Του Κώστα Κατίκου
Πάγωμα επιτοκίων για ρυθμίσεις χρεών στα Ταμεία, κατάργηση της μείωσης 30% στις συντάξεις για εργαζόμενους συνταξιούχους, αυξήσεις συντάξεων για ειδικές κατηγορίες ασφαλισμένων (τέκνα θανόντων, επικουρικές πρατηριούχων, κ.ά.) επέκταση των επιδομάτων μητρότητας σε μητέρες που ασκούν ελεύθερο επάγγελμα, και αγρότισσες, θέσπιση αναλογικής μείωσης του επιδόματος ανεργίας -όταν ο άνεργος απασχολείται ως 12 μέρες τον μήνα-, χορήγηση σύνταξης σε ασφαλισμένους με χρέη ως 30.000 ευρώ και σειρά από άλλες επιμέρους ρυθμίσεις προβλέπουν μεταξύ άλλων οι διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας που δόθηκε στη δημοσιότητα.
Ο κορμός του νομοσχεδίου αφορά στη σύσταση και λειτουργία των επαγγελματικών ταμείων, αλλά περιλαμβάνονται πολλές διατάξεις που ενδιαφέρουν ασφαλισμένους, συνταξιούχους, ανέργους, αναπήρους και μητέρες.
Τρεις από τις βασικές διατάξεις του νομοσχεδίου, για το πάγωμα του επιτοκίου στις ρυθμίσεις, την απασχόληση ανέργων ως 12 μέρες τον μήνα με αναλογική μείωση του επιδόματος ανεργίας, και τις τελικές κρατήσεις που θα έχουν οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι, αποκάλυψε πρώτο το Capital.gr και επιβεβαιώνεται πλήρως από το κείμενο του νομοσχεδίου.
Το νομοσχέδιο θα βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση (opengov.gr) ως τις 6 Δεκεμβρίου και θα ακολουθήσει η κατάθεσή του στη Βουλή.
Στις διατάξεις του νομοσχεδίου που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, προβλέπονται τα εξής:
1. Καταργείται η ποινή μείωσης της σύνταξης 30% για εργαζόμενους συνταξιούχους και θεσπίζονται κρατήσεις σε μισθό ή προσαύξηση σε εισφορές. Οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι ως μισθωτοί θα έχουν κράτηση 10% στον μισθό. Αν είναι ελεύθεροι επαγγελματίες μόνο με κύρια ασφάλιση (π.χ., πρώην ΟΑΕΕ) θα πληρώνουν την εισφορά με προσαύξηση 50% ενώ αν είναι αυτοαπασχολούμενοι με κύρια και επικουρική ασφάλιση (π.χ. δικηγόροι και μηχανικοί) θα πληρώνουν την εισφορά κύριας ασφάλισης με προσαύξηση 40% και την εισφορά επικουρικής με προσαύξηση 40%.
2. Καταβάλλεται το 40% της σύνταξης σε όσους χρωστούν ως 30.000 ευρώ στον ΟΑΕΕ και ως 10.000 ευρώ στον ΟΓΑ. Αίτηση θα μπορούν να υποβάλουν στο 67ο έτος εφόσον έχουν πληρώσει 20 χρόνια ασφάλισης. Προβλέπεται άρση τραπεζικού απορρήτου και αν οι καταθέσεις τους είναι πάνω από 12.000 ευρώ για χρέη σε ΟΑΕΕ ή 6.000 ευρώ για τον ΟΓΑ, τότε η αίτηση θα απορρίπτεται. Το άλλο 60% της σύνταξης θα συμψηφίζεται με τις οφειλές και όταν το χρέος φτάσει στα 20.000 ευρώ για ΟΑΕΕ ή 6.000 ευρώ για ΟΓΑ τότε θα δίδεται όλη η σύνταξη και θα παρακρατείται η υπόλοιπη οφειλή σε 60 δόσεις.
3. Καθιερώνεται η 15ετία ως ελάχιστα απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης για την έκδοση επικουρικής σύνταξης από όλα τα ταμεία, και με διαδοχική ασφάλιση, με αυστηρό χρονοδιάγραμμα έκδοσης των επικουρικών εντός 3 μηνών μετά την απονομή κύριας σύνταξης. (fast trak)
4. Χορηγείται επικουρική σύνταξη από το πρώην ΤΕΑΠΥΚ σε ετεροεπαγγελματίες πρατηριούχους υγρών καυσίμων οι οποίοι λόγω πληθυσμιακών κριτηρίων (χωριά ως 3.000 κατοίκους) συνταξιοδοτούνται από τον ΟΓΑ. Η διάταξη αναφέρει ότι δικαιούνται την επικουρική από τη στιγμή που έχουν πληρώσει εισφορές στο ΤΕΥΑΥΕΚ. Η διάταξη εφαρμόζεται και για τους συνταξιούχους, των οποίων η σύνταξη ΤΕΑΥΕΚ ανεστάλη λόγω συνταξιοδοτήσεώς τους από τον ΟΓΑ. Ανάλογη διάταξη ισχύει και για το επικουρικό των Αρτοποιών που επίσης συνταξιοδοτούνται από τον ΟΓΑ.
