Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί τα χασμουρητά είναι τόσο… μεταδοτικά;
Όλοι ξέρουμε προφανώς τι είναι το χασμουρητό, ωστόσο μια πιο επιστημονική εξήγηση είναι η εξής: «Η δραστηριότητα του χασμουρητού αποτελείται από ένα ακούσιο ευρύ άνοιγμα του στόματος και μέγιστη διεύρυνση του σαγονιού που ακολουθείται από μια βαθιά εισπνοή και αργή εκπνοή», εξηγεί ο Reyan Saghir, MBBS, BSc (Hons).
«Συνήθως συνοδεύεται όταν είμαστε κουρασμένοι ή βαριόμαστε. Η επιστήμη πίσω από ένα καθημερινό γεγονός όπως το χασμουρητό δεν έχει ακόμη κατανοηθεί πλήρως».
Και έπειτα υπάρχει το πιο αινιγματικό μέρος του χασμουρητού: Φαίνεται να εξαπλώνεται. Αν και η επιστήμη δεν έχει καταλήξει κάπου, υπάρχουν πολλές μελέτες για αυτό το ακούσιο φαινόμενο, ώστε να μπορούμε να δημιουργήσουμε μια αρκετά ολοκληρωμένη εικόνα για το γιατί χασμουριόμαστε όταν βλέπουμε τους άλλους να χασμουριούνται. Ας δούμε τι έχει να πει για αυτό η ψυχολογία.
Γιατί χασμουριόμαστε;
Είναι εύκολο να υποθέσουμε ότι χασμουριόμαστε για να προσπαθήσουμε και να εισπνεύσουμε περισσότερο οξυγόνο, κάτι που στην πραγματικότητα πίστευαν οι επιστήμονες μέχρι πριν από 30 χρόνια. Ωστόσο, αυτή η θεωρία καταρρίφθηκε από μια σειρά πειραμάτων που δημοσιεύθηκαν το 1987 και έδειξαν ότι δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της στέρησης οξυγόνου και της ανάγκης για χασμουρητό.
Από σήμερα, μία από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες για το γιατί χασμουριόμαστε είναι για λόγους διέγερσης. Καθώς κουραζόμαστε, ειδικά όταν βλέπουμε αδιάφορα ή μη διαδραστικά επαναλαμβανόμενα ερεθίσματα όπως μια διάλεξη, το σώμα μας χασμουριέται ως μέσο για να ξυπνήσει, λέει ο δρ Saghir. «Μελέτες έχουν δείξει ότι αυτό είναι αλήθεια, όπου ο καρδιακός ρυθμός ενός ατόμου μπορεί να παρατηρηθεί να αυξάνεται και να κορυφώνεται για 10 έως 15 δευτερόλεπτα μετά το χασμουρητό, παρόμοια με μια ώθηση καφεΐνης».
Το χασμουρητό έχει, επίσης, συνδεθεί με την ψύξη του εγκεφάλου, και αυτός θα μπορούσε να είναι ο λόγος για τον οποίο διαπιστώνετε ότι χασμουριέστε περισσότερο με την άνοδο της θερμοκρασίας. «Όταν οι μύες του προσώπου χαλαρώνουν, επιτρέπει την απώλεια θερμότητας μέσω των φλεβών του προσώπου και ο δροσερός αέρας που εισέρχεται βοηθά στη μείωση της θερμοκρασίας του εγκεφάλου μέσω συναγωγής», λέει ο δρ Saghir. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η ιδέα είναι ότι αν κάνει ζέστη, αλλά είναι αρκετά ακόμα δροσερά, ώστε μια μεγάλη ανάσα αέρα να ρίξει τη θερμοκρασία του σώματός σας (π.χ. μόλις περάσατε από ένα ζεστό περιβάλλον σε ένα πιο κρύο), βρίσκεστε σε μια ιδανική κατάσταση για χασμουρητό.
