Του Σάκη Τραμπαδώρου
Μια από τις εφημερίδες που εκδίδονταν στον Πύργο το μακρινό 1877, ήταν και η “Επαρχιακή Επιθεώρισις”, με υπότιτλο “Εφημερίς Πολιτική και των Ειδήσεων”.
Η εφημερίδα αυτή ήταν εβδομαδιαία και υπεύθυνος συντάκτης ήταν ο Ευστ. Παππαποστολόπουλος.
Στο 4ο φύλλο της εφημερίδας αυτής, της 16ης Ιουλίου 1877, ο Ευστ. Παππαποστολόπουλος δημοσιεύει, ένα εκτενές άρθρο για το λιμάνι του Κατακώλου, εξαίροντας της σημασία του.
Αναφέρει, συγκεκριμένα, ότι από την ημέρα που τέθηκε ο πρώτος λίθος στο λιμάνι, το 1850, άρχισε να αλλάζει, κατά τρόπο αποφασιστικό η οικονομική ζωή του Πύργου, με την πόλη να λαμβάνει πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι στο παρελθόν, παύοντας όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, ο Πύργος, να είναι “…ο Πύργος της Γαστούνης.”
Ως προς αυτό, θα θέλαμε να παρατηρήσουμε ότι μέχρι ο Πύργος να αποκτήσει τη σημασία που είχε μετέπειτα και για αιώνες, είχε υποδεέστερη θέση σε σύγκριση με τη Γαστούνη, που ήταν η κυρίαρχη πόλη της περιοχής.
Πιο κάτω, ο συντάκτης του άρθρου αναφέρεται στις περιπέτειες του λιμανιού, ενώ αναφέρει ότι το λιμάνι κατασκευάστηκε με πρωτοβουλία του Λυκούργου Κρεστενίτη, αφού η πολιτική οικογένεια των Αυγερινών, δεν είχε κάνει ακόμα την εμφάνισή της στο προσκήνιο.
Αναφέρει επίσης, ότι παρά το γεγονός ότι έχουν ξοδευτεί πολλά χρήματα για κατασκευή λιμανιού στην περιοχή της Τριφυλίας, λόγω των διαφωνιών των εκεί τοπικών παραγόντων, καθώς επίσης και λόγω της ακαταλληλότητας των ακτών της περιοχής εκείνης, δεν έχει επιτραπεί η κατασκευή λιμανιού.
Έτσι, η από τότε συνεχώς αυξανόμενη παραγωγή σταφίδας, μεταφερόταν, προκειμένου να εξαχθεί, στο λιμάνι της Πάτρας.
Και τούτο γιατί το λιμάνι του Κατακώλου αφενός δεν παρείχε, με την τότε μορφή του, ασφάλεια στα ελλιμενιζόμενα πλοία, αφετέρου δε, δεν διέθετε αποθήκες.
Επιπροσθέτως, ο Ευστ. Παππαποστολόπουλος προτείνει να διατεθούν πόροι προκειμένου το λιμάνι να γίνει ασφαλές, καθώς επίσης και να είναι σε θέση να παρέχει τις αναγκαίες διευκολύνσεις προς τους εμπόρους της κορινθιακής σταφίδας, μέσω υποδομών που θα κατασκευάζονταν στη χερσαία ζώνη.
Επίσης, προτείνει στην τότε Λιμενική Επιτροπή Κατακώλου, στην οποία, όπως προέκυψε από έρευνα στο αρχείο του Λιμενικού Ταμείου, προΐστατο ο τότε Έπαρχος Ηλείας Ν. Δ. Χαντζόπουλος, προκειμένου να αντισταθμιστούν τα πλεονεκτήματα του λιμανιού της Πάτρας, όπως ήταν η αυξημένη εμπορική κίνηση και η γρήγορη εκποίηση των εμπορευμάτων, να υπάρξει πλήρης ατέλεια των εξαγωγών και κυρίως της σταφίδας.
Αυτό θα συντελούσε στην προσέλκυση εμπορικής κίνησης από την ευρύτερη περιοχή και με αυτόν τον τρόπο θα προτιμάτο το Κατάκωλο σε σχέση με την Πάτρα, στην οποία υπήρχαν πολύ υψηλοί δημοτικοί και λιμενικοί φόροι, καθώς επίσης και υψηλός ναύλος.
Το άρθρο αυτό είναι επίκαιρο όσο ποτέ.
Συνοπτικά, το Κατάκωλο αποτελούσε ένα από τα τελωνεία της Οθωμανικής περιόδου, ενώ εξαγωγικά σημεία ήταν και η Κυλλήνη, ο Αλφειός, το Πυργί (στον Αγ. Ηλία Πύργου), ο Αγ. Ισίδωρος και το Κουνουπέλι.