5. Αυξάνεται σε 6 αντί 5 έτη το χρονικό όριο για τα 100 ένσημα ανά έτος που απαιτούνται στη μειωμένη σύνταξη. Η διάταξη ισχύει για τους ασφαλισμένους προ της 01.01.1993, που λόγω της πανδημίας δεν συμπλήρωσαν το 2020 τα 100 ένσημα για υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης για τη λήψη μειωμένης σύνταξης.
6. Χορηγείται επίδομα προσωπικής διαφοράς 200, 150 και 100 ευρώ σε συνταξιούχους του ΕΦΚΑ που έχουν προσωπική διαφορά κύριας σύνταξης άνω των 10 ευρώ. Η πληρωμή του επιδόματος έχει προγραμματιστεί για να γίνει από 11 ως 22 Δεκεμβρίου, πριν την καταβολή των συντάξεων μηνός Ιανουαρίου, που θα έχουν και την αύξηση για το 2024, η οποία εκτιμάται γύρω στο 2,95% με 3%. Το επίδομα είναι ανάλογο της κύριας σύνταξης ή του αθροίσματος κύριων συντάξεων. Οι συνταξιούχοι, με κύρια σύνταξη ή άθροισμα ως 700 ευρώ παίρνουν τα 200 ευρώ, από τα 700,01 ως 1.100 ευρώ παίρνουν 150 ευρώ και από 1.100,01 ως 1.600 ευρώ παίρνουν τα 100 ευρώ. Συντάξεις άνω των 1.600 ευρώ δεν παίρνουν επίδομα.
7. Διατηρούνται ως το τέλος του 2023 οι χαμηλές εισφορές για τους αγρότες που λειτουργούν παράλληλα τουριστικά καταλύματα ως 10 δωματίων. Από 1/1/2024 οι εν λόγω επιχειρηματίες θα καταβάλουν τις εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών, εκτός αν είναι εγγραμμένοι στο μητρώο αγροτών, οπότε θα πληρώνουν τις εισφορές του ΟΓΑ.
8. Παγώνει ως και τον Σεπτέμβριο του 2025, η αναστολή αύξησης του επιτοκίου που ισχύει στις ρυθμίσεις χρεών προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Το επιτόκιο ρύθμισης θα είναι στο 5,5% για ρυθμίσεις χρεών με 24 δόσεις και για αιτήσεις που θα υποβληθούν ως τον Σεπτέμβριο του 2025.
9. Το επίδομα μητρότητας ύψους 780 ευρώ τον μήνα για 9 μήνες επεκτείνεται σε μητέρες ελεύθερες επαγγελματίες, και αγρότισσες και σε μισθωτές μητέρες του π. ΤΑΥΤΕΚΩ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ΕΔΟΕΑΠ που με την ισχύουσα νομοθεσία λάμβαναν μόνο το επίδομα κυοφορίας και λοχείας από τον φορέα τους. Το επίδομα θα χορηγείται στις νέες κατηγορίες από 1/1/2024.
10. Προβλέπεται η χρήση προπληρωμένης κάρτας για την πληρωμή επιδομάτων. Τα επιδόματα ανεργίας, τέκνων, ανασφάλιστου υπερήλικα θα καταβάλλονται στο 50% μέσω της κάρτας που θα χρησιμοποιείται για συγκεκριμένες αγορές και το άλλο 50% θα το παίρνουν σε μετρητά οι δικαιούχοι. Εξαιρούνται από την προπληρωμένη κάρτα, και θα καταβάλλονται σε μετρητά, τα αναπηρικά επιδόματα, των ομογενών προσφύγων το επίδομα στέγασης η εισοδηματική ενίσχυση οικογενειών ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, τα έξοδα κηδείας σε περίπτωση θανάτου ανασφάλιστου υπερήλικα το επίδομα στεγαστικής συνδρομής σε ανασφάλιστους υπερήλικες οι ενισχύσεις για πυρκαγιές και πλημμύρες σε τέκνα θανόντων εξαιτίας αυτών των καταστροφών, το επίδομα λόγω αφερεγγυότητας εργοδότη το επίδομα διαθεσιμότητας, οι έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις που καταβάλει η ΔΥΠΑ, καθώς και τα άτομα με οπτική αναπηρία σε ποσοστό άνω του ογδόντα τοις εκατό (80%).
