Η Κομισιόν εισηγείται αύξηση-ρεκόρ στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, ο οποίος ανέρχεται πλέον σε περίπου 2 τρισεκατομμύρια ευρώ, έναντι 1,2 τρισ. της προηγούμενης περιόδου (2021-2027), χωρίς να υπολογίζονται τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Πρόκειται για αύξηση της τάξεως του 67%, που αλλάζει δραστικά τη δημοσιονομική φυσιογνωμία της Ένωσης. Πίσω από αυτή τη διεύρυνση βρίσκεται μια πλήρης αναδιάταξη των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων, με στόχο την αντιμετώπιση νέων γεωπολιτικών και οικονομικών προκλήσεων, όπως η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, η άμυνα, η κλιματική μετάβαση, η μετανάστευση και η στήριξη της Ουκρανίας.
Ωστόσο, ο σχεδιασμός αυτός φέρνει την Ελλάδα αντιμέτωπη με ιδιαίτερα σύνθετες και απαιτητικές συνθήκες, καθώς υποβαθμίζεται η σημασία των δύο βασικών πυλώνων κοινοτικής στήριξης από τους οποίους έχει επωφεληθεί διαχρονικά η χώρα: η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και η Πολιτική Συνοχής. Αν και τα απόλυτα ποσά που προορίζονται για αυτούς τους τομείς παραμένουν στα ίδια επίπεδα –περί τα 800 δισ. ευρώ– η συμμετοχή τους στον συνολικό προϋπολογισμό μειώνεται θεαματικά, από το 66% στο 40%. Επιπλέον, για πρώτη φορά, οι δύο χρηματοδοτικοί φάκελοι προτείνεται να ενοποιηθούν, με στόχο την απλοποίηση και την ενιαία διαχείριση των κονδυλίων.
Στη θέση των παραδοσιακών πυλώνων, η Κομισιόν θέτει στο επίκεντρο νέες χρηματοδοτικές προτεραιότητες. Προβλέπεται η ίδρυση Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας με προτεινόμενα κονδύλια που ξεπερνούν τα 400 δισ. ευρώ, με στόχο την προώθηση στρατηγικών τεχνολογιών, της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, της βιοοικονομίας και της άμυνας. Στο ίδιο πλαίσιο, ο προϋπολογισμός για την έρευνα και καινοτομία μέσω του προγράμματος Horizon Europe διπλασιάζεται στα 175 δισ., ενώ τα κονδύλια για άμυνα και διάστημα πενταπλασιάζονται, φτάνοντας τα 131 δισ. ευρώ.
Επιπλέον, δημιουργείται ο μηχανισμός Global Europe με 200 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 100 δισ. προορίζονται για τη στήριξη της Ουκρανίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στη διαχείριση της μετανάστευσης, με τριπλασιασμό των σχετικών κονδυλίων, στα 34 δισ. ευρώ.
Η Κομισιόν εισηγείται επίσης τη θέσπιση νέων ευρωπαϊκών φόρων (ίδιων πόρων), ώστε να ενισχυθεί η αυτονομία του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Μεταξύ των μέτρων είναι η επιβολή εταιρικού φόρου για τις μεγάλες επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 100 εκατ. ευρώ, η αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στον καπνό, και εισφορές από το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS) και τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM). Συνολικά, τα ετήσια έσοδα από τους νέους πόρους εκτιμώνται στα 44 δισ. ευρώ. Η πρόταση για αυξημένους φόρους στα καπνικά έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις εντός της Επιτροπής.
Το νέο ΠΔΠ αποτελεί την εναρκτήρια πρόταση της Επιτροπής σε μια μακρά διαδικασία διαπραγμάτευσης με τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η έγκρισή του απαιτεί ομοφωνία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και επικύρωση από τα εθνικά κοινοβούλια για τους νέους ίδιους πόρους. Το χρονοδιάγραμμα είναι ασφυκτικό, με στόχο την έναρξη ισχύος την 1η Ιανουαρίου 2028.
Η Ελλάδα, μέσα στο νέο δημοσιονομικό τοπίο που διαμορφώνεται, καλείται να επαναπροσδιορίσει τις στρατηγικές της προτεραιότητες και να ενισχύσει ουσιαστικά τις διοικητικές της δομές, προκειμένου να αξιοποιήσει αποτελεσματικά τα αναδιαρθρωμένα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ. Η απορρόφηση των κονδυλίων θα απαιτεί πλέον ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο διακυβέρνησης, καθώς τα νέα χρηματοδοτικά σχήματα θα διαχειρίζονται κεντρικά από τις κυβερνήσεις και όχι από τις περιφέρειες, ενώ η εκταμίευσή τους θα συνδέεται άμεσα με την πρόοδο συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων.
dnews.gr
