Σε μία πενταετία θα υλοποιηθεί το περιβόητο σχέδιο της κυβέρνησης για την ενίσχυση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας που περιλαμβάνει και την Κοινωνική Συμφωνία. Μάλιστα η παρακολούθηση εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης για την προώθηση των συλλογικών συμβάσεων θα ξεκινήσει το πρώτο τρίμηνο του 2028.
Κρίσιμη αλλαγή για εργαζόμενους και επιχειρήσεις είναι η πλήρης επαναφορά της μετενέργειας. Με το νέο πλαίσιο, όλοι οι κανονιστικοί όροι μιας συλλογικής σύμβασης εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της τρίμηνης παράτασής της, μέχρι να συναφθεί νέα συλλογική ή ακόμη και ατομική σύμβαση. Ωστόσο υπάρχει κενό για το αν θα υπάρξει αναδρομικότητα της μετενέργειας και αν ναι από πότε θα ισχύει.
Παράλληλα η ρήτρα εξαίρεσης επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομική κρίση – βάσει του άρθρου 53 του νόμου 4635/2019 – αποτελεί άλλο ένα «αγκάθι». Η ενεργοποίησή της θα μπορούσε να υπονομεύσει τον στόχο, καθώς αφορά επιχειρήσεις με προπτωχευτική ή εξυγιαντική διαδικασία.
2026: αλλάζουν οι κανόνες του συστήματος
Εντός του πρώτου τριμήνου προβλέπεται η νομοθέτηση των βασικών ρυθμίσεων που απορρέουν από την Κοινωνική Συμφωνία, αλλάζοντας τον «πυρήνα» του πλαισίου των συλλογικών συμβάσεων.
Η σημαντικότερη αλλαγή αφορά την επέκταση των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων. Το απαιτούμενο ποσοστό κάλυψης για να επεκταθεί μια σύμβαση στο σύνολο του κλάδου μειώνεται από το 50% στο 40%, γεγονός που καθιστά ευκολότερη τη γενίκευσή της. Παράλληλα όταν μια συλλογική σύμβαση συνυπογράφεται από εθνικούς κοινωνικούς εταίρους, το ποσοτικό κριτήριο του 40% δεν εξετάζεται. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η επέκταση δεν θα μπλοκάρεται πλέον σε κλάδους με χαμηλή συνδικαλιστική πυκνότητα, εφόσον υπάρχει ευρύτερη θεσμική συμφωνία.
Πλήρης επαναφορά της μετενέργειας
Κρίσιμη αλλαγή για εργαζόμενους και επιχειρήσεις είναι η πλήρης επαναφορά της μετενέργειας. Με το νέο πλαίσιο, όλοι οι κανονιστικοί όροι μιας συλλογικής σύμβασης εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της τρίμηνης παράτασής της, μέχρι να συναφθεί νέα συλλογική ή ατομική σύμβαση.
Στην πράξη, αυτό καταργεί το καθεστώς των «αυτόματων απωλειών» δικαιωμάτων μετά τη λήξη μιας σύμβασης και περιορίζει την αβεβαιότητα τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τις επιχειρήσεις. Παράλληλα, προβλέπεται ρητά ότι και οι εργαζόμενοι που προσλαμβάνονται κατά το διάστημα της τρίμηνης παράτασης καλύπτονται από τους όρους της συλλογικής σύμβασης, ενισχύοντας την ίση μεταχείριση στο εσωτερικό των επιχειρήσεων.
Ωστόσο η μετενέργεια λήγει με την υπογραφή ατομικών συμβάσεων εργασίας.
ΟΜΕΔ
Αλλαγές επέρχονται και στον μηχανισμό επίλυσης συλλογικών διαφορών. Θεσπίζεται μηχανισμός προελέγχου για τις μονομερείς προσφυγές στη μεσολάβηση και τη διαιτησία μέσω μιας νέας τριμελούς επιτροπής στον ΟΜΕΔ, ενώ καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας.
