Ο Αντιπεριφερειάρχης Ηλείας Χαρ. Καφύρας για το «Καλάθι Αγροτικών Προϊόντων της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας», στην ειδική συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτ. Ελλάδας στην Πάτρα ανέφερε τα εξής:
«Η τοποθέτησή μου θα κινηθεί σε τρεις άξονες, με πρωταρχικό άξονα τις εξελίξεις στην Αγροτική Οικονομία για να δούμε πώς πάμε. Ο δεύτερος άξονας αφορά στις συλλογικές δράσεις των Αγροτών (Συνεταιρισμοί) και ο τρίτος και κύριος άξονας αφορά στην αγορά, που σ΄αυτόν εντάσσονται και οι δράσεις που αφορούν το περίφημο καλάθι προϊόντων της Περιφέρειάς μας, στο οποίο θα απεικονίζεται ο διατροφικός πολιτισμός, ο χαρακτήρας και η ταυτότητα κάθε περιοχής.
Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι στην πενταετία 2005-2009 υπήρξε μία μείωση του αγροτικού εισοδήματος της τάξης του 17%, υπήρξε καθήλωση των τιμών διάθεσης των αγροτικών προϊόντων σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα, μεγάλο άνοιγμα της ψαλίδας παραγωγού ? καταναλωτή, μεγάλη μείωση ακόμη και των επενδύσεων του πάγιου κεφαλαίου στον αγροτικό τομέα και ελληνοποίηση των διατροφικών προϊόντων.
Το κόστος χρήματος μεγαλώνει συνεχώς. Για παράδειγμα οι γεωργικές επιχειρήσεις απορροφούν μόλις το 1,7% του συνόλου των δανείων, έναντι 20% του εμπορίου και 14% της ναυτιλίας.
Οι βασικότερες επιρροές της Αγροτικής Οικονομίας είναι η παγκοσμιοποίηση που λειτουργεί χωρίς όρους και κανόνες και η εφαρμογή της ΚΑΠ, η οποία αποπροσανατόλισε τους έλληνες αγρότες από την αγορά με τις γνωστές συνέπειες, δηλαδή την αποσύνδεση της παραγωγής από τις ενισχύσεις. Θα ήθελα να πω δύο κουβέντες για την ΚΑΠ, το μέλλον της οποίας από το 2014 αποτελεί αντικείμενο διαβούλευσης.
Καλόν είναι να διατηρηθούν και μετά το 2013 οι στόχοι της ΚΑΠ, όπως η διασφάλιση του εισοδήματος στους αγρότες με προσιτές τιμές στους καταναλωτές.
Να διατηρηθούν οι περαιτέρω ενισχύσεις των μέτρων αγοράς, λόγω της αστάθειας των τιμών και των αγορών.
Να συνεχίζουν να ενισχύονται οι νέες προκλήσεις, όπως η βιοποικιλότητα, η διαχείριση των υδάτινων πόρων, η κλιματική αλλαγή πέραν της ΚΑΠ και από άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα.
Τρεις σημαντικές προϋποθέσεις για την ΚΑΠ
Για να εξασφαλίσουμε το μέλλον της ΚΑΠ και μετά το 2013, πρέπει να ισχύσουν τρεις σημαντικές προϋποθέσεις, κατά την άποψή μου.
Α) Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τις στρεβλώσεις του παρελθόντος.
Β) Η ΚΑΠ μετά το 2013 θα πρέπει να έχει αναδιανεμητικό χαρακτήρα, ως προς τους πόρους, σε σχέση με το ανθρώπινο κεφάλαιο και όχι την ισοπεδωτική λογική του μέσου όρου μεταξύ των κρατών μελών. Για να είμαστε σαφείς οφείλεται να προσδιοριστούν όρια (κατώφλια και οροφές στα κέρδη και τις ζημίες των κρατών-μελών) καθώς επίσης και ανώτατο όριο κατανομής των ενισχύσεων, το οποίο θα προσδιορίζουν τα κράτη μέλη προσβλέποντας οπωσδήποτε στην κοινωνική και οικονομική σύγκλιση των Περιφερειών (εδώ θα ήθελα να ανοίξω μία σύντομη παρένθεση, εκτιμώντας βάσιμα αυτό που μας επιφυλάσσει η αναθεώρηση της ΚΑΠ, όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη χώρα μας. Πρόκειται για μία απώλεια εισροών για τους αγρότες της τάξεως του 30%.
Γ) Είναι απόλυτα αναγκαίο να γίνει η ΚΑΠ λιγότερο διοικητική και γραφειοκρατική, εάν θέλουμε πραγματικά να είναι αποτελεσματική ως προς τους στόχους, που είναι η ποιότητα και το περιβάλλον. Και εδώ όλοι συμφωνούμε.
