Η Καστάνιτσα είναι ένα πανέμορφο ορεινό χωριό χτισμένο στις πλαγιές του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 850 μέτρων, πάνω σε έναν μακρόστενο λόφο στον οποίο δεσπόζει το ύψωμα-κάστρο, με την εντυπωσιακή θέα προς το χωριό. Θεωρείται ένας από τους γραφικότερους παραδοσιακούς οικισμούς όχι μόνο της Αρκαδίας αλλά και ολόκληρης της Πελοποννήσου.
Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, σύσσωμο το χωριό και μεγάλες ομάδες Καστανιτσιωτών πήραν μέρος σε όλες τις σημαντικές μάχες. Στις 27 Ιουλίου του 1826 οι Καστανιτσιώτες έδωσαν το μεγάλο τους αγώνα από τον Πύργο και τους γύρω λόφους κατά των επιδρομέων Τουρκοαιγυπτίων, τον οποίο και κέρδισαν, σώζοντας έτσι την Καστάνιτσα και τους κατοίκους της από βέβαιο αφανισμό.
Το στοιχείο της Καστάνιτσας που τραβάει αμέσως την προσοχή του επισκέπτη είναι τα μεγάλα πετρόκτιστα λευκά σπίτια με τις γκρι σκεπές τους από σχιστόλιθο Μαλεβού, τα οποία σε κάποια σημεία είναι σαν να κρέμονται από τα βράχια του υψώματος του λόφου και μέχρι κάτω στην καταπράσινη ρεματιά, ενώ κάποια άλλα κρύβονται πίσω από τα φύλλα εκατοντάδων καστανιών, στις πλαγιές του δρόμου που οδηγεί στην κεντρική πλατεία του χωριού.
Αξίζει να περπατήσει κανείς στα στενά γραφικά σοκάκια του χωριού ανάμεσα από τις λουλουδιασμένες αυλές και να θαυμάσει από κοντά την αυθεντική αρχιτεκτονική των σπιτιών. Είναι πολύ πιθανό το κυρίαρχο λευκό χρώμα να δώσει την εντύπωση πως δεν πρόκειται για ορεινό χωριό, αλλά για κάποιον Αιγαιοπελαγίτικο οικισμό, που θα έπρεπε κανονικά να βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.
Η Καστάνιτσα οφείλει το λευκό της χρώμα στην παραγωγή ασβέστη για την οποία παλαιότερα ήταν ιδιαίτερα ξακουστή. Μάλιστα, υπήρχε περίοδος κατά την οποία λειτουργούσαν τριάντα με σαράντα ασβεστοκάμινα τα οποία έψηναν συνεχώς ασβέστη ενώ σήμερα λειτουργούν μόλις τρία – τέσσερα από αυτά.
Αν όμως το χρώμα της το οφείλει στον ασβέστη, το όνομα της προέρχεται φυσικά από τα κάστανα και το γειτονικό καστανόδασος. Παλαιότερα, η συγκομιδή των κάστανων έφτανε τους 500 τόνους, ενώ και ακόμα και σήμερα το κάστανο της περιοχής είναι φημισμένο και αποτελεί το κυριότερο παραγωγικό προϊόν της, με σχεδόν 4.000 στρέμματα καλλιεργούμενη έκταση.
Η καθιερωμένη, από το 1983, Γιορτή Κάστανου γίνεται κάθε χρόνο στην Καστάνιτσα το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου, όμως έχει τις ρίζες της στα τέλη του 18ου αιώνα. Η Γιορτή Κάστανου δεν περιλαμβάνει στο μενού της μόνο λιχουδιές με βάση το εξαιρετικά νόστιμο κάστανο της περιοχής, αλλά και πιάτα όπως γίδα βραστή, φασολάδα, τοπικά γλυκά, τσάι του βουνού, κρασί και τσίπουρο τα οποία μάλιστα συνοδεύονται με παραδοσιακή μουσική και χορούς, ενώ παράλληλα λαμβάνουν χώρα και διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Στις ταβέρνες του χωριού, επίσης, πολλά πιάτα περιέχουν τον εκλεκτό καρπό: χοιρινό με κάστανο, καστανόπιτα κ.λπ. Στο χωριό στεγάζεται και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καστάνιτσας, όπου μπορεί να ενημερωθεί κανείς για την ιστορία του χωριού (το αρχαιότερο τσακώνικο χωριό του Πάρνωνα), την τσακώνικη διάλεκτο, την αρχιτεκτονική αλλά και τα φυσικά μνημεία, τη χλωρίδα και την πανίδα του βουνού. Στο υπόγειο του Κέντρου μπορείτε να δείτε την έκθεση Παραδοσιακών Επαγγελμάτων.
Η πρόσβαση στην Καστάνιτσα, μετά την ασφαλτόστρωση του δρόμου προς τον Άγιο Ανδρέα και την θάλασσα του Αργολικού κόλπου, είναι πλέον ιδιαίτερα εύκολη και έχει συμβάλει στην έξοδο του χωριού από την γεωγραφική απομόνωση στην οποία βρισκόταν. Έτσι, η ευκολότερη ίσως διαδρομή είναι αυτή μέσω Άργους, Άστρους Κυνουρίας και Αγίου Ανδρέα στον οποίο θα συναντήσετε ταμπέλα για Καστάνιτσα. Η απόσταση Αθήνα – Καστάνιτσα είναι 198 χλμ., ενώ από το Ναύπλιο απέχει 62 χλμ. Τέλος, από την πρωτεύουσα του νομού Αρκαδίας, την Τρίπολη, η Καστάνιτσα βρίσκεται στα 70 χλμ. μέσω Κάτω Δολιανών και 66 χλμ. μέσω Άγιου Πέτρου.
Ο οικισμός της Καστάνιτσας, χαρακτηρισμένος παραδοσιακός και διατηρητέος, είναι ιδανικός για να χαλαρώσετε και να απομονωθείτε. Η θέα από το ύψωμα -το κάστρο- στο επάνω μέρος του οικισμού, όπως και από την ανακαινισμένη πλατεία, είναι εξαιρετική. Γύρω της απλώνεται πυκνό και παρθένο δάσος από έλατα και καστανιές, ενώ οι είκοσι – τριάντα μόνιμοι κάτοικοί της ασχολούνται κυρίως με την παραγωγή κάστανου. Στην Καστάνιτσα, ακόμα, κάποιοι από τους παλαιότερους μιλούν την Τσακώνικη διάλεκτο.