2026–2027: θεσμική παρακολούθηση και ψηφιακή μετάβαση
Από το δεύτερο τρίμηνο του 2026 ξεκινά η δεύτερη φάση του Σχεδίου, η οποία αφορά τη λειτουργία και την παρακολούθηση του νέου πλαισίου. Συγκροτείται ειδική Ομάδα Εργασίας στο Υπουργείο Εργασίας, με τριμερή σύνθεση και πενταετή διάρκεια. Η Ομάδα αυτή δεν έχει τυπικό χαρακτήρα, αλλά αναλαμβάνει τη συνεχή παρακολούθηση της πολιτικής ενίσχυσης των συλλογικών διαπραγματεύσεων, την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και τη διατύπωση προτάσεων βελτίωσης.
Παράλληλα, από το δεύτερο τρίμηνο του 2026 έως το δεύτερο τρίμηνο του 2027, τίθεται σε εφαρμογή η ψηφιακή υποδομή του συστήματος. Οι συλλογικές συμβάσεις κατατίθενται πλέον ηλεκτρονικά μέσω του ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και δημιουργείται Ψηφιακό Μητρώο Συλλογικών Ρυθμίσεων. Για πρώτη φορά, συγκεντρώνονται σε ένα ενιαίο σύστημα όλα τα στοιχεία που αφορούν τις συλλογικές συμβάσεις, την κάλυψη των εργαζομένων και τους όρους αμοιβής.
Στο ίδιο πλαίσιο, απλοποιούνται τα μητρώα συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων. Περιορίζονται τα απαιτούμενα στοιχεία για την εγγραφή, ενώ η μη εγγραφή δεν οδηγεί πλέον σε συνολική αναστολή συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Η εγγραφή καθίσταται προϋπόθεση μόνο για συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως η επέκταση συλλογικών συμβάσεων και η προσφυγή στον ΟΜΕΔ, διευκολύνοντας τη συμμετοχή στον κοινωνικό διάλογο.
Από το 2028: έλεγχος και αξιολόγηση
Η τελευταία φάση ξεκινά το 2028 και μετατοπίζει το βάρος από τη θέσπιση κανόνων στην εφαρμογή τους. Καθιερώνονται ετήσιες εκθέσεις αξιολόγησης για την πορεία των συλλογικών συμβάσεων, ενώ η Επιθεώρηση Εργασίας αναλαμβάνει στοχευμένους ελέγχους για την τήρηση των όρων τους. Οι συλλογικές συμβάσεις παύουν να είναι απλώς τυπικές ρυθμίσεις και αποκτούν ουσιαστικό κανονιστικό βάρος στην πράξη.
Το Σχέδιο Δράσης θα παρακολουθείται ως εξής:
7.1. Σύνταξη ετήσιας έκθεσης παρακολούθησης και αξιολόγησης.
Το πρώτο τρίμηνο κάθε έτους, με αφετηρία το έτος 2028, συντάσσεται, με ευθύνη της Ομάδας Εργασίας για την Ενίσχυση των Συλλογικών Διαπραγματεύσεων, ετήσια έκθεση παρακολούθησης και αξιολόγησης της εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης για την Προώθηση των Συλλογικών Διαπραγματεύσεων.
Η έκθεση αυτή υποβάλλεται στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία σχετικά με την πρόοδο του ποσοστού κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις, την υλοποίηση των προβλεπόμενων δράσεων, την αποδοτικότητα των παρεμβάσεων για την κάλυψη των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις και τα ευρύτερα αποτελέσματα της ελληνικής αγοράς εργασίας, καθώς και τις τυχόν δυσχέρειες που έχουν εντοπιστεί.
Επιπλέον, περιλαμβάνει προτάσεις βελτίωσης, καθώς και την αποτύπωση των απόψεων των κοινωνικών εταίρων, όπως αυτές συγκεντρώνονται στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου. Η ετήσια αυτή διαδικασία αποσκοπεί στη διασφάλιση της διαφάνειας, της κοινωνικής λογοδοσίας, και της συνεχούς προσαρμογής του Σχεδίου Δράσης στις πραγματικές ανάγκες του εργασιακού περιβάλλοντος και ευρύτερα της ελληνικής οικονομίας.
dnews.gr