Εξάλλου, ο αγροτικός τομέας αποτελεί βασικό τροφοδότη σειράς προϊόντων και υπηρεσιών ιδιαίτερης σημασίας για τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, η οποία, όπως είναι γνωστό, αποτελεί σταθερά τον κινητήριο μοχλό της μεταποίησης, καθώς παράγει το 25,2% της συνολικής προστιθέμενης αξίας και απασχολεί το 22,5% των απασχολουμένων του τομέα αυτού. Σημαντική επίσης κρίνεται η συνεισφορά των αγροτικών προϊόντων στο εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την πενταετία 2005-2009 τα αγροτικά προϊόντα αποτελούσαν, κατά μέσο όρο, το 24% της αξίας των συνολικών εξαγωγών της χώρας, παρουσιάζοντας σχετική σταθερότητα, τόσο ως προς το μέγεθος, όσο και ως προς τον προορισμό τους (κατά 70% σε χώρες της Ε.Ε.). Πάνω από όλα η γεωργία εξασφαλίζει και εγγυάται τη διατροφική επάρκεια της χώρας. Ακόμη και να πτωχεύσει η χώρα, ο ελληνικός λαός δεν θα πεινάσει.
Στο πλαίσιο αυτό, το πρότυπο ανάπτυξης πρέπει να στηρίζεται σε αποκεντρωμένες πολιτικές, που αναδεικνύουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τομέα, που συμβάλλουν στην ανάδειξη και την ενίσχυση της ποιότητας των αγροτικών διατροφικών προϊόντων, που συμβαδίζουν με την προστασία του περιβάλλοντος και τη συνδέουν με τη στήριξη των τουριστικών υπηρεσιών και την προσφορά προϊόντων ποιότητας και υγιεινής διατροφής, που αξιοποιούν τα οφέλη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που επενδύουν στην παιδεία, την εκπαίδευση, την καινοτομία και την τεχνογνωσία, στις νέες τεχνολογίες, που τελικά αποβλέπουν σε νέες θέσεις εργασίας.
Η Αγορά
Καμία από τις προτάσεις που κατά καιρούς αναφέρονται για την αντιμετώπιση της παντελούς έλλειψης κανόνων λειτουργίας στην αγορά, της αδιαφάνειας των συναλλαγών και της κερδοσκοπίας δεν έχει μέχρι σήμερα αντιμετωπιστεί. Δεν έχει υιοθετηθεί η καθιέρωση ενός και μοναδικού τιμολογίου από τις αλυσίδες λιανικής πώλησης, στο οποίο πρέπει να ενσωματώνεται η αρχική τιμή και οι εκπτώσεις. Ούτε βέβαια έχει αντιμετωπιστεί η καθυστέρηση των πληρωμών των προμηθευτών από τις μεγάλες αλυσίδες λιανικής πώλησης τροφίμων, κατά παράβαση της σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας και του υφιστάμενου εθνικού πλαισίου. Οι προμηθευτές, οι αγρότες και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις τους, βρίσκονται κυριολεκτικά έρμαιοι του ασκούμενου οικονομικού εκβιασμού, της νόθευσης του ανταγωνισμού, των συνεπειών της οικονομικής ασφυξίας και της πολύμηνης καθυστέρησης των πληρωμών.
Παράλληλα μεγεθύνεται συνεχώς το «καθεστώς» της ελληνοποίησης των προϊόντων, που υπονομεύει την εγχώρια παραγωγή.
Πρέπει επιτέλους να καθιερώσουμε ενιαία συστήματα διαφάνειας έχοντας ως κύρια εργαλεία την ιχνηλασιμότητα (που αποτελεί μοναδική ασπίδα προστασίας από τον αθέμιτο ανταγωνισμό και τις ελληνοποιήσεις), την πιστοποίηση ως σύστημα ανάδειξης της προστιθέμενης αξίας, αλλά και τον έλεγχο της διακίνησης των προϊόντων με ισότιμη φορολογική βάση και με υγιή ανταγωνισμό.
Έχει επανειλημμένα τονιστεί ότι η πρόσθετη θεσμοθέτηση του μητρώου αγροτών, αποτελεί μεν μία θετική πρωτοβουλία, αλλά δεν έχει μέχρι σήμερα αντιμετωπιστεί η δημιουργία ενός συγχρόνου μητρώου εμπόρων ? διακινητών διατροφικών προϊόντων.
Οφείλω όμως εδώ να τονίσω τις επιφυλάξεις μας για την ασκούμενη κυβερνητική πολιτική, την οποία λίαν επιεικώς μπορώ να τη χαρακτηρίσω σιωπής ή αδράνειας.
Οφείλω συνεπώς να τονίσω τις επιφυλάξεις μας για την ασκούμενη κυβερνητική πολιτική.
Αγροτικοί Συνεταιρισμοί
Βρισκόμαστε ακόμα στη συζήτηση του αυτονόητου. Δηλαδή της ανάγκης να κατανοήσουμε ότι οι αγροτικοί συνεταιρισμοί αποτελούν συλλογικές επιχειρήσεις.
Θέλω με την ευκαιρία αυτή να απευθυνθώ για μία ακόμη φορά και να τονίσω ότι το μοντέλο των Ενώσεων με συνεταιρισμούς σφραγίδες, με ανενεργά μέλη ή με εγγεγραμμένα μέλη με την τυπική έννοια των συσχετισμών, θα έπρεπε να το έχουμε εγκαταλείψει από καιρό. Και θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι το μοντέλο αυτό έφτασε πλέον στα όρια της αντοχής του.