Γιατί χασμουριόμαστε όταν βλέπουμε τους άλλους να χασμουριούνται;
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η ενσυναίσθηση είναι ο πιθανότερος λόγος. «Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, ενισχύουμε την ψυχοκοινωνική και νευρολογική μας ανάπτυξη, λαμβάνοντας το χασμουρητό άλλων ατόμων ως ένδειξη ότι πρέπει να χασμουρηθούμε και εμείς», λέει ο δρ Saghir. Γνωστό ως ηχοφαινόμενο, έχει παρατηρηθεί επίσης σε χιμπατζήδες, σκύλους και ανθρώπους.
Το χασμουρητό δεν είναι το μόνο μέρος όπου παρατηρείται αυτή η αντιγραφική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, σε καθημερινή βάση μιμούμαστε συνεχώς και αυτόματα άλλες λέξεις (ηχολαλία) ή πράξεις (ηχοπραξία) για να ταιριάζουμε, σημειώνει ο δρ Saghir.
Αποδεικνύεται ότι είναι φυσικό – ο εγκέφαλός μας είναι… καλωδιωμένος για να αντιγράφει τους ανθρώπους γύρω μας. «Μελέτες έχουν δείξει ότι το χασμουρητό ενεργοποιεί τους “νευρώνες καθρέφτη” στη δεξιά οπίσθια κατώτερη μετωπιαία έλικα του εγκεφάλου, οι οποίοι ενεργοποιούνται κατά την εκτέλεση στοχευμένης συμπεριφοράς για αληθινή μίμηση, καθιστώντας το αντανακλαστικό του χασμουρητού φυσικά αδύνατο να αντισταθούμε, καθώς ο εγκέφαλός μας είναι καλωδιωμένος να μην το κάνει», προσθέτει ο δρ Saghir.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αντίδραση αυτή περιορίζεται μόνο σε πλήρως ανεπτυγμένους εγκεφάλους. «Ως ψυχικά υγιείς ενήλικες, η ψυχοκοινωνική μας ανάπτυξη θα μας κάνει να χασμουριόμαστε όταν χασμουριούνται οι άλλοι. Αλλά σε άτομα που δεν έχουν τη σωστή ψυχική ανάπτυξη δεν παρατηρείται η μεταδοτική επίδραση του χασμουρητού», λέει ο dr Saghir. «Για παράδειγμα, σε μελέτες σε παιδιά που αναπτύσσουν ακόμη τον νευρικό μηχανισμό διαπιστώθηκε ότι χασμουριούνται μόνο λόγω κούρασης και όχι ως απάντηση στο χασμουρητό κάποιου άλλου. Ομοίως, σε ενηλίκους με παθήσεις όπως ο αυτισμός ή η σχιζοφρένεια, στις οποίες η κοινωνική ανάπτυξη είναι διαφορετική, το χασμουρητό δεν ήταν ανταποδοτικό» προσθέτει.
Πιθανόν να είστε επίσης πιο επιρρεπείς στο να «κολλήσετε» χασμουρητό από κάποιον που σας ενδιαφέρει. Επιστρέφοντας στην έννοια του χασμουρητού από ενσυναίσθηση, μελέτες έχουν δείξει ότι τείνουμε να αντιγράφουμε τα χασμουρητά περισσότερο όταν έχουμε στενότερο δεσμό ή σχέση με τον χασμουρητή. «Για παράδειγμα, αν ένα μέλος της οικογένειας χασμουρηθεί, είναι πιο πιθανό να χασμουρηθείτε σε σύγκριση με έναν ξένο – αυτό οφείλεται σε μια ενσυναισθητική σύνδεση που κάνει ο εγκέφαλός μας, δηλαδή ότι συμπάσχουμε περισσότερο με το άτομο που χασμουριέται και θέλουμε να αντικατοπτρίσουμε τις ενέργειές του ακούσια», λέει ο δρ Saghir.
Οπότε, το μιμητικό χασμουρητό σας είναι απλώς η απόδειξη του πόσο ενσυναισθητικό άτομο είστε – και μια βαθιά ριζωμένη ανθρώπινη επιθυμία να ενισχύσετε τους δεσμούς με τους κοντινούς σας ανθρώπους. Και, κατά πάσα πιθανότητα, με όλη αυτή τη συζήτηση για το χασμουρητό αισθάνεστε έτοιμοι να χασμουρηθείτε αυτή τη στιγμή.
/www.iefimerida.gr
