Τα υψηλότερα κέρδη που έχουν καταγραφεί στην ιστορία πέτυχαν οι ελληνικές επιχειρήσεις το 2022, σε ένα περιβάλλον ισχυρής ανάπτυξης, υψηλού πληθωρισμού και σημαντικά αυξημένης κατανάλωσης. Παράλληλα, η μέση αμοιβή των μισθωτών καθηλώθηκε, με οριακό ρυθμό αύξησης 0,3%, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Για τις επιχειρήσεις, οι συνθήκες που επικράτησαν στην οικονομία το 2022 ήταν ιδανικές για να τους επιτρέψουν να ενισχύσουν την κερδοφορία τους πέρα από κάθε προηγούμενη καταγραφή.
«Η καλή πορεία της ελληνικής οικονομίας και του τουρισμού, τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής κατά την περίοδο της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, αλλά και οι πληθωριστικές πιέσεις, συνέβαλαν στην ιδιαίτερα υψηλή κερδοφορία των επιχειρήσεων», σημειώνει η ΤτΕ και εξηγεί ότι:
- Το μερίδιο καθαρού κέρδους (που ορίζεται ως ο λόγος του καθαρού λειτουργικού πλεονάσματος προς την καθαρή προστιθέμενη αξία), το οποίο εκφράζει την απόδοση του επιχειρηματικού τομέα σε όρους λειτουργικών κερδών, έφθασε σε ιστορικά υψηλά το εννεάμηνο του 2022 (38,4%), έναντι 33,6% την αντίστοιχη περίοδο του 2021.
- Το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα των επιχειρήσεων σε ονομαστικούς όρους αυξήθηκε περαιτέρω στο 31,2% το εννεάμηνο του 2022 (από 26,2% την αντίστοιχη περίοδο του 2021). Η βελτίωση αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας κατά 26,3%, παρά την αύξηση του εισοδήματος εξαρτημένης εργασίας κατά 12,6%.
- Αντίθετα, η επίδραση των φόρων μείον επιδοτήσεων στην παραγωγή ήταν σημαντικά αρνητική, καθώς το γ΄ τρίμηνο του 2022 υπήρξε άρση της αναστολής φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων και εξάλειψη του μεγαλύτερου μέρους των επιδοτήσεων που σχετίζονταν με την πανδημία.
- Ιδιαίτερα σημαντική συμβολή στο λειτουργικό πλεόνασμα είχαν οι επιχειρήσεις του ενεργειακού τομέα (π.χ. ΔΕΗ), στις οποίες σημειώθηκαν έντονες αυξήσεις τιμών και κερδών (προ της έκτακτης φορολόγησης των κερδών των ηλεκτροπαραγωγών), αλλά και οι επιχειρήσεις εστίασης και καταλυμάτων, καθώς και της μεταποίησης, που κατέγραψαν σημαντική άνοδο της παραγωγής τους.
- Στην επίτευξη υψηλών μεριδίων κέρδους των επιχειρήσεων την πρόσφατη περίοδο καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισαν τα επιδοτούμενα προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας, αλλά και η συσσώρευση αποταμιεύσεων των νοικοκυριών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η οποία συνέβαλε στη δυναμική της καταναλωτικής δαπάνης και ζήτησης παρά την άνοδο των τιμών.
Στην πλευρά της εργασίας, όμως, οι συνθήκες το 2022 δεν ήταν εξίσου θετικές και οι εργαζόμενοι κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες αυξήσεις των τιμών με περιορισμένες αυξήσεις των αμοιβών τους.
«Η άνοδος της μισθωτής απασχόλησης ήταν σημαντική και των αμοιβών ανά εργαζόμενο πολύ συγκρατημένη, ενώ η παραγωγικότητα εμφάνισε μέτρια αύξηση και το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μειώθηκε», σημειώνει η Τράπεζα της Ελλάδος και προσθέτει ότι:
- Το 2022 η άνοδος των μέσων αμοιβών εργασίας περιορίστηκε στο 0,3%, παρά τη μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού, μειώνοντας έτσι το περιθώριο για μονιμοποίηση των πληθωριστικών πιέσεων, αν και ορισμένοι άλλοι δείκτες μισθολογικών μεταβολών υποδηλώνουν ότι ενδεχομένως η αύξηση των αμοιβών ήταν κάπως μεγαλύτερη.
- Αξιόλογη επιτάχυνση εμφάνισε η επέκταση της μισθωτής απασχόλησης (στο 5,1% το 2022). Έτσι, το 2022 οι συνολικές αμοιβές εργασίας αυξήθηκαν κατά 5,4%, αντανακλώντας κυρίως τις εξελίξεις στον επιχειρηματικό τομέα (ετήσιος ρυθμός ανόδου στο εννεάμηνο: 10,8%), ενώ πολύ πιο συγκρατημένη ήταν η αύξηση των συνολικών αμοιβών στον τομέα της γενικής κυβέρνησης (0,9% στο εννεάμηνο).
- Στον επιχειρηματικό τομέα, σύμφωνα με τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, το δωδεκάμηνο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2022 υπογράφηκαν 217 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, που αφορούσαν 168.472 μισθωτούς. Από αυτές, μόνον 80 συμβάσεις προβλέπουν αυξήσεις μισθών, ενώ με βάση τις υπόλοιπες οι αποδοχές παραμένουν αμετάβλητες.
- Οι κατώτατοι μισθοί αυξήθηκαν κατά 2% από 1ης Ιανουαρίου και κατά 7,5% από 1ης Μαΐου 2022 (η μέση ετήσια αύξησή τους ήταν 7,2%), ενώ αποφασίστηκε νέα αύξηση κατά 9,4% από 1.4.2023 (που συνεπάγεται –αν δεν υπάρξει άλλη αύξηση– μέση ετήσια αύξηση 9,85% το 2023).
- Στον δημόσιο τομέα (γενικής κυβέρνησης), σύμφωνα με τα ταμειακά στοιχεία που ανακοινώνει το Υπουργείο Οικονομικών, η δαπάνη για αμοιβές αυξήθηκε κατά 0,9% σε ετήσια βάση το δωδεκάμηνο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2022.
Το 2023 προβλέπεται ότι η άνοδος της απασχόλησης, αλλά και του ΑΕΠ, θα επιβραδυνθεί σημαντικά. Αξιόλογη θα είναι η επιτάχυνση της αύξησης των αποδοχών, με αποτέλεσμα στασιμότητα της παραγωγικότητας και αισθητή άνοδο του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος.