Είναι συνεπώς απολύτως αναγκαίο να ολοκληρωθεί σύντομα το νέο θεσμικό πλαίσιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, ώστε να πορευτούμε σε ένα νέο μοντέλο και για να συμφωνήσουμε μέτρα και πολιτικές για τη μετάβαση από το ένα σύστημα στο άλλο, χωρίς να βρεθούν εκτός παραγωγικής διαδικασίας κρίσιμες μονάδες. Είναι έτσι αναγκαία η ίδρυση ενός φορέα ανασυγκρότησης των συνεταιριστικών επιχειρήσεων στις περιοχές αυτές, ώστε να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο στη χρηματοοικονομική διαχείριση και στις συναλλαγές με τις τράπεζες.
Ο ρόλος των αγροτικών συνεταιρισμών πρέπει να συνδέεται όχι μόνο με την αγροτική παραγωγή, αλλά με τη μεταποίηση των προϊόντων και με την τοποθέτησή τους στο ράφι. Να συνδέεται με όλα τα ζητήματα της αγοράς. Αν λοιπόν δεν ξαναχτίσουμε ένα ρωμαλέο συνεταιριστικό κίνημα, ούτε την αγροτική οικονομία θα ανατάξουμε, ούτε την αγορά θα εξισορροπήσουμε.
Μερικές σκέψεις για το καλάθι αγροτικών προϊόντων της Περιφέρειάς μας. Όπως είναι γνωστό, το μεγάλο πρόβλημα της Ελληνικής Γεωργίας δεν είναι η ποσότητα παραγωγής. Είναι κυρίως η ποιότητα, η τυποποίηση, η εμπορία, η μεταποίηση και ουσιαστικά η προβολή και η κατάκτηση της αγοράς.
Μόνο μ΄αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί να ξεφύγει η Ελληνική Γεωργία από διάφορους αστάθμητους παράγοντες όπως είναι οι μεσάζοντες, οι κρίσεις, οι διατροφικές , οι επισιτιστικές κλπ.. Νομίζω ότι τελικά η Ελληνική Γεωργία για να πετύχει χρειάζεται ανασυγκρότηση στηριζόμενη στην ταυτότητα, την ποιότητα και την αειφορία.
Στη σημερινή συγκυρία της τεράστιας οικονομικής κρίσης, τον αγροτικό τομέα δεν επηρεάζει το μνημόνιο, διότι οι πόροι θεωρούνται δεδομένοι και προαποφασισμένοι από το 2007. Επίσης από τον «Μπαλτατζή» για το 2011 το Υπουργείο έχει τη δυνατότητα να επενδύσει 2,5 δις ευρώ. Υπάρχει η δυνατότητα να μοιραστούν στις Περιφέρειες για σχέδια βελτίωσης LEADER+, ΟΠΑΧΧ (και εδώ ζητάω το αντίστοιχο για τις πυρόπληκτες περιοχές), για σχέδια βελτίωσης για τους νέους αγρότες, για το πρόγραμμα απονιτροποίησης κλπ. Σημειώνω ότι για το καλάθι που σήμερα συζητάμε, πρέπει να αποτελείται από τρία προϊόντα.
Πρώτον, όπως τα λέτε εσείς τα προϊόντα ναυαρχίδες με σαφείς εξαγωγικούς προσανατολισμούς, όπως Κορινθιακή Σταφίδα, διάφορα είδη λαχανοκομικών προϊόντων, όπως διάφορα είδη σαλατών, μαρουλιών (iceberg) be leaves και baby leaf, η φράουλα, οι επιτραπέζιες ελιές, λάδι, κρασιά V,Q,P,R,D και πράσινα σπαράγγια.
Θα υπάρχουν προϊόντα παραδοσιακά, που θα χαρακτηρίζουν την περιοχή, όπως θερμοκηπιακές καλλιέργειες και προϊόντα που εξασφαλίζουν την αυτάρκεια στις αγορές, πατάτες, καρπούζι, μεταποιημένα λαχανικά.
Άρα εμείς σαν Περιφερειακό Συμβούλιο πρέπει να αποφασίσουμε να προτείνουμε συγκεκριμένα προϊόντα απ΄αυτά που διαθέτουμε και μετά να ζητήσουμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία από σας για να προχωρήσουμε.
Για τους οργανισμούς του Υπουργείου Γεωργίας πρέπει να συγχωνευτούν εκτός της οικονομίας κλίμακος . Θα υπάρχουν με καλύτερο συντονισμό συντομότερες διαδικασίες χορήγησης των ενισχύσεων και πάντα στη λογική της ανταποδοτικότητας.
Πρέπει οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του Υπουργείου σας να ξεκαθαρίσουν το τοπίο σχετικά με τις ιδιωτικές εταιρίες που πιστοποιούν αγροτικά προϊόντα. Επίσης θα ήθελα να ρωτήσω τι γίνεται με το θέμα του Αγροτικού ΤΕΜΠΕ; Πώς θα κατανεμηθούν τα 12,5 εκ. ευρώ της «ψηφιακής σύγκλισης».