Τη Σύναξη των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και των λοιπών Ασωμάτων και Ουράνιων Αγγελικών Ταγμάτων τιμά σήμερα, 8 Νοεμβρίου, η Εκκλησία μας. Σήμερα γιορτάζουν όσοι και όσες φέρουν τα ονόματα Μιχαήλ, Γαβριήλ, Άγγελος, Σεραφείμ, Ταξιάρχης και Πανορμίτης. Ακόμη, σήμερα γιορτάζει και το όνομα Σταμάτης (αν και υπάρχει άγιος Σταμάτιος), σε ανάμνηση της παρέμβασης του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που «σταμάτησε» την αποστασία των αγγέλων προς τον Εωσφόρο φωνάζοντας «στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου Θεού» (ας σταθούμε σωστά, με συστολή απέναντι στο Θεό), ερχόμενος «εν τω μέσω του ουρανού».
Η λέξη Σύναξη ερμηνεύεται, σε σχέση με τη συγκεκριμένη εορτή, ως προσοχή, ομόνοια και ένωση, καθώς επίσης και σε ανάμνηση της αποστασίας του σατανά.
Κατά τον Άγιο Δημήριο του Ρωστώφ, η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τοποθετήσει τη «σύναξη» των Αγίων Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και όλων των «επουράνιων δυνάμεων» στις 8 Νοεμβρίου, για τον εξής λόγο:
Κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο, πρώτος μήνας του χρόνου ήταν ο Μάρτιος και ο Νοέμβριος ήταν ένατος (το λέει και τ’ όνομά του, «ένατος» στα λατινικά). Επειδή οι άγγελοι διακρίνονται σε εννέα «τάγματα», η γιορτή τους τοποθετήθηκε τον ένατο μήνα.
Επειδή εξάλλου οι άγγελοι (όπως φαίνεται π.χ. στο Ματθ. 25, 31, και σε όλη την έκταση της Αποκάλυψης) θα συνοδεύσουν τον Ιησού Χριστό κατά τη δευτέρα παρουσία Του και θα συνεργαστούν ποικιλότροπα στην υπόθεση της σωτηρίας των ανθρώπων κατά την ανατολή της αιώνιας ημέρας, της «Όγδοης Ημέρας της Δημιουργίας», η γιορτή τους τοποθετήθηκε την όγδοη ημέρα του ένατου μήνα.
Στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση οι άγγελοι είναι πνευματικά δημιουργήματα του Θεού, τα οποία έχουν ως αποστολή να δοξάζουν τον δημιουργό τους, να ανακοινώνουν στους ανθρώπους το θείο θέλημα και να εκτελούν τις θείες βουλές. Την ύπαρξη των αγγέλων μαρτυρεί τόσο η Αγία Γραφή (Παλαιά και Καινή Διαθήκη), όσο και η εκκλησιαστική παράδοση. Άγγελοι ήσαν και οι διάβολοι ή δαίμονες, οι οποίοι εξέπεσαν από την αρχική τους θέση, επειδή παρέβησαν τις εντολές του Θεού.
Για τον χρόνο δημιουργίας των αγγέλων δεν υπάρχουν μαρτυρίες από την Αγία Γραφή. Οι περισσότεροι από τους Πατέρες της Εκκλησίας (Γρηγόριος Ναζιανζηνός, Ιωάννης Δαμασκηνός κλπ) δέχονται ότι οι άγγελοι υπήρχαν προτού δημιουργηθεί ο υλικός κόσμος.
Ως προς τη φύση των αγγέλων, οι εκκλησιαστικοί πατέρες διδάσκουν ότι οι άγγελοι έχουν σώμα λεπτό, αιθέριο και άφθαρτο (Τερτυλιανός, Ωριγένης, Βασίλειος ο Μέγας, Αυγουστίνος, Γρηγόριος ο Θεολόγος), χωρίς, όμως, να παύουν να είναι ασώματες και νοερές φύσεις, απρόσβλητες από τις αλλοιώσεις που παθαίνει το ανθρώπινο σώμα, τη φθορά και τον θάνατο.
Η γιορτή των αγγέλων δεν είναι «μνήμη», αφού δεν υπάρχει ημέρα κοίμησης στους αγγέλους, αλλά μόνο «σύναξη», δηλαδή συγκέντρωση των χριστιανών για να τους τιμήσουν.
Ο αριθμός των αγγέλων είναι αναρίθμητος. Η Αγία Γραφή αναφέρει «μυριάδας αγγέλων» και «μυριάδες μυριάδων και χιλιάδες χιλιάδων». Μόνο τέσσερις αναφέρονται ονομαστικά. Πρόκειται για τους αρχαγγέλους και ταξιάρχες Μιχαήλ Γαβριήλ, Ραφαήλ και Ουριήλ.
Σύμφωνα με τα έργα που αποδίδονται στον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, οι άγγελοι χωρίζονται σε τρεις τάξεις και εννέα τάγματα, ιεραρχικά διατεταγμένα:
Σεραφείμ, Χερουβείμ, Θρόνοι
Κυριότητες, Εξουσίες, Δυνάμεις
Αρχές, Αρχάγγελοι, Άγγελοι
Ο Μιχαήλ και ο Γαβριήλ είναι οι πιο γνωστοί από τους αρχαγγέλους και Ταξιάρχες. Ο Μιχαήλ θεωρείται φύλακας άγγελος του ιουδαϊκού λαού και του Νέου Ισραήλ, δηλαδή του χριστιανισμού. Κατά την αποστασία του Σατανά, όταν ο Μιχαήλ είδε την πτώση του, κάλεσε τις ουράνιες δυνάμεις και αφού αναφώνησε το «πρόσχωμεν», ύμνησε με τους άλλους αγγέλους τον Θεό. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ είναι ο ψυχοπομπός άγγελος, αυτός που παίρνει τις ψυχές των ανθρώπων.
Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη να αναγγέλλει τον χρόνο του ερχομού του Μεσσία, ενώ στην Καινή Διαθήκη το όνομά του αναφέρεται μόνο στο Ευαγγέλιο του Λουκά, να προλέγει στον Ζαχαρία τη γέννηση του Ιωάννη του Πρόδρομου, να αναγγέλλει στην Παρθένο Μαρία τη γέννηση του Χριστού από αυτήν και να αποστέλλει τους ποιμένες τη νύχτα της γέννησης του Χριστού στη Βηθλεέμ, για να δουν και να προσκυνήσουν τον γεννηθέντα σωτήρα του κόσμου.
Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ είναι προστάτης της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, η οποία γιορτάζει σήμερα όπως κάθε χρόνο στις 8 Νοεμβρίου.
Οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ είναι προστάτες Άγιοι της Μυτιλήνης, των Σερρών, του Αιτωλικού και του Κορυδαλλού Αττικής.
