία θα είναι σύντομα παρελθόν, καθώς δρομολογούνται ηλεκτρικά ferry boats σε εμβληματικές γραμμές, όπως στη γραμμή Πέραμα – Σαλαμίνα.
Παράλληλα, θα επιδοτηθεί ο ενεργειακός εκσυγχρονισμός και η μετασκευή πλοίων με στόχευση οι εργασίες αυτές να γίνουν σε ελληνικά ναυπηγεία τονώνοντας την εγχώρια βιομηχανία. Επίσης προβλέπεται η δημιουργία ποδηλατόδρομων, βελτίωση της προσβασιμότητας σε σταθμούς ΜΜΜ και επιδότηση για την απόκτηση ηλεκτρικών οχημάτων (social leasing) από ευάλωτα νοικοκυριά.
Παράλληλα, στον τομέα της Εκπαίδευσης εξασφαλίζεται η κάλυψη αναγκών μεταφοράς μαθητών με αναπηρία που φοιτούν σε Ειδικά Σχολεία, ενώ προωθείται η ενεργειακή αναβάθμιση αυτών. Προβλέπεται επίσης επιδοτούμενο πρόγραμμα απασχόλησης 1.000 ΑμεΑ σε δήμους της χώρας, με επιχορήγηση 75% μισθού και εισφορών έως 13.500 ευρώ ανά άτομο.
www.newmoney.gr
