Ν.Βέρρας
Εν μέσω θερινής ραστώνης και για διάστημα μόλις 30 ημερών από τις 4 Αυγούστου έως τις 4 Σεπτεμβρίου τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για τη δημιουργία του πρώτου ολοκληρωμένου δικτύου έξι μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης (καύσης) Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) στην Ελλάδα.
Πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο με ορίζοντα υλοποίησης το 2030, που εντάσσεται στον εθνικό σχεδιασμό για την κυκλική οικονομία και την αποτελεσματική διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ).
Η κατασκευή μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης αποτελεί, σύμφωνα με τη ΣΜΠΕ, δομική αναγκαιότητα για την επίτευξη του στόχου που θέτει το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ): τη μείωση της ταφής αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) στο 10% έως το 2030. Παρότι η ανακύκλωση και η προδιαλογή αποτελούν βασικούς πυλώνες του ΕΣΔΑ, η μελέτη υπογραμμίζει ότι χωρίς την ανάπτυξη θερμικών μονάδων για την ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων, ο στόχος είναι πρακτικά ανέφικτος. Δηλαδή, χωρίς την καύση, θα συνεχίσουμε να θάβουμε απορρίμματα στους ΧΥΤΑ.
Ο όγκος των παραγόμενων ΑΣΑ που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν ή να κομποστοποιηθούν και μετατρέπονται σε ΑΕΠΥ (RDF, SRF και ενεργειακά υπολείμματα από Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων) εκτιμάται σε 1,45 εκατομμύρια τόνους το 2030. Οι ποσότητες αυτές, σε περίπτωση απουσίας μονάδων ΑΕΠΥ, θα οδηγούνταν σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), διατηρώντας υψηλό το ποσοστό ταφής και υπονομεύοντας την ευρωπαϊκή στρατηγική κυκλικής οικονομίας.
Τι προβλέπει η ΣΜΠΕ για τη Δυτική Ελλάδα
Η γεωγραφική κατανομή του δικτύου βασίζεται σε τέσσερις Διαχειριστικές Ενότητες (Δ.Ε.), με την Αιτωλοακαρνανία και τη Δυτική Ελλάδα να εντάσσονται στη δεύτερη ενότητα (Δ.Ε.2), που καλύπτει τη Δυτική Ελλάδα, την Πελοπόννησο και μέρος των Ιόνιων, όπου προβλέπει την εγκατάσταση μιας μονάδας δυναμικότητας 154.000 τόνων, με πιθανές θέσεις κάπου στην Αρκαδία, την Αχαΐα ή την Ηλεία.
Η μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης της Διαχειριστικής Ενότητας 2 (στην Π.Ε. Αρκαδίας, Αχαΐας ή Ηλείας) θα είναι δυναμικότητας 154.000 τόνων ετησίως. Μάλιστα εκτιμάται ότι από το 2035 και μετά οι εισερχόμενες ποσότητες θα κυμαίνονται μεταξύ 150.000 και 152.000 τόνων ετησίως.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μελέτη εξετάζει σε βάθος 25ετίας τις ποσότητες Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) που θα «προσφέρει» κάθε τοπική μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων στη μονάδα καύσης. Και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι για τη Μονάδα του Αγρίνιου, για παράδειγμα, προβλέπεται από το 2030 έως το 2054 μια μείωση αυτή της ποσότητας κατά περίπου 1.700 τόνους από 15.654 σε 13.900 τόνους.
138 GWh η ενεργειακή συνεισφορά της μονάδας Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου
Η παραγωγή ενέργειας από τις μονάδες ΑΕΠΥ είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της μελέτης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το προτεινόμενο δίκτυο θα παράγει συνολικά 1.033 GWh ηλεκτρικής ενέργειας ανά έτος. Σύμφωνα με τη μελέτη η μονάδα στην Πελοπόννησο θα παράγει 138 GWh.
Πάντως, η ΣΜΠΕ εκτιμά πως χωρίς σοβαρή αναδιοργάνωση του πρώτου σταδίου διαχείρισης — δηλαδή της προδιαλογής και του διαχωρισμού στην πηγή — τα ποσοστά ανάκτησης θα παραμείνουν κάτω του 20%, γεγονός που θα αναγκάσει τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης να υποδεχθούν μεγαλύτερες ποσότητες από τις προβλεπόμενες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη βιωσιμότητα του σχεδίου και τον τελικό λογαριασμό για τους πολίτες. Η πλειονότητα των 44 Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) στη χώρα λειτουργεί χωρίς κατάλληλες αναβαθμίσεις και με ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά ανάκτησης, γεγονός που υπονομεύει τον στόχο του περιορισμού των υπολειμμάτων που θα οδηγηθούν στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης.
Με ασάφειες κρίσιμα θέματα και ζητούμενο η συναίνεση των τοπικών κοινωνιών
Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αναφέρεται ρητά στην ανάγκη κοινωνικής αποδοχής του σχεδίου και προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την αποτροπή αντιδράσεων που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την υλοποίησή του. Η μελέτη υπενθυμίζει ότι η χωροθέτηση τέτοιων υποδομών είναι ευαίσθητο θέμα και πως για να αποφευχθούν κοινωνικές αντιδράσεις, είναι απαραίτητη η συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία επιλογής θέσης.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η ενσωμάτωση ειδικού προγράμματος διαβούλευσης ανά Περιφέρεια, με στόχο την πληροφόρηση και ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών. Συγκεκριμένα, συστήνεται η πρόβλεψη μηχανισμού δημόσιας διαβούλευσης και συμμετοχής των ενδιαφερόμενων φορέων για κάθε επιλεγόμενη περιοχή, προκειμένου να διασφαλιστεί η κοινωνική συναίνεση και να ελαχιστοποιηθούν οι ενδεχόμενες εντάσεις.
Οι πιθανές τοπικές αντιδράσεις είναι αυτές που θέτει εν αμφιβόλων και το συνολικό χρονοδιάγραμμα, καθώς πρόθεση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι οι διαγωνισμοί να βγουν στον «αέρα» το πρώτο εξάμηνο του 2026. Ωστόσο, λόγω κοινωνικών αντιδράσεων ενδέχεται οι προκηρύξεις θα μετατεθούν μετά τις επόμενες εθνικές εκλογές. Εξάλλου στην Πελοπόννησο ήδη καταγράφονται κάποιες πρώτες αντιδράσεις στη χωροθέτηση της Μονάδας Καύσης που εξυπηρετεί την Πελοπόννησο και τη Δυτική Ελλάδα.
Πάντως η Μελέτη που δόθηκε για διαβούλευση επικεντρώνεται στο περιβαλλοντικό σκέλος της υπόθεσης και αρκετά θέματα θεσμικά, τεχνικά και οικονομικά μοιάζουν να είναι ακόμη ασαφή…
Για παράδειγμα, από που θα χρηματοδοτηθεί η κατασκευή των μονάδων καύσης, ποιο θα είναι το κόστος για τη λειτουργία τους, το αν θα επιβληθεί τέλος ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων, το οποίο θα επιβαρύνει τους Δήμους και τους πολίτες και το ποιος θα διασφαλίσει ότι οι μονάδες θα έχουν επαρκείς ποσότητες καυσίμου σε βάθος 25ετίας.
πληροφορίες Εφημερίδα «Συνείδηση»