11. Δεν θα κόβεται, αλλά θα μειώνεται το επίδομα ανεργίας για εργασία με σύμβαση ορισμένου χρόνου που δεν ξεπερνά τις 3 μέρες την εβδομάδα ή τις 12 ημέρες τον μήνα. Για το διάστημα της απασχόλησης και ανάλογα με την αμοιβή, θα μειώνεται αναλογικά και το ημερήσιο επίδομα. Ολες οι παροχές των ανέργων και τα επιδόματα θα είναι αφορολόγητες και ακατάσχετες για χρέη σε Δημόσιο ή τράπεζες.
12. Από 1/1/2024 αίρεται η απαγόρευση για την απασχόληση συνταξιούχων αναπηρίας, και δεν θα επιβάλλεται ούτε η κράτηση 10% που προβλέπεται για τους υπόλοιπους συνταξιούχους που απασχολούνται. Σήμερα, ένα άτομο με αναπηρία που συνταξιοδοτείται από τον ΟΑΕΕ, δεν επιτρέπεται να εργαστεί μετά τη συνταξιοδότησή του λόγω αναπηρίας. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα ταμεία πλην του ΙΚΑ. Εάν συνταξιοδοτείται από το ΙΚΑ, επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις να εργαστεί και μετά τη συνταξιοδότησή του λόγω αναπηρίας. Με τις νέες διατάξεις δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους συνταξιούχους με αναπηρία να εργασθούν με τις προϋποθέσεις του ΙΚΑ και, μάλιστα, χωρίς να επιβαρύνονται με τον πόρο 10% υπέρ ΕΦΚΑ.
13. Νομοθετείται το κενό που είχε προκύψει μετά τον νόμο Κατρούγκαλου, για το αν εξακολουθεί να επιβάλλεται η όχι η ποινή 30% για τη μειωμένη επικουρική σύνταξη που αφορά το ποσό για τα χρόνια ασφάλισης ως το 2014. Οι υπηρεσίες εφάρμοζαν κανονικά τη μείωση σε αυτό το τμήμα της επικουρικής και τώρα με το νομοσχέδιο προβλέπεται και τυπικά η νομοθέτησή του, για την αποφυγή προσφυγών.
14. Ενοποιούνται οι κανόνες για σύνταξη θανάτου στα τέκνα. Ειδικότερα, πλέον, θα χορηγείται σύνταξη θανάτου για όλα τα άγαμα ορφανά τέκνα έως το 24ο έτος της ηλικίας τους, ανεξαρτήτως εάν σπουδάζουν ή όχι και ανεξαρτήτως του πότε επήλθε ο θάνατος του γονέα (πριν ή μετά το 2016). Με αυτόν τον τρόπο, ορφανά τέκνα που έχαναν τη σύνταξη θανάτου του γονέα τους μόλις συμπλήρωναν τα 18 τους έτη (εάν ο θάνατος γονέα είχε επέλθει προ του 2016 και δεν σπούδαζαν), πλέον θα την λαμβάνουν για έξι επιπλέον χρόνια, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν ο θάνατος του γονέα επήλθε μετά το 2016.
15. Ενοποιούνται οι κανόνες χορήγησης σύνταξης σε ορφανά (και από τους δύο γονείς) τέκνα με αναπηρία και αίρεται η ανισότητα ανάμεσα στον Ιδιωτικό και το Δημόσιο τομέα. Συγκεκριμένα, με την προτεινόμενη ρύθμιση επεκτείνεται ρητώς στο Δημόσιο και στο πρώην ΝΑΤ η εφαρμογή της ειδικής ρύθμισης (που ήδη ισχύει και εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που ο θανών γονέας προέρχεται από τον Ιδιωτικό τομέα) που προβλέπει ότι τα αμφοτεροπλεύρως ορφανά τέκνα με βαριά αναπηρία λαμβάνουν το 100% της σύνταξης των γονέων τους (από 50% που ισχύει με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο).
16. Επεκτείνεται η δυνατότητα ελέγχων και επιβολής προστίμων και στους ελεγκτές των Περιφερειακών Ελεγκτικών Κέντρων Ασφάλισης (ΠΕΚΑ) του e-ΕΦΚΑ σε περίπτωση που, για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι δουλεύουν περισσότερες ώρες από αυτές για τις οποίες έχουν δηλωθεί στην ΕΡΓΑΝΗ ή λαμβάνουν μεγαλύτερο μισθό από αυτό που έχει δηλωθεί και επί του οποίου καταβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές. Στόχος είναι η αυστηροποίηση του πλαισίου ελέγχου, και η προώθηση της νόμιμης απασχόλησης προκειμένου να μπει ένα τέλος στη μαύρη εργασία.