Διαχρονικά, αύξανε τη σημασία του, λόγω της αύξησης της παραγωγής και του εμπορίου της κορινθιακής σταφίδας, κυρίως προς την σταθερή πελάτιδα Αγγλία, ενώ με το άνοιγμα της γαλλικής αγοράς, το Κατάκωλο λαμβάνει μεγαλύτερη σημασία, αφού η Ηλεία παράγει ποιότητες σταφίδας ιδανικές για οινοποίηση, γεγονός που ενδιέφερε τους Γάλλους.
Την εποχή εκείνη, το Κατάκωλο, αναδύεται ως ένα από τα βασικά εξαγωγικά λιμάνια της Χώρας.
Με την παρακμή του εμπορίου της σταφίδας, η εμπορική κίνηση του λιμανιού μειώνεται, για να καταστεί για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, μεταπολεμικά, ένα λιμάνι δίχως ιδιαίτερη σημασία.
Όλα άρχισαν να αλλάζουν σιγά-σιγά από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όπου παρουσιάζεται το πρώτο σημείο καμπής στη διαχρονική εξέλιξη των αφίξεων, γεγονός που οριστικοποιείται κατά τρόπο αποφασιστικό από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 και εφεξής.
Το λιμάνι του Κατακώλου άρχισε να μεταβάλλεται σε ένα σημαντικό λιμάνι κρουαζιέρας, για να καταστεί στις μέρες μας ένα από τα σημαντικότερα στο χώρο της Μεσογείου.
Η εξέλιξη αυτή δεν ήταν τυχαία, αλλά αποτέλεσμα μιας ευνοϊκής συγκυρίας.
Αυτή έχει να κάνει τόσο με τις εξελίξεις στις τάσεις που επικρατούν στην παγκόσμια τουριστική αγορά, και, κυρίως, στην αγορά κρουαζιέρας, και οι οποίες είναι συνυφασμένες με το ζήτημα του ελεύθερου χρόνου των εργαζομένων στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες της Δύσης, όσο και με τη θέση του λιμανιού, τη γειτνίαση του με μνημεία παγκόσμιας ακτινοβολίας, καθώς επίσης και με επιτυχημένες επιλογές που υιοθετήθηκαν.
Ο χαρακτήρας του λιμανιού έχει μεταβληθεί κατά τρόπο αποφασιστικό.
Νέες συνθήκες, νέος προσανατολισμός, νέες αδήριτες ανάγκες,, νέες προκλήσεις, νέα πεδία για δουλειά απ’ όλους τους συντελεστές.
Η ανάληψη δράσης που έχει να κάνει με την προβολή της ευρύτερης περιοχής, η ενεργής συμμετοχή του στη βελτίωση του πολιτισμικού και τουριστικού προϊόντος, η ενεργητική συμμετοχή του στα δρώμενα, τοπικά, εθνικά και διεθνή, η παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας προς τους επισκέπτες, είναι στόχοι οι οποίοι δεν πρέπει να εκφεύγουν από την προσοχή μας.
Ο τουρισμός, αν και δεν πρέπει να είναι η μοναδική πτυχή των ενδιαφερόντων μας, ωστόσο, έτσι όπως διαμορφώνεται η κατάσταση στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας, αποτελεί βασικό πυλώνα των εξελίξεων και εφαλτήριο για περαιτέρω μεταβολές σε όλους του κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας.
Αυτό, άλλωστε, αποδείχθηκε και από την πρόσφατη έρευνα της γνώμης των επισκεπτών κρουαζιέρας: Πάνω από το 80% των επισκεπτών θα επιθυμούσε να ξαναεπισκεφθεί την περιοχή.
Επαφίεται σε όλους εμάς να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις.
*Σύμφωνα με το λεξικό του Παπύρου, αλλά και με το λεξάρι του λευκώματος “Οι ελληνικοί πορτολάνοι” των εκδόσεων της Εκάτης, η λέξη κατάκωλο, με ω, σημαίνει το εσώτερο σημείο του κόλπου.
Από τη λέξη αυτή προήλθε και το τοπωνύμιο Κατάκωλο.
Ο τρόπος γραφής του τοπωνυμίου “Κατάκωλο” άλλαξε και γράφεται πλέον με ο, με διοικητική απόφαση που εκδόθηκε την 16η Οκτωβρίου του 1940.
Ο Σάκης Τραμπαδώρος είναι οικονομολόγος και ιστορικός.